Enige tijd geleden hebben we de Moezel of Mosel al geïntroduceerd in onze blog. Maar naar aanleiding van een webinar bij Wine Scholar Guild wil ik de Mosel toch nogmaals onder de aandacht brengen vanwege de zeer steile hellingen die sensationeel en adembenemende uitzichten geven. Om te beginnen de rivier de Mosel (of Moselle zoals men de rivier in Frankrijk en Luxemburg noemt) ontspringt bij de Col de Bussang in de Vogezen. Ze slingert door Frankrijk en Luxemburg voor ze in Duitsland arriveert en uiteindelijk bij Koblenz in de Rijn stroomt. De Mosel rivier is 531km lang waarvan 231km in Duitsland kronkelt. De wijngaarden liggen aan weeszijden van de rivier, voor optimale exposie juist omdat de rivier zo kronkelt. De regio het tegenwoordig Mosel, uit commerciéle overwegingen, maar tot 2013 was dit Mosel, Saar, Ruwer vernoemd naar de drie rivieren die door het wijnbouwgebied kruisen.
Wijnbouw gaat hier ver terug. De Weingut der Vereinigten Hospitien in Trier dateert uit de 7e eeuw, maar de wijncultuur gaat terug naar de Kelten maar vooral de Romeinen hebben deze cultivering verbeterd.
Geologie van de Mosel
Het wijnbouwgebied ligt tussen twee middelgebergten: Hunsrück en Eifel in het Rheinisches Schiefergebirge. Het klimaat in deze vallei is warmer met een optimale regenval. We vinden hier vooral leisteen, schelpkalksteen, mergel en kalksteen terwijl de valleibodem vooral puin, grind en zandafzettingen kent. Hoewel de bodemopbouw enorm uiteenlopend is, overheerst vooral leisteen.
In de Mosel liggen 14% van de wijngaarden op steile (30%) tot zeer steile (50%) heuvelruggen, waardoor hier uitsluitend handmatig gewerkt kan worden (en zelfs dat is niet altijd even veilig). Gelet op het koele klimaat, spelen deze steile hellingen een belangrijke rol. Vooral in het voorjaar kan het erg koud zijn, met vorst risico. De kou zoekt altijd zijn weg naar het laagst gelegen punt, dus de koude lucht gaat door de wijngaard naar beneden, waardoor de warme lucht omhoog geduwd wordt (thermische beweging).
Daarnaast heeft deze beweging als gevolg dat er minder bewolking ontstaat en dus meer direct zonlicht voor de druiven. Voor optimale zoninval worden wijnstokken verticaal opgebonden waardoor de plantdichtheid hoger is. De warme stijgende lucht kan daardoor beter door de wijngaard gaan, meer zonlicht in de wijngaard, maar ook vermindert deze opbinding de risico op ziektes en schimmels. Erosie is een belangrijk risico voor de wijngaarden. De neerkomende regen wordt snel opgenomen door de bodem, doordat de leisteen open is en regen er makkelijk doorheen in de onderliggende bodem doordringt. Het bladbeheer heeft ook een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Bladbeheer richt zich nu op meer lucht door de wijngaard maar tevens bescherming tegen de zon die steeds intenser wordt.
Steile wijngaarden
We vinden hier de steilste wijngaarden van Europa en mogelijk zelfs van de wereld, iets wat de Mosel zo sensationeel maakt. Mosel is hoewel niet de grootste in Duitsland met 9.000ha, is het wel de meest bekende wijnregio. De grootste is Rheinhessen met een kleine 28.000ha. Wat erg opvalt in Duitsland is dat de wijnregio’s allemaal liggen aan de oevers van rivieren. Dit is geboren uit noodzaak omdat in het koele klimaat zoals Duitsland dat kent, de reflectie van het water de wijngaarden opwarmt. De meest bekende wijngaard is Bernkasteler Doctor, in het dorpje Bernkastel. De steilste wijngaard is Bremmer Calmont wat de steilste wijngaard van Europa is. Het omvat ongeveer 54ha aan wijngaarden en kent meerdere eigenaren. Kilian Franzen, eigenaar van Weingut Franzen heeft 1.5ha in beheer op de Bremmer Calmont. De wijngaard heeft een hellingshoek van maar liefst 65 graden en staat aangeplant met 85+ jaar oude stokken.
Levert wijngaarden van steile hellingen betere wijn dan van een vlakke wijngaard? Dat is een interessante vraag en moet ook in het kader van locatie gezien worden. Steile wijngaarden in koele klimaten leveren zeker bij aan de kwaliteit van de wijn. Terwijl op de vlakte de wijnen minder uitgesproken zijn. Dit heeft te maken met betere zonexposie. Echter met de klimaatopwarming zien we ook dat de steile wijngaarden.
Riesling
Riesling is de meest aangeplante druivensoort met 63% aanplant in 2022. Mosel is een echte witte druivenstreek, waar blauwe druiven slechts voor 10% te vinden zijn (en dan met name Pinot Noir ofwel Blauburgunder). Riesling is een “edel” druivenras in Duitsland. Dat wilt zeggen dat het wordt gerekend tot de allerbeste druivenrassen met een constante hoge druivenkwaliteit. Het vindt haar oorsprong in een kruising tussen Gouais Blanc en een wilde druiven variëteit (Vitis Sylvestris). Waar de naam vandaan komt is onbekend. Mogelijk van het Duitse woord “Rus” wat vrij vertaald “donker hout” betekent en een verwijzing is naar het donkerkleurige hout. Een andere theorie is de verwijzing naar “verrieseln”, wat refereert naar het vroegtijdig vallen van de bloemen en druiven door slechte bevruchting of koele natte weersomstandigheden.
Kenmerken Riesling
De eerste keer dat er over Riesling is geschreven was 13 maart 1435 in Rheingau. Maar waarschijnlijk bestaat ze al veel langer. Typische kenmerken van Riesling is dat het hout hard van structuur is en goed tegen vorst bestand is. Ze kan makkelijk -15C aan. De druif ontluikt laat om zich zo te beschermen tegen vorst. De druiven rijpen langzaam, maar de druiven kunnen lang blijven hangen. Van bloei tot pluk gaan er wel 120 dagen overheen, wat bijzonder lang is. Maar de druif heeft dit nodig om het sensationeel en delicate aroma van deze Mosel druif te ontwikkelen.
Natuurlijk is Riesling vatbaar voor noble rot ofwel Botrytis, om weelderige zoete wijnen te maken. Doordat de druif een heel hoge zuurgraad heeft en hoog suikergehalte, kan de wijn prima weggelegd worden. Wanneer je Riesling echt lang weg legt – denk aan 100 jaar – dan heb je natuurlijk geen frisse fruitige aroma’s meer, maar denk aan gember en karamel.
Riesling is een druif die zeer gevarieerde wijnstijlen kan voortbrengen, van mousserend tot weelderig zoet. Kabinett en Spätlese wijnen zijn vaak heel licht in alcohol, denk aan 7.5 tot 8.5%. Kabinett zijn zeer lichte toegankelijke wijnen. Terwijl Spätlese iets meer diepgang hebben en beter zijn om te serveren naast gerechten. Aan het andere eind van het spectrum vinden we Trockenbeerenauslese. Deze is gemaakt van druiven die volledig zijn aangetast door Botrytis en zijn daardoor helemaal ingedroogd. Van 1ha wijngaard (en dus ongeveer 10.000 stokken) komt ongeveer 100 liter sap, wat meer te vergelijken is met siroop. Door het hoge suikergehalte is het ook erg lastig om fermentatie op gang te krijgen. Dit zijn zeldzame, bijzondere wijnen die zelden buiten Duitsland te vinden zijn.
Mousserende Riesling
Hoewel mousserende Riesling gemaakt is volgens de traditionele methode met 2e vergisting op fles, net als champagne, kan je de wijnen toch niet vergelijken. Simpel omdat Riesling veel fruitiger en overheersender is dan de Pinot familie die de basis vormen voor champagne.
Snelgroeiend Pinot Noir
De eerste documentatie van Pinot Noir was in 884 na Christus nabij de Bodensee. Pas in de 19e eeuw arriveerde de Pinot Noir, of Blauburgunder, in de Mosel. Echter deze druif werd vervolgens door het Nazi-regime verboden in 1933, omdat de Nazi-leider voor het Moselgebied een liefhebber van witte wijn was. Dit verbod duurde tot maar liefst 1986, doordat men deze wet was vergeten. Maar inmiddels is het enorm in opmars en vinden we hoge kwaliteit Pinot Noir wijnen in de Mosel. Er staat ongeveer 430ha (2022) aangeplant en er wordt gezegd dat er inmiddels zelfs ruim 800ha beschikbaar is!
Tips!
Het is bekend dat Mosel wijnen zeer duur kunnen zijn. Daarom hebben wij een aantal tips voor u gezocht voor meer betaalbare wijnen in de categorie tot zo’n €30.
Schloss Lieser
Probeer eens de wijn van Schloss Lieser. Deze, voor top Mosel begrippen, heeft een zeer schappelijke prijs van onder €20. De Riesling Trocken is een evenwichtige wijn met een elegante karakter. Mineraaltonen met nuances van o.a. perzik, peer, watermeloen en kumquat. In de afdronk een accent op grapefruit en nuances van kruisbes. Een pure elegante smaak. Heerlijk voor nu maar zoals met alle kwaliteits-riesling zijn de zuren zo mooi dat deze ook gerust aantal jaren kan kelderen maar waarom zou u dat doen want dit is een zeer uitnodigende wijn.
Markus Molitor
Een andere aanrader is Makus Molitor, die sensationeel mooie wijn maakt in de Mosel. Naast Kabinett (dus droge wijnen) maken ze ook geweldige spätlese. Wijn gemaakt van laat geplukte druiven dus. Deze hebben een hogere suikergehalte en zijn dus zoeter. Prijzen variëren van €15 voor Kabinett wijnen tot €30 voor spätlese.
Clemens Busch
Weingut Clemens Busch is een pionier in de Mosel als het gaat om biodymische wijnbouw. Dit is bijzonder uitdagend in een koel klimaatgebied. Het Weingut heeft 18ha onder beheer met name in Mariënburg. In 1976 stopte Clement met het gebruik van pesticiden en in 1984 is het Weingut helemaal overgeschakeld naar biologisch wijngaard management. In 2005 zijn ze overgegaan naar biodynamisch met Europese certificering.
De meeste wijnen worden droog gevinifieerd en zijn rijk, complex en vaak krachtig. Ze verouderen heel mooi en winnen aan complexiteit en textuur. Maar ook de zoete en edele zoete wijnen van het landgoed zijn indrukwekkend en behoren tot de beste wijnen die overal aan de Moezel worden gemaakt.
Leuk detail, de kleur van de capsule op de flessen geeft het type leisteen aan (blauw, grijs of rood) van de wijngaard waaruit elke wijn komt.
We gaan weer even terug naar waar we gebleven waren, Australië. Waar we de westkust hebben ontdekt met sublieme Cabernet Sauvignons en het zuiden van Australië, komen we nu aan in het zuidoosten met New South Wales. Leuk detail is dat we zowel oud als nieuw elkaar ontmoeten in New South Wales. De oudste wijnregio is Hunter Valley en pas in 2008 werd New England toegevoegd als nieuwste wijnregio van het land.
New South Wales nader bekeken
De staat New South Wales en haar gelijknamige wijnregio is één van de kleinste staten maar tevens het dichtbevolkte en de grootste concentratie aan appellaties. We vinden hier maar liefst 16 wijnbouwgebieden, maar desondanks is het niet de thuisbasis van beroemde wijnen.
Echter het heeft wel een belangrijke rol gespeeld in de wijngeschiedenis van het land. New South Wales bevat met Wyndham Estate – nu bekend onder de naam Dalwood Estate – de oudste wijnmakerij van het land. Dit estate was opgericht in 1828 in Hunter Valley door George Wyndham. En naast dit oud estate bevat New South Wales nu ook de laatste wijnregio met Nieuw Engeland. New South Wales produceert ongeveer 1/3 van de wijnen van Australië. Het klimaat is vergelijkbaar met die van de Franse Languedoc. De Great Dividing Range is een bergketen die een grote invloed uitoefent op de wijnbouwgebieden. Over het algemeen is de bodem opgebouwd uit klei, leem en zandsteen.
Het GI- gebied Zuidoost-Australië kan wijnen omvatten die afkomstig zijn uit New South Wales, delen van South Australia, Victoria en Tasmanië en is daarmee het grootste van Australië.
Zones en regio’s van NSW
New South Wales heeft acht zones, dus 16 regio’s en enkele subregio’s. De belangrijkste zones zijn;
Big Rivers
Southern New South Wales
Hunter Valley
Central Ranges
Northern Rivers
Northern Slopes
South Coast
Western Plains
Net als in de rest van het land, zijn de belangrijkste druivensoorten Chardonnay en Shiraz. Samen nemen ze 20% van de productie voor hun rekening. Verder zie je ook vooral Cabernet Sauvignon, Merlot, Semillon en Riesling aangeplant staan. De meest bekende regio in New South Wales is wel Hunter Valley die de show steelt met fabelachtige wijnen van Semillon en Shiraz. Een andere iconische wijn is de botrytis Semillon uit Riverina. Echter de grootste productie is afkomstig uit Big Rivers-zone en Murray-Darling. Dat wijnbouw hier populair is blijkt wel uit de cijfers. In 1983 waren er nog slechts 76 wijn producenten en vandaag de dag is dit meer dan 480 met 34.000ha en 492 miljoen flessen!
Belangrijk Big Rivers
De zone Big Rivers is een geografische indicatie en omvat wijnregio’s in het westen van New South Wales en het noordwesten van Victoria. Het is in 1996 gevormd. Het dankt haar naam aan de rivieren Murray, Darling en minder bekende Lachlan en Murrumbidgee (wat lokaal Aboriginal is voor “grote rivier”). De nadruk ligt hier op volume wijnen van Chardonnay, Semillon, Shiraz en Cabernet Sauvignon. Binnen de Big Rivers zone vallen de regio’s Riverina, Murray Darling, Perricoota en Swan Hills. Over het algemeen is het klimaat warm en droog waardoor irrigatie van groot belang is. In totaal is de druiven opbrengst ruim 425.000 ton.
Volume uit Riverina
In het zuid-centrale deel van New South Wales (NSW) vinden we Riverina regio. Dit is het kloppende hart van de wijnproductie in NSW met bijna 230.000ton in 2022 (ofwel 108 miljooen lt wijn), afkomstig van 22.000ha. Dit is gelijk aan 65% van de gehele opbrengst van de staat, echter de plantdichtheid is kleiner dan Murray Darling. Riverina is qua oppervlakte bijna net zo groot als Zwitserland!
Riverina regio is gekarakteriseerd door vlaktes en een warm Mediterraan klimaat. De belangrijkst bodem is roodbruin en bevat kalksteenpuin in de wijngaarden. De grootste volume bestaat uit Chardonnay en Shiraz, terwijl Durif de regionale held is. Maar ook winnen Montepulciano en Pinot Grigio het in populariteit.
Botrytis Semillon – gemaakt in de stijl van grote Sauternes – werd voor het eerst gecommercialiseerd door Darren De Bortoli in 1982 met de Australische icoonwijn Noble One. Tegenwoordig beschikt de regio over meer dan een dozijn verschillende Botrytis Semillon-wijnen, elk weelderig en uniek voor hun wijnmakerij.
Three Bridges Calabria Estate
Calabria Family Wines staat bekend voor de hoogste kwaliteitseisen en krachtige wijnen. Deze wijn is gemaakt van de onbekende Durif druivenvariëteit. Deze vindt haar oorsprong in Frankrijk, de druiven zijn klein en geconcentreerd en gedijen het beste in een warme en zonnige omgeving. Dat is waarom Calabria Estate ook zo een succes hiermee heeft.
De Three Bridges Durif is intens diep karmozijnrood met een levendige paarse tint. De wijn heeft het aromatische van pruimen en een neus van donkere chocolade met rijpe bramen, ondersteund door geroosterd Amerikaans eikenhout. Een volle smaak met grote, rijke karakters, met een mondgevoel van vanilline en kokosnoot gecombineerd met zoet fruit en warme alcohol. De wijn is jong al goed drinkbaar, maar kan nog 10 jaar ook prima bewaard worden. Deze wijn is heerlijk in combinatie met rijke vlees gerechten, zoals Osso Bucco, geroosterd vlees of eendeborst. Ook lekker in combinatie met kazen.
Hoewel een deel van Murray Darling in de staat Victoria ligt, ligt het overgrote deel toch in New South Wales. De eerste aanplant vond plaats in 1888 en heeft zich verder ontwikkeld sindsdien. Tot maar liefst 15.500ha in totaal. De regio staat bekend om haar wijnen van Chardonnay, Shiraz, Cabernet Sauvignon en Merlot. Maar de reputatie van Sangiovese Tempranillo, Nero d’Avola, Pinot Gris, Fiano en Vermentino groeit gestaag. Murray Darling levert 29% van de productie en daarmee neemt Big Rivers zone een prominente plaats in. De regio richt zich, in tegenstelling tot Riverina, uitsluitend op bulkwijn.
Het klimaat is continentaal, heet, droog en beperkte regenval. Het gebrek aan luchtvochtigheid hebben schimmels, zoals meeldauw, geen invloed op de wijngaarden. Ook draagt het bij aan hogere opbrengsten.
Perricoota
Op de noordelijke oever van de Murray rivier ten zuiden van Riverina ligt het kleine Perricoota. In 1990 werd nieuw leven ingeblazen in wijngaarden. De bodem opbouw maakt het dat Perrocota haar eigen classificatie heeft gekregen. De roodbruine leemgrond is een signatuur voor Perricoota. Daarnaast is het klimaat iets koeler dan de noordelijk gelegen Murray Darling. De wijnen zijn eleganter en minder afhankelijk van verhoogde alcohol percentages dan die uit Murray Darling of Riverina.
De Perricoota Grape Growers Association brengt een Chardonnay en Shiraz uit onder hun collectieve “Collexion” -label om de regio te promoten. Perricoota heeft een continentaal klimaat met een bodem van rode kleileem en vruchtbare alluviale vlakte gevormd door een oude rivierbedding.
Semillon produceert hier verfrissende witte wijnen met citrussmaken. Het wordt vaak gemengd met Chardonnay die tonen van citrusfruit, steenfruit en meloen hebben.
Swan Hills
Op de grens van NSW en Victoria, direct stroomafwaarts van Murray Darling ligt Swan Hills. Hoewel vaak in één adem genoemd met haar grote zus Murray Darling, heeft Swan Hills een eigen GI. De regio heeft slechts 35ha aan wijngaarden. Ook hier treffen we de beroemde Australische roodbruime leemgrond aan. En de nabijheid van de Murray rivier draagt bij aan de alluviale bodem. De ondiepe bovengrond creëren laagproductieve wijnstokken waar aroma’s dus sterk concentreren. Het klimaat is continentaal, maar het is iets koeler dan in Murray Darling. Hierdoor is het groeiseizoen een week of twee langer. Deze factoren dragen bij aan het toekennen van een eigen Geografische Indicatie.
Chardonnay is de belangrijkste druif en verder zien we ook Shiraz, Cabernet Sauvignon, Merlot, Sauvignon Blanc, Muscat en Pinot Gris.
Southern New South Wales
Rondom de stad Canberra vinden we de zone Southern New South Wales. Het is een zone die nog niet echt bekend staat, maar waar zeker toekomst in zit. Ook hier staat vooral Shiraz, Cabernet Sauvignon en Chardonnay aangeplant, waarbij Shiraz domineert. Maar ook komen hier goede wijnen van Viognier en Verdelho vandaan, vooral van de hoger gelegen koelere wijngaarden.
De belangrijkste regio is Canberra District, maar ook Tumbarumba, Gundagai en Hilltops vallen onder deze zone.
Groots en klein Canberra District
In en rond het Australian Capital Territory en de stad Canberra vinden we het Canberra District. De productie is hier zeer lokaal gericht. Wijn wordt hier reeds voor 160 jaar gemaakt. Hoewel ten tijde van de toekenning van de GI status in 1998, waren er slechts een handvol wijngaarden. Het klimaat is gelijk aan Hilltops en Orange, maar de variëteiten zijn zeer verschillend; Chardonnay, Riesling, Viognier, Pinot Noir en Shiraz. Vooral de Shiraz, als blend met Viognier, levert een elegante wijn op die doet denken aan de Rhône wijnen. Maar ook Riesling staat internationaal goed aangeschreven.
Bodems in het district zijn meestal bruinachtige, ondiepe kleileem, vaak bovenliggende leisteen of klei met een pH variërend van neutraal tot licht zuur. De ondergronden zijn niet bijzonder watervasthoudend en verhogen dus de behoefte aan irrigatie. Er zijn ongeveer 110 wijngaarden met totaal 450ha.
Riesling is misschien wel de belangrijkste en meest bewonderde witte variëteit in de regio. De wijnen worden vaak gemaakt in een frisse, droge stijl, maar zoetere stijlen maken een comeback. Dit zijn wijnen die goed rijpen en gedurende vele, vele jaren een toasty complexiteit ontwikkelen.
Droog en koel Tumbarumba
De Tumbarumba regio is gelegen aan de voet van de Snowy Mountains, ofwel de Australische Alpen, en is de koelste regio van New South Wales. Hier vinden we uitstekende witte wijnen en koel-klimaat rode wijnen, afkomstig van granieten en basalt bodems. Druivenstokken waren pas in 1982 aangeplant en de nadruk ligt nog steeds op mousserende wijn van Pinot Noir en Chardonnay. En dat terwijl reeds in 1989 de GI-status werd toegekend. De familie domeinen beslaan van 5 tot 30ha en in totaal zo’n 300ha verdeeld over 19 wijngaarden met een opbrengst van nog geen 3.000 ton.
Het hoge alpine klimaat dat de wijngaarden van Tumbarumba genieten, is perfect voor de productie van mousserende wijnen en kwaliteitstafelwijn in alle kleuren. Lokale wijnmakers genieten van het voorrecht van keuze wat betreft wijnstijlen, met zowel lager gelegen, warmere sites als hoger gelegen, koelere sites tot hun beschikking. Het zijn de koelere gebieden van Tumbarumba die het meest interessant zijn voor de Australische wijnindustrie. Ze maken de productie van delicatere, complexere wijnen mogelijk, niet overweldigd door potentiële alcohol- of ‘fruitbom’-kenmerken. Met een latere, langere lente en herfst dan de warmere regio’s van Australië, biedt Tumbarumba wijnstokken de kans om volledige fenolische rijpheid te ontwikkelen tijdens het groeiseizoen. Vanzelfsprekend brengt dit het risico van voorjaarsvorst met zich mee. Hoewel het klimaat koeler is, zien we dit niet terug in regenval. Daardoor blijft irrigatie van groot belang om de langdurige droge perioden te overbruggen.
Door deze factoren is wijnbouw minder betrouwbaar, maar daar ligt ook een kans voor Tumbarumba; vintage variatie levert een mooie niche op.
Penfold’s Bin 311 Tumbarumba Chardonnay
Penfolds is Australië’s oudste en meest iconische wijnhuis met een geschiedenis en erfenis die de reis weerspiegelt van het land van koloniale nederzetting naar het moderne tijdperk. Het wijnhuis werd in 1844 opgericht.
De Penfolds Bin 311 Chardonnay heeft veel overeenkomsten met de Bourgondische wijnen want de druiven voor deze Bin 311 groeien op in koel klimaat. Het frisse klimaat geeft de druiven een mooie frisse eigenschap met goede zuren. Door de houtlagering die deze wijn ondergaat komt er een juiste balans tussen zuren en volheid. De Chardonnay Bin 311 heeft zeer veel complexiteit in de neus en de mond. een prachtige balans tussen het zuur en het fruit maakt deze wijn medium-bodied, met een vleugje romigheid in het midden van het gehemelte en een lange, zijdeachtige afdronk.
Gezien de niche markt waar deze Penfold’s zich in bevindt, is de prijs ook best stevig. De wijn is verkrijgbaar bij GrandCru wijnen.
Boetiek wijngaarden uit Gundagai
Het warme klimaat en het glooiende landschap in Gundagai stuwt de productie van wijn. Gundagai vertegenwoordigt de overgang in klimaat en topografie tussen de besneeuwde bergtoppen en de droge dorre vlakte van Riverina. De wijngaarden zijn daarom ook te vinden op de warme lager gelegen vlaktes als de koeler gelegen hellingen. De bodem varieert van rode aarde tot alluviaal nabij de rivieren. Dit vertaalt zich mooi in Shiraz; van de hoger gelegen helling levert dit een pittige frisse meer gestructureerde Shiraz op. Terwijl van de vlakte de wijn rijk van fruit, alcohol gedreven is. Verder vinden we hier fruit gedreven Cabernet Sauvignon en elegante Chardonnay. In 2022 produceerde men ongeveer 5.000ton afkomstig van 600ha.
Jong Hilltops
Hilltops is een jongere regio binnen Southern New South Wales. Daar waar Hilltops in 1980 minder dan 20ha wijngaarden bevatte, is dat naar 580ha gestegen in 2020. Het heeft eenzelfde klimaat als Orange in Central Ranges; warme dag temperatuur en koel nachten gedurende het groeiseizoen. Gevolgd door een koele herfst tijdens het oogstseizoen. De hoge ligging op de zuidwestelijke hellingen van de Great Dividing Range draagt bij aan deze temperaturen waardoor de zuurgraad verbetert. De meeste van de 20 wijngaarden liggen op een hoogte van 500m. De Shiraz die hier vandaan komt heeft veel weg van oude wereld Syrah, mede dankzij de graniet gebaseerde bodems die vermengt zijn met basalt en grind. Dit uit zich in het kenmerkende pepertje die je in Rhône Syrah vindt. Tevens wordt geëxperimenteerd met andere druivensoorten waaronder Nebiolo, Sangiovese en Tempranillo.
De geschiedenis van de Hilltops Wine Region begint in de jaren 1830 toen Europese emigranten naar het gebied kwamen om merinoschapen te kweken en steenvruchten en wijnstokken te planten. Het fortuin van de regio nam een hoge vlucht in 1860 toen goud werd ontdekt. Binnen 12 maanden waren 20.000 mijnwerkers naar de regio afgezakt om ‘hun geluk te beproeven’. Maar Nichole Jasprizza besloot om hier een boerderij te beginnen dat kersen en wijn verkocht aan de goudzoekers, en dat was een schot in de roos!
Meest onderscheiden Hunter Valley
Zowel de zone als regio Hunter Valley staat goed bekend voor haar klasse wijnen van Semillon. Ook Shiraz en Chardonnay doen het hier goed. Naast de regio Hunter Valley, kennen we ook Mudgee GI en Hunter GI. Dit levert wat verwarring op, omdat Hunter GI en Hunter Valley GI nagenoeg dezelfde oppervlakte beslaat. Hunter GI was in 1997 gecreëerd als een meer exclusieve gebied.
Hunter Valley heeft enorm geprofiteerd van de nabijheid van Sydney. Dit heeft voor een enorme boost gezorgd en tevens voor de erkenning van de kwaliteit. Hunter Valley is een dynamische regio met meer dan 150 premium wijn producenten. Het telt meerdere subregio’s zoals Broke Fordwich, Lovedale, Mount View, Pokolbin en Wollombi Valley. Welkom in het oudste wijnbouwgebied van Australië, waar de eerste wijnstokken in 1820 werden aangeplant.
Hunter Valley
Hunter Valley wordt gekenmerkt door het warme klimaat met hoge luchtvochtigheid. Een groot risico is de vele regenval gedurende het groei- en oogstseizoen. Het is verwonderlijk dat Hunter Valley met zijn lage breedtegraad, relatief nat klimaat en lage variaties in dag-nachttemperaturen, een bron van witte kwaliteitswijnen. Het is niet helemaal duidelijk hoe de lokale bodems en het klimaat zorgen voor hoge niveaus van smaakrijpheid in Semillon bij lage niveaus van potentiële alcohol.
Het lokale mesoklimaat, gekoeld door regelmatige middagbewolking en zachte briesjes die vanaf de kust landinwaarts reiken. Het is opgedeeld in Upper Hunter Valley en Lower Hunter Valley waarbij de meeste wijngaarden in Lower Hunter te vinden zijn.
Hunter Valley Sémillon wordt meestal droog geproduceerd met een laag alcoholgehalte van vaak minder dan 10%. Dit lagere alcoholgehalte wordt bereikt, ondanks het warme weer in de regio, door de druiven iets onrijp te plukken om de zuurgraad te helpen handhaven. Producenten zullen Sémillon vaak fermenteren in eikenhout met extra vatrijping om het mondgevoel en de textuur te verbeteren. De wijnen worden gekenmerkt door boterachtige, honingnootsmaken en een vermogen om tientallen jaren te rijpen, vaak met hun hoogtepunt tussen 10-20 jaar. Naarmate de wijn ouder wordt, kunnen ze limoensmaak en verbrande toastaroma’s ontwikkelen. Ook staat er Chardonnay aangeplant. Hunter Valley Chardonnays worden gekenmerkt door hun zachte textuur, hoge alcoholgehalte en viscositeit met perziksmaaktonen.
Lower Hunter Valley
In Lower Hunter Valley vinden we vooral blauwe druiven aanplant, met name Cabernet Sauvignon en Shiraz. In de 19e eeuw was het vooral Verdelho, dat echter in de 20e eeuw in verval viel. Na experimenten met Sauvignon Blanc, Pinot Noir en Riesling, bleek dat de hoge temperaturen en vochtigheid en overvloedige regenval droegen bij aan niet succesvolle resultaten. Lower Hunter Valley heeft verschillende locaties met vulkanisch leem en alluviale zanden en slib in de vallei.
Dit is ook de thuisbasis van sub regio Broke Fordwich GI. Dit volgt de loop van de Wollombi Brook. Vanwege de vulkanische bodem heeft Broke Fordwich een eigen status gekregen. Ook verschilt het van Hunter Valley door het meer warme en droge continentale klimaat. De beste wijnen zijn Cabernet Sauvignon en Semillon met een typische mineraalachtige aroma’s. Verder staat ook Merlot, Pinot Noir, Chardonnday, Shiraz, Verdelho en Barbera aangeplant.
Central Ranges
De zone Central Ranges is mogelijk de minst bekende regio van NSW en omvat de regio’s Cowra, Mudgee en Orange. En dankt zijn naar aan de bergketen Great Dividing Range die de droge outback scheidt van de vruchtbare kustregio.
Cowra
In Lachlan Valley binnen de zone Central Ranges kent Cowra GI het warmste klimaat. Het ligt op een lagere hoogte en vlakker terrein dan Mudgee GI en Orange GI. Wanneer irrigatie wordt toegepast, kan Cowra grote volumes bereiken. Chardonnay is de meest aangeplante druivensoort en Cabernet Sauvignon staat op een goede tweede plaats, gevolgd door Shiraz en Merlot. We hebben hier ongeveer 40 wijngaarden met in totaal 930ha die veelal in beheer zijn van families. De bodem is opgebouwd uit bruinachtig leemzand en klei met lage tot gemiddelde vruchtbaarheid. Ideaal voor de wortelstok om diep te gaan.
Mudgee
Één van de oudste wijnbouwgebieden in Australië is Mudgee GI, wat ten westen van Hunter Valley ligt. Het is het langste ononderbroken wijnbouw gebied van New South Wales en is daarmee een oud gebied voor Australische opvatting. Mudgee kent een warm en droog klimaat waarbij irrigatie een must is. De eerste aanplant dateert van 1858 en is nooit beïnvloed door de phylloxera plaag. Een groot deel van Mudgee staat aangeplant met rode variëteiten zoals Cabernet Sauvignon en Shiraz. Het gebied heeft een kleine 2.000ha aan wijngaarden die zijn verstopt achter de Blue Mountains. En Mudgee is de thuisbasis het eerste biologische wijndomein van Australië, Botobolar Vineyard. In de laatste jaren zien we een gestage groei van aanplant van Sangiovese, Barbera en Zinfandel.
Vulkanisch Orange
Op de hellingen van de uitgedoofde vulkaan Mount Canobolas vinden we Orange GI. Met hoogtes tussen de 600 en 1.050m is Orange één van de koelste regio binnen New South Wales met 1.075ha aan wijngaarden. Dankzij de warme dag temperatuur en koele nachten is het een uitstekende regio om druiven te rijpen. Shiraz (27%) en Cabernet Sauvignon (14%) staan het meest aangeplant, gevolgd door Merlot (12%) en Pinot Noir (5%). Voor witte wijn is het vooral Chardonnay (15%), Sauvignon Blanc (11%), Pinot Gris (6%) en Riesling (3%). Het is een snelgroeiende regio met inmiddels meer dan 60 wineries. Naast top kwaliteit stille wijnen zijn er ook elegante mousserende wijnen.
Met Mudgee als een oud aaneengesloten wijngebied en Hilltops als nieuw, manifesteert New South Wales als een veelzijdig gebied. Het is niet verbazingwekkend dat de nadruk ligt op internationale soorten als Shiraz, Chardonnay en Cabernet Sauvignon. Maar we zien andere variëteiten ook opduiken, als Tempranilllo, Barbera en Verdelho.
We sluiten het eerste deel van New South Wales hiermee af. Volgende week gaan we de resterende regio’s belichten.
Nadat we twee weken geleden Hongarije hebben geïntroduceerd gaan we de regio’s nu verder verdiepen. We beginnen in het noordoosten van Hongarije waar we naast de wijnen uit prachtig Tokaj, ook de krachtig en volle Stierenbloedwijn vinden. Deze week gaan we ons verder verdiepen in deze subgregio’s.
Prachtig Tokaj
De eerste wijnen waar menig wijnliefhebber aan denkt wanneer Tokaj wordt gezegd, zal ongetwijfeld de prachtig zoete dessertwijnen uit Tokaj zijn. Dankzij deze nectarachtige wijn gebotrytiseerde wijn is Tokaj lang het meeste gerespecteerde wijngebied van Hongarije geweest. Leuk feitje is dat zelfs in het Hongaarse volkslied men refereert aan deze wijnstreek; “Tokaj szolovesszein nektárt csepegtettél” (in de wijngaarden van Tokaj druppelde je zoete nectar). De regio ligt in het noordoosten tegen Slowakije aan. Ooit maakte het Slowaakse Tokaj deel uit van deze regio. Tokaj beslaat ongeveer 30 dorpen en heeft ongeveer dezelfde omvang als de Côte d’Or in Bourgondië. De belangrijkste centra voor de wijnhandel zijn de steden Mad, Tarcal en Tokaj zelf. Het gebied dat geschikt is voor wijnbouw in het wijngebied is 11.149 hectare, maar er is momenteel slechts 5.803 hectare onder wijnstokken.
Tokaj is ’s werelds tweede oudste wijnregio, die met koninklijk besluit in 1757 werd bevestigd. De eerste is Chianti in 1716. Maar de eerste aanwijzing van wijnbouw dateert reeds uit de 12e eeuw, maar er zijn aanwijzingen van eerdere activiteiten. Daar waar vroeger ook rode druivensoorten aangeplant waren, zijn nu alleen witte druivenvariëteiten toegestaan.
Klimaat en geologie
Tokaj kent een continentaal klimaat met hete zomers en koude winters. Het wordt beschermd door het Karpatengebergte dat in een halve maan vorm om het gebied heen ligt. De vele zonneschijn in combinatie met mistvorming in de herfst vormen ideale omstandigheden voor de vorming van botrytis. De bodem is bijzonder divers. Op de hoger gelegen wijngaarden vinden we vulkanisch klei, terwijl de lager gelegen hellingen vooral bedekt zijn met löss. Dichterbij de oevers van de Bodrog heersen zanderige bodems. De regio omvat ongeveer 5.720ha aan wijnbouwgebied. Overigens is Tokaj in 2002 tot Werelderfgoed benoemd. Documentatie bewijst dat de wijnteelt hier terug gaat naar 1561 en nog steeds (deels) op dezelfde authentieke wijze plaatsvindt. Hiermee is Tokaj aszu ’s werelds oudste gebotrytiseerde wijn!
Een ander uniek gegeven is dat in de periode 1400 tot 1600 na Christus een uitgebreid systeem van kelders is uitgehouwen uit massief gesteente. Ze zorgen voor een constante temperatuur van 10-12C. De kelders zijn bedekt met de kenmerkende schimmel die zich voedt met alcohol die tijdens het rijpen verdampt.
Dr druivensoorten voor Tokaj zijn Furmint, Hárslevelú, Sárga Muskotály (Muscat Blanc) en Kabar. Furmint is de dominante druivensoort, deze levert de hoge zuurgraad en suiker niveau die zo belangrijk zijn voor de lange bewaarpotentieel en het kruidenachtige aromaprofiel. Met het aroma profiel onderscheid deze wijn zich van de andere dessertwijnen.
Hoe wordt Tokaj gemaakt?
De aszú (gebotrytiseerde) wijn is dus gemaakt van de druiven die geïnfecteerd zijn met de botrytis schimmel. Deze schimmel droogt de druif uit waardoor de suikers concentreren.
De zoetheid van de wijn wordt uitgedrukt in “puttonyos”. Een puttonyo is een grote mand die men gebruikt voor de oogst. De traditionele wijze om de zoetheid van de wijn te meten wordt berekend door het aantal manden dat toegevoegd wordt aan een vat van 136lt basiswijn.
Tegenwoordig meet men dit meer precies. De dessertwijn begint bij 3 puttonyos wat ook op de fles vermeld staat en omvat 25gr/lt restsuiker. Elke extra puttonyos voegt 5gr/lt restsuiker toe. Deze schaal gaat tot 6 puttonoys. Daarna komt nog de Aszu Aszencia. Dit is een zeer zeldzame aszu wijn in de allerzoetste stijl. Met maar liefst 800gr/lt restsuiker is ze zeer laag in alcohol (5%). Het is onverdunde nauwelijks gefermenteerde druivensap van gebotrytiseerde bessen. Dit is dan ook wijn dat meer dan 200 jaar kan rijpen.
Vanzelfsprekend zijn niet alle bessen geïnfecteerd, dus is er ook een niet-zoete Tokaj wijn. Dit is de Szamorodni, wat letterlijk “zoals het werd geteeld” betekent. Deze wijn is echter pas sinds het nieuwe millennium in beeld gekomen. Het zijn vaak raszuivere wijnen zoals Tokaj Furmint, Tokaj Hárslevelu of Tokaj Zeta (Oremus). Binnen deze stijl zijn er droge (száraz) tot zoete (édes) varianten beschikbaar. Om een vergelijking met de aszu wijnen te trekken. De édes kan je vergelijken met 2 tot 3 puttonyos. Doordat deze wijnen vaak geoxideerd rijpen, krijgen ze vaak een sherry-achtig karakter.
Opper Hongarije
Tussen Budapest en Tokaj ligt het district Opper Hongarije. Dit bestaat uit drie belangrijke regio’s Mátra, Bükk en Eger. De wijngaarden staan aangeplant op de hellingen van Bükk en Mátra, wat de hoogste bergen van Hongarije zijn, en bestrijken 13.000ha. Wat deze regio uniek maakt is dat de wijngaarden meestal op een hoogte tussen 200 en 300m liggen, terwijl aan de kant van Nagy-Eged heuvel deze op 500m hoogte liggen. Ook hier ondervinden de wijngaarden bescherming van de Noordelijke Centrale bergen.
Bükk
Ten zuidwesten van Tokaj vinden we Bükk. Hier vind je vooral knisperend frisse en fruitige rode en witte wijnen. De belangrijkste druivensoorten zijn Kékfrancos (Blaufränkisch), Leányka, Olaszrizling (Welschriesling), Zweigelt, Chardonnay en lokale Cserszegi Fuszeres en Zenit. Vooral de experimenten met Zenit zijn veelbelovend! Het is niet verwonderlijke dat de Oostenrijkse druivenrassen zeer populair zijn, gelet op de innige historische band die de twee landen hebben gehad.
Het totale productiegebied omvat ongeveer 17.600ha en is onderverdeeld in twee klassen; Klassiek Bükk en Terroir Bükk. Voor de klassieke variant moeten de druiven uit de Bükk regio afkomstig te zijn. Chaptilisatie is niet toegestaan en het gebruik van houten chips is verboden. Het alcoholpercentage dient tussen de 11.5% en 14% te liggen na een rijpingsperiode van 6 maanden. De terroir gedreven wijn is afkomstig van druiven van Eerste Klasse wijngaarden waar deze handmatig geselecteerd moeten worden. Wijngaard beheer behoort biologisch te zijn. De wijn moet 6 maanden te rijpen op vat om vervolgens nog 6 maanden te rijpen op fles.
Het klimaat in Bükk wordt vooral bepaald door het Bükk-gebergte in het noorden dat de bescherming biedt. Echter de winters kunnen toch erg koud zijn. De lente heeft de neiging om pas laat haar intrede te doen, terwijl de eerste vorst zich vaak al in oktober meldt. Dit maakt het seizoen dus erg kort.
De geschiedenis van wijnbouw gaat terug naar een publicatie uit 1313. In de 18e eeuw bloeide de wijnproductie en de wijnhandel, mede onder invloed van Tokaj. Terwijl in de 20e eeuw Bükk vaak in de schaduw van Eger heeft gestaan. Maar eigenlijk is dit allemaal zeer onterecht. Bükk produceert zelf ook heel prettige wijnen.
Een Chardonnay uit Bükk kenmerkt zich kruidige wijnen met aroma’s van appel, rijpe peer en perzik. Aangenaam zacht romig met een prettige lange afdronk. Vooral lekker als aperitief of bij een romig vegetarisch gerecht. Maar vooral de rode wijnen zijn buitengewoon lekker. Neem bijvoorbeeld Medea van Sandor Zsolt. Deze biologische wijn die 14 maanden houtrijping geniet is een kruidenbom die gedomineerd is door zwarte bessen, kruidnagel en kaneel. Aanbevolen bij stevige gerechten als een stoofpotje. Helaas genoeg worden de meeste wijnen lokaal geconsumeerd en zijn dus internationaal lastig verkrijgbaar.
Matra
Het dichtst bij Budapest vinden we Mátra wat gelegen is tegen de lager liggende uitlopers van het Mátra gebergte. Hier produceert men aromatische witte wijnen, en in beperkte volume, mooi gestructureerde rode wijnen. Een hele reeks witte aromatische druivensoorten zijn toegestaan zoals Olaszriesling (Welschriesling), Müller-Thurgau en Muscat Ottonel. Maar ook Kékfrancos (Blaufränkisch), Cabernet Sauvignon en Zweigelt.
Hoewel het productiegebied 32.500ha omvat, waarvan 24.200ha als Eerste Klasse is aangemerkt, is slechts 6.000ha aangeplant. Deze beperkte aanplanting is gelegen op vulkanisch gesteente, op naar het zuiden gelegen hellingen. Eigenlijk vond er een grote omslag plaats na de phylloxera-plaag. Daarvoor stond er vooral de rode Kadarka aangeplant. Maar na de plaag kwamen vooral witte druivensoorten terug.
De bodem is significant anders, bosgronden, arm aan kalk en humusrijk. Dit maakt de wijnen zo mooi complex in combinatie met de rijke aromatische druivensoorten die aangeplant staan.
Serveer de kruidige witte, ronde wijn bij gevogelte of lamsvlees gerechten.
Eger
Wanneer Tokaji de meest onevenaarde wijn van Hongarije is, dan is Eger Bikavér wel de beroemdste rode wijn van het land. Deze stijl, wat een complexe blend van verschillende druiven met een donkere schil is, werd voor het eerst gemaakt eind 19e eeuw in Szekszard. De doorbraak kwam in de jaren 70 toen het staatsbedrijf Egervin de stijl monopoliseerde en internationaal op de kaart zette. Deze blend kent maar liefst negen druivenvariëteiten, te weten Kadarka, Kékfrankos, Zweigelt, Blauburger, Kekmedoc, Cabernet Franc, Cabernet Sauvignon, Merlot en Pinot Noir. Geen van deze variëteiten mag meer dan 50% bedragen, maar Kadarka en Kékfrankos nemen samen wel vaak een groot deel van de blend voor hun rekening. Een goede Bikavér is diep paars-karmozijnrood van kleur met zachte tannine een gemiddelde body met aangename zuurgraad en kruidige primaire aroma’s.
Ook vind je beperkte hoeveelheid witte wijn van vooral Olaszrizling (Welschriesling), Leanyka en Hárslevelyu. Maar deze benaderen de Bikavér geenszins. Het productiegebied omvat maar liefst 22.000ha waarvan 18.300ha tot de eerste klasse behoort. Echter de totale aanplant is slechts 5.700ha.
Eger heeft een redelijke bescherming van het Bükk gebergte in het noordoosten en de uitlopers van de Mátra in het westen. Daarom hebben de koude winden van het Karpatengebergte weinig invloed. Hoewel de zomers zeer heet kunnen zijn (ook wel boven de 40C), compenseert de barre winters de gemiddelde temperatuur. Hierdoor is de regio één van de koelste van Hongarije met een gemiddelde temperatuur 10C. De regio ligt op dezelfde breedtegraad als het bekende Oostenrijkse Neusiedlersee. Ook in deze regio vinden we de Kékfrankos en Bordeaux-variëteiten hetgeen natuurlijk geen toeval is. Geniet van deze wijn naast een rijk (wild) vleesgerecht, gevogelte in (licht) pikante saus) of stoofvlees.
De wijnlegende van Bikavér
De geschiedenis van Eger gaat terug tot in de 10e eeuw. Koning Stefanus I stichtte de stad en bisdom in Eger. Dit ondersteunde de verdere ontwikkeling van wijnbouw. Vervolgens branchten de Waalse kolonisten in de 11e eeuw de Franse wijnkennis. De beroemdste wijngaard, Eged-hegy, is vernoemd naar St Egyed. Eén van de patroonheiligen van een benedictijns abdij in Frankrijk.
Echter in de 16e eeuw vielen de Turken het land binnen. Toen de Turkse troepen de stad Eger belegerden, stuitten ze op een heftige weerstand. Hierdoor dachten de Turken dat de inwoners zich versterkt hadden door het drinken van het bloed van de stieren (bikavér). En zo ontstond de bijnaam voor de wijn Bikavér of wel “Stierenbloed”. Ondanks de alcohol onthouding van de Turken, werd de wijnproductie niet stopgezet omdat de belasting op wijn een goede inkomstenbron vormde.
Ben je nu ook nieuwsgierig geworden naar deze prachtig zoete wijn uit Tokaj of de krachtig en volle Stierenbloedwijn? Kijk dan ook eens op www.tokajwijnen.nl of neem even contact met ons op.
Reeds enige jaren zijn biologische producten enorm in opkomst. Ook in de wijn industrie vind je dit terug. De wijnbouw industrie is er één waar veel externe invloeden zijn. Je werkt eenmaal met een natuur product (druiven) die je via chemische processen omvormt in een geheel ander product (wijn). Op het eerste gezicht denk je misschien dat dit een geheel natuurlijke werkwijze is. Echter niets minder is waar. Het is namelijk ook de industrie die al jaren lang lobbyt om niet alles op het etiket te vermelden. Want in de wijngaard wilt men de opbrengst maximaliseren. Dus men dient de druiven te beschermen tegen schimmels en andere infecties. In de wijnkelder dient een juiste vergistingstemperatuur zijn. Maar de consument wilt natuurlijk wel heldere wijn, dus dient men de wijn te klaren. Dus is bio een hippe trend of een serieus alternatief? Bekijk nu onze bio wijnen.
Eigenlijk is het gebruik van chemische toevoegingen iets wat pas in de jaren 60 van de vorige eeuw is ontstaan. Na de Tweede Wereldoorlog hebben de ontwikkeling van chemische middelen een toevlucht genomen. Uit gemak en vanzelfsprekend om hoger rendement te behalen namen wijnmakers massaal de toevlucht tot deze middelen. Het bracht een goed rendement, stabiele kwaliteit en dus nagenoeg gegarandeerd inkomen, waarbij ook de kwaliteit met sprongen omhoog was gegaan. Maar wat zijn de risico’s waar aan je moet denken?
Risico’s in het wijngaard management
Er zijn verschillende soorten risico’s. Deze variëren van natuurlijke risico’s tot ongedierte en ziekten.
Natuurlijke risico’s
Water
Zoals met alle landbouwproducten is een wijnboer erg afhankelijk van weersomstandigheden. Een overvloed aan water geeft weelderige groei van loten en bladeren. Hierdoor blijven minder suikers over voor de druiven en is een waterige wijn het resultaat. Daarnaast vergroot veel nattigheid de kans op schimmels. Terwijl op de arme gronden en te weinig water kunstmeststoffen noodzakelijk kunnen zijn om een goede groei te bevorderen.
Vorst
Een ander risico is natuurlijk vorst, zeker ten tijden van het groeiseizoen. Wanneer de bloesem bevriest, zal het geen druiven voortbrengen. Hier zijn geen chemische middelen voor. Maar bij veelvoorkomende maatregelen tegen vorstschade moet je denken aan kachels in de wijngaard (warmte geeft luchtcirculatie) of windmachines en helikopters (wederom ter bevordering van luchtcirculatie). Andere methoden zijn besproeiing zodat het water op de plant bevriest. Dit geeft warmte af aan het plantweefsel wat dus de plant beschermt. Maar ook doordachte wijngaardmanagement speelt van groot belang. Koude lucht zakt naar het laagste punt, dus goten in de wijngaard vangen deze kou op. Tegelijkertijd wanneer de wijnboer de wijnstokken opbindt, is de kans op vorst schade ook kleiner.
Hagel
Ook hagel kan veel schade opleveren. Zo is in het voorjaar van 2021 nog laat veel hagel gevallen in Frankrijk, waardoor veel wijngaarden geraakt zijn. Schade kan men voorkomen door de val van hagel te voorkomen. Wanneer men een chemische substantie (zilverjodide, kaliumjodide, calciumchloride of droogijs) de hagelwolk inschiet, voorkomt men de val. Dit noemt men cloud seeding. Dit is vanzelfsprekend bijzonder discutabel. Een simpele alternatief is hagelnetten ophangen in de wijngaard. Echter dit is niet altijd toegestaan binnen de wet- en regelgeving van de regio.
Ongedierte
Je werkt eenmaal met een natuurproduct in de open natuur. Dus vanzelfsprekend ben je vatbaar voor ongedierte. Aantasting door dieren vermindert de opbrengst, schade aan bladeren vermindert de fotosynthese en beperkt het groeipotentieel.
Vogels en zoogdieren
Vogels en zoogdieren eten van de druiven (dus vermindering van de oogst) of beschadigen de druiven wat een verhoogd risico op schimmelziektes geeft. Belangrijkste bescherming hier zijn netten tegen vogels en hekwerken tegen bijvoorbeeld konijnen.
Insecten
De meest fameuze is toch wel de druifluis, ofwel Phylloxera. Deze luis die zich nestelt in de wortelstok, heeft bijgedragen aan het bijna uitroeien van de wijn cultuur. Phylloxera is een insect uit Noord-Amerika die door globalisering naar Europa is gebracht in de 19e eeuw. Eén van de stadia is dat het insect zich voedt van de wortelstok. Via deze beetwondjes dringen infecties binnen die de plant na verloop van jaren verzwakt en uiteindelijk dood laat gaan. Amerikaanse wijnstokken hebben hier geen last van, omdat deze zijn “opgegroeid” met het insect en een resistentie tegen ontwikkeld hebben.
Andere insecten kunnen zich voeden met druiven en bladeren. En bestrijding met insecticiden heeft jarenlang voor de hand gelegen. Een geïntegreerde ongediertebestrijding speelt een belangrijke rol als alternatief. Door de wijngaard niet met uitsluitend wijnstokken aan te planten, ontstaat er een divers habitat dat ook natuurlijke vijanden van de ongedierte aantrekt.
Nematoden
Nematoden zijn microscopisch kleine wormen die de wortels van de wijnstok aantasten en de opname van water en voedingsstoffen verstoren. Ook kunnen ze virussen overdragen. Het is zaak om regelmatig de bodem te ontsmetten voordat men kan beginnen met herplanting. Een perceel ligt vaak ongeveer 3 jaar braak voor de herplanting om de bodem goed te laten herstellen.
Ziekten
Er zijn verschillende soorten ziekten die invloed uitoefenen. Denk aan schimmels, virussen en bacteriën. Niet alles is funest, soms zijn schimmels juist gewenst en creëren unieke wijnen!
Grijze rot
Ook nabijgelegen wateroppervlaktes kunnen een funeste uitwerking hebben. Daar waar ochtendmist ontstaat kan de mooiste zoete wijnen opleveren door aantasting van de Botrytis Cinerea schimmel. Andere benamingen zijn grijze rot of edele rot. Zie bijvoorbeeld de fameuze Sauternes uit Bordeaux. Dit komt vooral voor op witte druivenrassen zoals Sauvignon Blanc, Sémillon, Muscadelle, Chenin, Riesling, Gewürztraminer en Furmint.
Echter indien niet de juiste klimatologische voorwaarden aanwezig zijn voor de aanwezige druivenrassen, dan is grijze rot funest. De druif is bedekt met een grijze laag en de infectie verspreidt zich zeer gemakkelijk door de wijngaard. Dit is dan ook vijand nummer 1 in een wijngaard. Bestrijding kan door het gebruik van koperspray maar natuurlijke ventilatie in de wijngaard is een goed alternatief. En wanneer bessen geïnfecteerd zijn, deze zo snel mogelijk verwijderen om verspreiding te voorkomen.
(Valse) Meeldauw
Dit zijn schimmels die goed gedijen in warme, vochtige omgeving en taste de groene delen van de wijnstok aan, inclusief bladeren en bessen. De aangetaste druiven verliezen hun fruitige smaak en geven de wijn een schimmelige bittere bijsmaak.
Echte meeldauw is een schimmelpluis aan de bovenkant op het blad. En voelt zich thuis in een wijngaard waar het warm en beschaduwd is. Vochtigheid speelt hier van ondergeschikt belang. Na verloop van tijd verkleurd de witte schimmel donkerder en krullen de bladeren. Bestrijding van echte meeldauw kan met bestrijdingsmiddelen op basis van koper (ofwel Bordeauxse pap). Als milieuvriendelijk alternatief kan gekozen worden voor een bladermanagement systeem waarbij de groene delen zoveel mogelijk bloot zijn gesteld aan zonlicht.
Terwijl valse meeldauw zich hecht aan de onderkant van het blad. Op de bovenzijde van het blad ontstaan gele vlekken die bruin kunnen verkleuren. Bestrijding van valse meeldauw met middelen gebaseerd op zwavel werken goed. Echter dit is natuurlijk minder goed voor de plant en bodem. Alternatieve zijn gelijkmatige temperaturen, goede luchtcirculatie, voldoende plantafstand, en het gebruik van meststoffen met voldoenden calcium.
Bacteriële ziekten
Een groot aantal bacteriën kunnen de wijnstok aantasten. Velen verminderen de kwaliteit en kwantiteit van de druiven, maar er zijn een aantal bacteriën die dodelijk zijn voor de wijnstok. Deze bacteriën worden verspreid door een klein insect van de soort sharpshooter, zoals de dwergcicade. Insecticiden werken effectief om het risico op sharpshooters te verminderen.
Virussen
Virussen op planten werken niet anders dan virussen op mensen. Ze zijn hardnekkig en heel besmettelijk. Over het algemeen zijn ze niet dodelijk, maar verminderen wel kwaliteit en kwantiteit. Er is nog geen middel gevonden tegen virussen. Wanneer een wijngaard besmet is geraakt, is er maar één mogelijkheid; de wijngaard rooien en de grond te ontsmetten
Wijnmaaktechniek
Ook in het wijn maken zijn er vele stoffen die worden toegevoegd. Helaas is het zo dat in de wijnindustrie dat alle toegevoegde middelen niet vermeld hoeven te worden van de warenwet, eigenlijk best vreemd toch!
Gist
Tijdens het wijnmaken is het gebruik van gisten zeer gebruikelijk. Men kan uit een reeks gisten kiezen die het beste bij de druivenras en het klimaat past. Echter bedenk dat gist ook van nature voorkomt op de druivenschil. Dit is echter een “wilde gist”. De wijnmaker kan niet met zekerheid voorspellen hoe de wijn uit zal pakken. Dit in tegenstelling tot het gebruik van gistklonen. Feitelijk kan de wijnmaker van te voren bedenken welke aroma’s een rol moeten spelen in de wijn, en het gistgebruik daarop afstemmen.
Sulfiet
Het zal u ongetwijfeld wel eens zijn opgevallen op een etiket, “dit product bevat sulfiet”. Sulfiet is een natuur product dat de druif reeds van zichzelf heeft. Dus een wijn zonder sulfiet bestaat simpelweg niet! Maar sulfiet kan men toevoegen om de houdbaarheid van de wijn te verlengen. Voor biologische wijn is dit ook toegestaan, echter het gebruik is beperkt met 30-50 gram minder dan “reguliere” wijn.
Wat is biologische wijn
Biologische wijn is wijn dat gemaakt is van biologisch geteelde druiven. Dit betekent dat geen kunstmest gebruikt is, maar ook giftige onkruidverdelgers of insecticiden en fungiciden. Het is 100% milieubewust. Daarmee komen we meteen tot de crux van dit artikel. Er zijn nogal wat risico’s die druiventeelt met zich mee brengt. Wanneer dat volledig biologisch geschiedt, heb je nog een aantal uitdagingen extra. Met name wanneer je de invloed van bacteriën en virussen neemt, is er eigenlijk geen middel beschikbaar. In het geheel genomen hangt veel af van locatie, ligging t.o.v. waterpartijen en klimaat, maar ook resistentie. Gelukkig zijn er veel alternatieven voor meststoffen, maar ook voor het detecteren van schimmels. Er staan rozen aan het begin van een rij wijnstokken voor een reden. Deze geven een alarm af wanneer zich een schimmel in de wijngaard heeft ontwikkeld. Doordat de schimmel zich vaak het eerst kenbaar maakt op de rozenstruik, kan de wijnboer anticiperen.
Weet wel, dat zelfs in biologische landbouw een beperkt aantal traditionele bestrijdingsmiddelen in kleine hoeveelheden zijn toegestaan. Simpelweg omdat er geen alternatief is. Maar omdat de wijngaard en druivenstok in principe gezond zijn, heb je geen middelen nodig, zo is de gedachte.
Biologische wijn kan je herkennen aan het keurmerk op de achter etiket van de wijnfles. Dit keurmerk bestaat uit een afbeelding van een blad dat uit sterren wordt gevormd.
Biologisch of biodynamisch?
Voor het produceren van een biodynamische wijn gaat men echter verder. In de biodynamische cultuur gaat men uit dat elk levend wezen een voortvloeisel is van de totale kosmos. Grondlegger van deze principes is Rudolf Steiner (1924).
De studie en de invloeden van de kosmische stralingen staan centraal in deze cultuur. Met behulp van een hemelkaart stemt men de werkzaamheden in en rond de wijngaard en bij de vinificatie af op de stand van de hemellichamen en op de levensritmes. Bovendien wordt in de wijngaard gebruik gemaakt van diverse biodynamische preparaten (soort van homeopathie).
De resultaten van deze ingrepen komen tot uiting zowel in de wijngaarden als in het eindproduct. Ziektes komen naar eigen zeggen niet voor in deze teelt. De planten zijn hiervoor quasi immuun. De wijn is steeds van een bijzondere finesse en behoort tot het beste dat in de wijnwereld aangeboden wordt. Een biodynamische wijn is voorzien van een Demeter kenmerk.
Is wijn veganistisch?
Wijn is een natuur product, daar zijn we het overeens. Echter, ik wijn veganistisch? Nou het antwoord zal je mogelijk verbazen, maar is nee. Uitgegiste wijn is troebel, er zweven o.a. miniscule stukjes druivenschil in de wijn, afgestorven gisten en kleurstoffen. Om wijn sneller helder te maken dan rustig af te wachten tot alles naar beneden is gezakt, voegen wijnmakers meestal eiwit (van eieren of uit melk) toe om de vertroebelende deeltjes te laten zakken. Dit heet klaren van de wijn. Gelukkig gebruiken steeds meer wijnmakers niet-dierlijke producten met hetzelfde effect, zoals bentoniet (een soort kleipoeder).
De wijn wordt vervolgens meestal gefilterd. Bij de filtering van de wijn worden door veel wijnmakers nog producten met een dierlijke oorsprong gebruikt, zoals varkensvet, visslijm en gelatine. Vegan is de wijn hierdoor dan dus niet. Ook zijn er nog andere dierlijke toevoegingen die wijnmakers wel gebruiken om de kwaliteit van de wijn te beïnvloeden.
Bij veganistische wijn wordt niets gebruikt van dierlijke oorsprong, dus ook geen melkproducten of eieren. Goed nieuws, er zijn alternatieven zoals het gebruik van bentoniet (een kleipoeder) voor het klaren. Veganistische wijnen kan je herkennen aan het logo van veganisme.
Is bio nu een hippe trend of een serieus alternatief?
Ook hier geldt preventie is beter dan genezen. Dit tegeltje kan je eigenlijk overal op plakken. De mensheid is bezig met een nieuw bewustzijn. Klimaat verschrikkingen horen we overal. Roofbouw ten behoeve van menselijk voedsel zie je overal. Maar is dit een proces wat we door kunnen blijven zetten? Dat is een grote vraag. Persoonlijk ben ik heel blij dat dit bewustwordingsproces ook in de wijn is ingezet. Zijn we er al? Nee dat zeker niet. Check nu onze biologische wijnen!
De top wijnen die lang houdbaar zijn, zijn over het algemeen niet biologisch gemaakt. Nu werkt in het voordeel dat de consument meer in het hier en nu leeft. Dus wanneer men een fles wijn koopt, wilt men deze direct consumeren. Echter er geen ook genoeg stemmen op dat wanneer je juist wel biologisch werkt en dus gebruik maakt van de natuurlijke gisten die in een gebied aanwezig zijn, je juist op een natuurlijke wijze de wijn lang kan weg leggen.
Maar de wijnen die vandaag de dag op de markt beschikbaar zijn, zijn toch overwegend wijnen om nu te drinken. Is dat omdat men inspeelt op de “dorstige ongeduldige” consument, dat is mij nog niet geheel duidelijk!
Vanuit het Oostenrijkse Bergland steken we de grens over naar het noordelijk gelegen Duitsland. Vooral groot geworden dankzij de zoete Liebfraumilch, waarbij je de vraagtekens kan stellen of dit echt wel wijn is. Hoe ontwikkelt Duitsland zich sindsdien als een uitstekend wijnland? Daar gaan we de komende weken ons in verdiepen.
Duitsland is natuurlijk een groots uitgestrekt land. Je associeert dit land misschien niet direct met wijn, maar bedenk dat het zuidelijk deel op dezelfde hoogte ligt als de Elzas, de Champagne, maar ook de Chablis in het noordelijke Bourgogne. En niet verrassend genoeg liggen de Duitse wijngaarden op dezelfde lijn. Maar ook hier speelt klimaatopwarming een rol. Regio’s als de Ahr, Saale-Unstrut en Sachsen liggen toch serieus wat hoger. Over de Ahr hebben we het nodige al geschreven. Terwijl Saale en Sachsen ook profiteren van het Mittelgebergte wat een extra bescherming biedt tegen de regen uit het westen.
Witte wijn land Duitsland
Ook zal het niet verrasssen dat witte wijn de boventoon voert. Het is eenmaal een koel klimaat land. Ongeveer tweederde van de geproduceerde wijn is wit. Riesling is het vlaggenschip, maar tot de jaren 90 van de vorige eeuw waren dat Müller-Thurgau ofwel Rivaner. Sindsdien is haar aandeel gaan dalen ten faveure van de internationale rassen Pinot Gris en Pinot Blanc. Andere belangrijke inheemse druiven zijn Silvaner en Scheurebe.
Rode wijn in Duitsland
Op de resterende éénderde aan wijngaarden domineert de Blauburgunder, ofwel Pinot Noir met 10% van de aanplant van rode wijn. Interessant om te realiseren is dat de Duitse Pinot Noir eenzelfde reputatie geniet als de grote wijnen uit de Bourgogne. Verder zijn Dornfelder (populair in Rheinhessen en Pfalz), en Portugieser, Trollinger en Lemberger gerenommeerde druivensoorten.
De indrukwekkende wijnproductie
Daar waar je al jaren een daling ziet in de wijnproductie van Frankrijk, is de productie en consumptie van Duitse wijn al jaren stabiel rond de 270 miljoen hl. Deze productie wordt bereikt door 13 verschillende wijnbouwgebieden. Waarbij Rheinhessen, Pfalz en Baden tweederde van het areaal voor hun rekening nemen. En dus de Moezel staat niet eens in de top drie! Terwijl de kleinste regio’s zoals Ahr en Saksen niet verder komen dan 500ha.
Wijnkwaliteit gemeten in suikergehalte
Er zijn drie kwaliteits categorieën in Duitsland, tafelwijn ofwel Deutscher wein, Qualitätswein (Qualitätswein bestimmter Anbaugebiete, QbA) en de uitgesproken Prädikatswein. Merendeel van de wijn behoort toe aan de laatste twee categoriën, die dan ook een duidelijke oorsprongsvermelding dienen te hebben. Van oudsher speelt het suikergehalte een belangrijke rol. Dit maakt het onderscheid binnen de Prädikatswein gradatie;
Kabinett
Is een lichte wijn gemaakt van rijpe druiven met een laag alcoholgehalte. Een ideale aperitief!
Spätlese
Dit zijn vollere wijnen. Omdat volledige rijping meer tijd nodig heeft, haalt met de druiven pas aan het eind van de oogst naar binnen. De wijn kan variëren van droog met volle body tot vrij zoet maar lichter. Deze wijnen kunnen goed ouderen.
Auslese
Hierbij dienen de trossen volledig rijp te zijn met enig restsuiker. De onrijpe of slechte druiven worden eruit gehaald. Deze wijn profiteert met flesrijping.
Beerenauslese
De Beerenauslese is een volle, fruitige wijn gemaakt van overrijpe druiven, die meestal een nobele rotting hebben ondergaan (Botrytis cinerea). De druiven zijn handmatig geplukt.
Eiswein
Eiswein is gemaakt van druiven die bevroren zijn geoogst en geperst. De temperatuur dient hierbij minimaal -7 graden te zijn en natuurlijk perst men alleen het natuurlijke sap.
Trockenbeerenauslese
Dit is een zeldzame, zeer geconcentreerde wijn van druiven met nobele rotting die bijna tot rozijnen zijn ingedroogd. Er is een strenge handmatige selectie tijdens de oogst.
De onofficiële classificatie
Omdat de classificatie op zoetheid eigenlijk geen weerspiegeling van de kwaliteit van de wijn is, stond er een groep wijnproducenten op die zich hard maken voor onafhankelijke kwaliteit. Ze zijn verenigd in het Verband Deutscher Prädikatsgüter (VDP). De leden hebben de wingaarden geclassificeerd naar het voorbeeld in de Bourgogne. Hierdoor is er geen twijfel mogelijk over de beste wijngaarden in Duitsland. De VDP is opnieuw in het leven geroepen omdat overal in Duitsland “kwaliteitsgebieden” in het leven werden geroepen, waardoor de naam uitgehold werd. Maar ook omdat het hierboven beschreven suikergehalte belangrijker werd. Ten slotte omdat kwaliteit niet werden gelinkt aan typiciteit als druivenras, bodem, terroir.
Een VDP wijn kan je herkennen aan het logo van een adelaar met een druiventros. Deze is vaak geplaatst op het capsule, maar soms ook op het achter etiket. Deze wijnen kunnen zowel droog als zoet zijn. Bedenk dat een VDP wijn een Qualitätswein is en niet per definitie een Prädikatswein! Maar Duitsland is hard bezig en ontwikkelt zich reeds als uitstekend wijnland.
VDP.Gutswein
De instap zijn de VDP.Gutswein. het zijn vaak de trendsetters, met andere woorden de eerste wijnen van een wijnjaar die men bottelt en verkoopt. De wijnmakers zetten er hun eigen stempel op en hebben de ruimte om te experimenteren. Een ideale wijze om van een eerste kennismaking met de wijnmaker te genieten!
VDP.Ortswein
De Ortswein is wat de naam al aangeeft, het staat gelijk aan de gemeentelijke appellatie in de Bourgogne. Dit zijn de interessante en betaalbare alternatieven voor de twee hogere kwaliteitswijnen. Omdat veel van de Ortswein van eenzelfde wijngaard afkomstig is als de Erste en Grosse Lage. Alleen regionaal toegestane druiven vinden hun weg naar de wijn en geeft de wijn haar typische terroir expressie.
VDP.Erste Lage
De druiven voor de Erste Lagen zijn met de hand geplukt, want de druiven dienen een hoge fysiologische rijpheid hebben. De droge wijn is gelabeld als Qualitätswein trocken. Deze wijn kan je vergelijken met de Premier Cru’s. Opbrengst per hectare is gelimiteerd om de kwaliteit beter tot haar recht te laten komen. De droge wijn mag pas op de markt komen in april volgend op de oogst. De zoete en edel zoete wijnen in mei volgend op de oogst.
VDP.Grosse Lage
De hoogste kwaliteit is de Grosse Lage, welke vergelijkbaar is met de Grand Cru’s. Dit zijn Duitsland’s beste wijnen. Herkenbaar aan haar individuele karakter en geven de kwaliteit van de wijngaard het beste weer. Ze kunnen vele jaren rijpen op fles. De opbrengst is verder beperkt net als de toegestane druivenrassen. De droge wijn mag niet voor 1 september van het jaar na de oogst op de markt komen, terwijl rode wijn zelfs nog 1 jaar extra moet rijpen.
De droge wijnen van Grosse Lage wijngaarden worden ook Grosse Gewachs genoemd. Deze zijn te herkennen aan het GG logo op de hals van de fles.
Andere kwaliteitskeurmerken
In navolging van VDP zijn in de regio’s ook lokale kwaliteitsaanduidingen ontstaan.
Rheinhessen Silvaner
Om het imago van het oude Silvaner ras te verbeteren, heeft Rheinhessen een traditioneel gebalanceerde droge wijn geïntroduceerd. De wijn dient 100% van Silvaner gemaakt te zijn met vermelding van het oogstjaar. Het is een bijzonder droge wijn met max 4 gram restsuiker. Individuele keuring vindt plaats en het proeven vindt plaats door een speciale commissie. De wijn herken je aan het zwart-gele etiket met RS en de naam van de producent.
Selection Rheinhessen
Daar waar de RS zich richt op Silvaner, is de Selection Rheinhessen gericht op klassieke druivenrassen. Dit zijn Silvaner, Riesling, Weiss-, Grau-, Spät- en Frühburgunder (Pinot Madeleine), Gewürztraminer en Portugieser. De wijnstokken dienen minimaal 25 jaar oud te zijn waardoor meer geconcentreerde aroma’s in de druiven ontwikkelen, maar ook de opbrengst lager uitvalt. De druiven mogen van slechts één wijngaard afkomstig zijn die bovendien handmatig geoogst dienen te worden.
DC Pfalz
DC Pfalz is een herkomstbenaming verbonden met een meer dan gemiddelde kwaliteit. Het kan gebruikt worden voor wijnen van een van de vijf traditionele druivenrassen. Dit zijn Riesling, Dornfelder en de Weiss-, Grau- en Spätburgunder. Ze hebben een fruitig smaakprofiel dat typisch is voor gebied en druif. Dankzij het DC Pfalz logo zijn ze makkelijk herkenbaar.
Riesling S
De droge Rieslingwijnen van de steile leisteenhellingen langs Mosel, Saar en Ruwer kan men verkopen onder het kwaliteitsmerk “Riesling S” (of “/S”) indien de wijn voldoet aan bepaalde kwaliteitskenmerken. Zoals een late (meestal november) en selectieve pluk, volledig rijpe gezonde druiven (dus niet geïnfecteerd met Botrytis), lage opbrengst, lange vergisting en lagering op het bezinksel.
Duitse moeilijkheid
Vaak spreken we over Frankrijk en de ongelooflijk complexe appellatie structuur, maar Duitsland kan er ook aardig wat van. Ik hoop dat het nu een beetje duidelijker is. Bedenk dat een Auslese wijn een indicatie is van de zoetheid en niet van de kwaliteit van de wijn zelf, zoals we dat in andere landen zien. De zoetheid bepaalt, niet de kwaliteit van het terroir van de wijngaard noch de kwaliteiten van de wijnmaker. De VDP probeert hier meer duidelijkheid in te scheppen, echter deze is alleen toegankelijk voor haar leden. Terwijl er nog een grote groep wijnproducenten zijn die niet aangesloten zijn bij de VDP. Ook het feit dat een VDP wijn een QbA is kan veel verwarring opleveren.
Maar ontwikkelt Duitsland zich als een uitstekend wijnland? Mijn mening is van wel ja. Geholpen door de opwarming waardoor druiven nog hogere rijpheid kunnen realiseren en meer duidelijkheid naar de consument toe hoe het etiket begrepen kan worden dragen vooral bij aan deze kwaliteitsaanduiding.
Door het continentaal hete Pannonische klimaat vind je in de meest oostelijke deelstaat van Oostenrijk de rijkste rode wijnen. Er is onvergelijkbare diversiteit en unieke kwaliteit in Burgenland die zich weerspiegelt in de wijn.
Burgenland kan je grofweg in 3 delen opsplitsen. Ten oosten van het Neusiedlmeer domineert de Blauwe Zweigelt met krachtige, sappige rode wijnen. Tevens leveren Blaufränkisch en Sankt Laurent ook al uitstekende resultaten op. De oostelijke helling van het Leithagebergte met zijn kalk- en leisteenbodems is ook een uniek terroir voor complexe witte wijnen. Hier vind je met name Pinot Blanc en Chardonnay, maar ook Grüner Veltliner. Fijne predicaatwijnen zoals de legendarische Ruster Ausbruch completeren de Burgenlandse wijnvariëteiten.
Op de zwaardere kleigronden van Midden-Burgenland en ook ten noorden van het Rosaliagebergte groeit Blaufränkisch met fantastisch fruit en diepgang. In het uiterste zuiden biedt de Eisenberg de beste omstandigheden voor rode wijnen van prachtige mineraliteit. Vanwege de bijzondere bodemopbouw en een vleugje van de Stiermarkse frisheid in het klimaat levert dit een onvergelijkbare elegantie van Blaufränkisch.
De Seewinkel in het zuidelijke deel met zijn bijzondere microklimaat is een van de weinige grote zoete wijnbolwerken ter wereld. Hier bevordert de hoge luchtvochtigheid in de herfst de vorming van edele rot (“Botrytis cynerea“). Zo kan hier regelmatig een grote selectie bessen en droge bessen worden verkregen. Naast enkele andere variëteiten zoals Chardonnay, Scheurebe of Traminer, bereikt met name de Welschriesling in deze vorm het hoogste kwaliteitsniveau. `Met in totaal 620.000hl wijnproductie in 2020 dat van 13.000ha afkomstig is, staat Burgenland op mijlenafstand van Niederösterreich (met ruim 27.000ha en 1.6 miljoen hl). Echter de rode wijn productie is hier 1.5x groter dan de witte wijn.
Het onvergelijkbare Neusiedlersee
Neusiedlersee is het belangrijkste wijngebied in Burgenland met 8.000ha en 380.000hl. Hier in het noorden ligt het Neusiedlersee, een onvergelijkbaar steppemeer. Het wijnbouwgebied ligt om het hele meer heen.
Het Neusiedlersee DAC, gelegen op de oostelijke oever, is alleen weggelegd voor rode wijn van Zweigelt of zoete wijn van Welschriesling. De steenachtige, zandige leemachtige bodems lenen zich uitstekend voor deze rijke krachtige wijnen. Andere belangrijke druivensoorten zijn Blaufränkisch, St Laurent, Pinot Noir en Merlot en komen op de markt als Burgenland DAC. De rode wijn van Zweigelt varieert van verfijnd en fruitig, klassieke wijnen tot krachtige topwijnen gerijpt op barrique. Terwijl de zoete wijn profiteert van de kleine zoutmeren ten zuiden van Seewinkel. Dit levert zoete wijnen voort met hoge zuurgraad en vol met fruit.
Op de westelijke oever vinden we het Leitha gebergte met haar minerale witte wijnen van Pinot Blanc, Chardonnay, Grüner Veltliner en Welschriesling. In de Leithaberg DAC zijn deze druiven als single variety or als blend toegestaan. Voor de rode wijnen wordt vooral Blaufränkisch gebruikt die gerijpt moet zijn op hout. Wijnen van andere variëteiten komen op de markt als Burgenland AOC.
De wijnen profiteren van de warme wind die over het meer waaien waardoor de druiven goed rijpen, terwijl de bergen koelere nachten brengen voor de frisheid en elegantie van de wijn en tevens het bewaarpotentieel vergroten. Dit draagt bij aan de unieke kwaliteit maar ook de onvergelijkbare diversiteit van de wijnen uit Burgenland.
Leithaberg DAC
Leithaberg DAC is grotendeels gebaseerd op de geologische eenheid van het Leithagebergte. De wijn kenmerkt zich dan ook door schelpkalksteen, leisteen en een hoger aandeel klei aan de voet van de hellingen. Daarom bevinden deze wijnen zich meer aan de elegante en minder aan de krachtige kant. Ze imponeren met hun delicatesse met zoutige noot, mineraliteit en sappig fruit.
Binnen de Leithaberg DAC vinden we ook de Ruster Aubruch DAC, sinds 2020 een eigen kwalificatie voor de zoete wijnen uit de plaats Rust. Ausbruch is een kwaliteit die alleen in Oostenrijk voorkomt en zit met haar suikergehalte tussen een Beerenauslese en Trockenbeerenauslese in. Deze wijn werd lang een gelijke beschouwd als de fameuze Sauternes en Tokaj en documentatie van deze wijn gaat terug naar de 16e eeuw.
De geüpgrade Grosslage Rosalia
Tegen Leithaberg aan ligt Rosalia DAC, een gebied die haar naam dankt aan het Rosalia gebergte en gecreëerd in 2018. Met een kleine 300ha is dit één van de kleinste gebieden. Dit was tot voor kort een collectieve wijngaard voor rode en rosé wijnen van Blaufränkisch en Zweigelt. Daarmee is dit tevens één van de weinige regio’s waar rosé wijn vandaan komt!
Door het Pannonische klimaat in combinatie met vruchtbare bruine bodems op lösssubstraat is deze regio ideaal voor haar druiven. De wijnen zijn fruitig, kruidig en tonen finesse en elegantie.
Centraal Burgenland waar Blaufränkisch op haar best is
Net ten zuiden van Leithaberg DAC vinden we Centraal Burgenland ofwel Blaufränkisch-land. Hier profiteren de 2.500ha wijngaarden van de diepe bodems met klei, de ideale omstandigheden voor deze druif. Mittelburgenland DAC verwijst naar traditionele typische Blaufränkisch-wijnen. Het landschap hier is gelijkwaardig aan Hongarije en de Panonische Vlakte domineert hier. Het continentale klimaat levert warme, zonnige en droge dagen. Welke afkoelen onder invloed van de noordelijke wind. Het lange droge rijpingsseizoen vormt een ideale basis voor de laatrijpende Blaufränkisch. Tevens biedt dit deze wijnen een aanzienlijk rijpingspotentieel. De Classic en Rieden wijnen bieden een optimaal drinkplezier in de eerste vijf jaar. In de Burgenland Reserve wijnen is het fruit nog verder ontwikkeld en gaan samen met een mooie hint van hout. De houdbaarheid van de reservewijnen ligt tussen de zeven en vijftien jaar.
In Oostenrijk ben ik de Das Federveich Zweigelt Reserve 2017 van Eichenwald tegengekomen. Een echte volle Burgenlandse wijn. Een diep paarse wijn waarbij de bramen en donkere kersen samen met een vegetale hint uit het glas springen. Het is een droge wijn met mooi afgeronde tannine, verfrissende zuren en wat stevig in alcohol. Nochtans is er een prettig balans terwijl je geniet van het zwarte fruit, munt en lichte kruiden. Met een aangename vanille toon en donkere chocolade in de afdronk. Een heerlijke onvergelijkbare wijn uit het unieke Burgenland.
Eisenberg DAC
Geheel in het zuiden van Burgenland DAC vinden we Eisenberg DAC, een gebied met golvende heuvels. Voorheen heette dit Südburgenland IPG. De steile hellingen zijn aangeplant met wijnstokken, terwijl de dennebossen deze overzien. Er is ongeveer 550ha beschikbaar, welke 18.000hl wijn voortbrengt. De term “Eisenberger” wordt traditioneel gebruikt om te verwijzen naar de wijnen van Südburgenland, vanwege hun significante minerale en aardse rode wijnen.
Ook is er aanplant van Welschriesling en Weissburgunder (Pinot Blanc), maar deze wijnen krijgen Burgenland DAC.
Conclusie
We hebben nu de tweede regio uit Oostenrijk belicht en wat opvalt is dat Burgenland vooral om rode wijn draait. Natuurlijk zijn het niet de warme druiven als Syrah of Tempranillo. Maar toch vind je Cabernet Sauvignon en Merlot toch ook in dit bergenland. Maar het draait toch vooral om druivenrassen als Zweigelt en Blaufränkisch – variëteiten die toch redelijk uniek zijn aan het land. Dit geeft toch ook al wel de onvergelijkbare diversiteit aan die het land te bieden heeft en dat in combinatie met een unieke kwaliteit.
Wie het over wijn heeft associeert dit niet vaak met Oostenrijk. Toch kent Oostenrijk een grote geschiedenis met spannende geheimen als wijnland. Maar wat maakt Oostenrijk zo bijzonder? Het is niet een wijnland die in één adem wordt genoemd met Frankrijk, Italië of Spanje. Toch is de wijnbouw al langer dan 1.000 jaar actief in dit bergland. Opererend in de schaduw van andere grote wijnlanden met een eigenzinnigheid die zo typerend is voor dit land, bouwt Oostenrijk langzaam aan de wederopbouw van hun wijnen.
De geschiedenis van wijnbouw in Oostenrijk
De allereerste bewijzen van wijnbouw gaan terug tot de 10e eeuw BC. Geconserveerde druivenpitten uit de bronstijd bevestigen het bestaan van een duizenden jaren oude wijntraditie. Met name in het Traisental en in het dorp Stillfried an der March in Weinviertel. De druivenpitten die daar worden gevonden, zijn toegeschreven aan een soort Vitis vinifera en vormen dus een van de oudste dergelijke ontdekkingen in Midden-Europa.
Vervolgens berichten in Zagersdorf, in het uiterste oosten van Burgenland, zijn er druivenpitten gevonden in urnen uit 700 BC. Vooral onder de Romeinen bloeide de wijnbouw in de regio. Aangezien keizer Marcus Aurelius Probus het verbod op wijnbouw ten noorden van de Alpen ophief. Men neemt aan de Grüner Veltliner reeds in deze tijd haar faam maakte, maar echt bewijs is hier nog niet voor gevonden.
Toen het grote Romeinse rijk viel, begonnen ook de problemen voor de Oostenrijkse wijnbouw. Pas in 8e eeuw AD, na een decreet van Karel de Grote werden wijngaarden in ere hersteld.
Hoe het verder ging
In de 10e eeuw brengen monniken de Bourgondische wijncultuur naar de huidige Thermenregio in Oostenrijk. Langs de Donau waren het vooral de Beierse bisdommen en abdijen die aan de slag gingen met de ontginning en ontginning van rivierdalen. Een mooi voorbeeld is de aanleg van terrassencultuur in de Wachau.
In de 12e eeuw werd het klooster van Stift Klosterneuburg door de Congregatie van de Oostenrijkse Augustijner kanunniken in gebruik genomen. Markgraf Leopold III gaf de opdracht om hier een wijngoed te stichten. Al bij de inwijdingsplechtigheid van de basiliek in 1136 werd wijn afkomstig uit de kloosterwijngaarden gedronken. In de lange geschiedenis van het klooster bleef de wijnbouw van de allergrootste betekenis.
In de 14e eeuw werd Wenen zelfs het centrum van de wijnhandel dankzij haar strategische ligging aan de Donau. Zo zie je hoeveel wijnland Oostenrijk reeds meemaakte en spannende geheimen heeft doorstaan.
Hoe oorlogen de wijnbouw beïnvloedde
Oorlogen hebben altijd een grote invloed gehad op de Oostenrijkse wijngeschiedenis. Op een zeker moment in de 16e eeuw telde het land 170.000 hectare wijnstokken. De Dertigjarige Oorlog in de 17e eeuw en de daaropvolgende invasies door Turkse legers betekenden echter het einde van deze grootschaligheid.
In de 19e eeuw waren het geen mensen, maar biologische vijanden die de wijncultuur belaagden. De verschillende vormen van Meeldauw verspreidden zich in de wijngaarden en ruïneerden een groot deel van de gewassen. Een van de positieve gevolgen daarvan was de oprichting van een wijnschool in Klosterneuburg. Dit kennisinstituut hielp de Oostenrijkse wijncultuur vorm te geven. Het is tevens de oudste wijnbouw opleiding ter wereld! Helaas sloeg vervolgens in 1872 de druifluizenplaag toe, net als in de rest van Europa. Deze plaag verwoestte een groot deel van de wijngaarden in Centraal-Europa, en 25 procent van de Oostenrijkse druiven.
In de 20e eeuw werd het niet veel beter. Na de Eerste Wereldoorlog en de val van het Oostenrijks-Hongaarse Rijk, werden de Oostenrijkse grenzen hertekend. Dit resulteerde in een verlies van wijnregio’s. Het aantal hectares liep terug van 50.000 tot 18.000. Door de Tweede Wereldoorlog en de opkomst en val van nazi-Duitsland, werden de Oostenrijkse grenzen nogmaals herzien. Helemaal toen later de Sovjet Unie prikkeldraadafscheidingen plaatste in wijngaarden om de nieuwe staatsgrenzen te markeren.
Het antivries-schandaal
Maar hetgeen wat de meeste mensen is bijgebleven is het grote antivries-schandaal. Dit is toch wel een hoogtepunt van de geheimen uit wijnland Oostenrijk die veel spannende verhalen met zich meebracht. In 1985 was er een klein groepje wijnhandelaren die besloten de wijn aan te zoeten. Dit was net op het moment dat Oostenrijkse wijnen enorm in de lift zaten. Doordat zij di-ethyleenglycol (een ingrediënt voor antivries) toevoegden aan de wijn, werd deze zoeter. En in deze tijd beoordeelde men de kwaliteit van de wijn op haar zoetheid. De handelaren vielen door de mand doordat één van hen de kosten van het product terug te krijgen van de belastingdienst. Gelukkig vielen er geen slachtoffers van deze actie, echter de Oostenrijkse wijnhandel stortte volledig in.
Oostenrijk nam vervolgens maatregelen door het invoeren van de strengste productiewetgeving in Europa. Producenten richten zich weer op kwaliteit en dat werpt haar vruchten af. In 2020 is het geschatte volume 2.4 miljoen hl wijn, met een kleine 50.000ha aan wijnbouwgebied.
Klimaat en terroir
Daar waar in de 17e eeuw wijnbouw in heel Oostenrijk voorkwam, is dit nu geconcentreerd in het oosten van het land vanwege de betere klimatologische omstandigheden. Hoewel Oostenrijk natuurlijk een berglandschap is, vind je hier toch vele kleine microklimaten. In het westen van Oostenrijk domineren de Alpen. Maar in het oosten zijn er meer vlaktes. Er heerst een koel continentaal klimaat die invloed ondervindt van koude noordelijke winden. Terwijl nabij de Hongaarse grens de gebieden opgewarmd worden door de oostelijke winden.
Het meest interessant voor wijnliefhebbers nu, is misschien wel hoe dit de terroir beïnvloedde van Oostenrijkse wijn. Wijnmakers werken veel samen met buitenlandse druiventelers. Natuurlijk is dit ook ingegeven door de vele oorlogen en verplaatsen van landsgrenzen als gevolg. De Welschriesling van Gamser gebruikt druiven die aan beide kanten van de Oostenrijks-Sloveense grens groeien, terwijl de Blaufränkisch een Hongaarse tegenhanger heeft in Kékfrankos. Het is ook een wijn die in nauwe samenwerking met Slovaakse wijnmakers geproduceerd wordt. Dit is te danken aan een ongebruikelijk systeem, ‘Historischer Doppelbesitz’, dat toestaat dat druiven aan beide kanten van de grens gebruikt worden voor Oostenrijkse wijn.
De kwaliteit en haar classificatie
Het label op een wijnfles moet de informatie bevatten die verwijst naar de herkomst, druivenvariëteit, alcohol percentage en dergelijke. De maximale opbrengst per hectare is 10.000kg ofwel 7.500 liter. Dan mag de wijn het predikaat landwijn, kwaliteitswijn of DAC dragen. Indien de opbrengst groter is, dan mag de gehele oogst van dat jaar geen classificatie op het etiket hebben staan. Er staat slechts “Wein” of voorheen “Tafelwein” op het etiket.
Landwein
Wanneer we één stapje hoger gaan, komen we in de IGP. Er is feitelijk slechts één geografische aanduiding voor Oostenrijk; “Landwein”. Andere vermelding is niet toegestaan. Hierdoor weet je als consument dus niet waar precies de wijn vandaan komt. De druiven zijn afkomstig uit één van de drie regio’s Weinland, Steirerland of Bergland die tezamen het hele land beslaan.
Qualitätswein
Aan de top van de piramide staat de “Qualitätswein”. Druiven zijn dan afkomstig uit één van de regio’s en de productie vindt er ook plaats. Tevens dient de wijn gekeurd te zijn door een Oostenrijks Proefcommissie. De kwaliteitswijn mag “Kabinett” of “Kabinettwein” op het label dragen onder strikte voorwaarden en is droog. Deze wijn mag zeker niet aangezoet worden.
Binnen de kwaliteitswijn categorie heb je de DAC ofwel “Districtus Austriae Controllatus“. Dit vormt een nadere specificatie van waar de wijn vandaan komt. Maar ook richtlijnen voor wijnstijlen die specifiek zijn voor de betreffende regio. Sinds oktober 2020 hebben 16 van de 18 specifieke regio’s een DAC status. Alleen Wagram en Thermenregion hebben geen DAC status.
Prädikatswein
Tenslotte heb je binnen de kwaliteitswijnen de “Prädikatswein”. Dit is wijn met een minimum suikergehalte en/of oogstemethodes. Deze kunnen worden aangeduid per regio of specifiek wijngebied. Prädikatswein heeft als extra voorwaarde dat een wijninspectie certificaat verleend dient te zijn (een Mostwägerbescheiningung) die de kwaliteit van de oogst bevestigt. Chaptilisatie is niet toegestaan. In volgorde van suikergehalte, gemeten in Öchsele zijn dit;
Spätlese – perfect gerijpte druiven met suikergehalte van 94Ö
Auslese – handmatige selectie van druiven om niet rijpe of aangetaste druiven te verwijderen met een suiker gehalte van minimaal 105Ö
Beerenauslese – wijn van overrijpe druiven en druiven die zijn aangetast met Botrytis, minimaal 127Ö
Eiswein – wijn van druiven die tijdens de oogst en persen volledig bevroren waren, minimaal 127Ö
Strohwein of Schilfwein – wijn van rijpe en suikerrijke druiven die minimaal drie maanden voor de vinificatie op stromatten zijn gedroogd (soort van appassimento). Minimaal 127Ö
Trockenbeerenauslese – wijn van late oogst druiven die aangetast zijn door Botrytis en deels ingedroogd met minimaal suikergehalte van 156Ö
Sekt
Sinds 2015 heeft ook Sekt haar plaatsgevonden in dit illustere lijstje. De Oostenrijkse sekt is synoniem voor verfrissende lichte mousserende wijn en is gemaakt volgens de Méthode Traditionelle. Sekt komt in drie categorieën; Klassik, Reserve en Grosse Reserve. Er wordt zelfs beweerd dat Reserve Sekt op hetzelfde niveau zit als de Italiaanse Franciacorta en Franse Champagne!
De verschillende regio’s in vogelvlucht
Oostenrijk produceert slechts 1% van de wijnen in de wereld. En maar liefst 30% van haar wijn exporteert men vooral naar buurlanden Duitsland en Oostenrijk. Op verrassende 3e plaats staat de VS. Zoals reeds in een eerdere blog vermeldt, is Grüner Veltliner de meest geliefde druif en ook nationaals trots. Maar liefst 37% van de wijngaarden staat aangeplant met deze mooie verfrissende druif.
Bron: UniWien Karto
Niederösterreich
Gelegen in de regio Weinland, is dit het grootste wijndistrict in Oostenrijk. Het neemt maar liefst 60% van de productie voor haar rekening. Tevens vind je hier de crème de la crème van Oostenrijks wijnen; top wijnen van “Gru-Ve” maar ook Riesling en historische wijnrassen Zierfandler en Rotgipfler. Wijnen van deze laatste twee druivensoorten zijn zeer zeldzaam.
De regio kenmerkt zich door haar warme en droge klimaat. Het zijn nochtans de grote temperatuurverschillen die een belangrijke rol spelen voor de aromatische intensiteit. Door de zonnige warme herfst verlengt het groeiseizoen waardoor druiven voldoende suikerrijpheid behalen in combinatie met een mooie zuurgraad.
Burgenland
De volgende in omvang is Burgenland, welke ook in Weinland ligt. Hier vind je vooral rode wijnen met mooie volle body van Blaufränkisch, Zweigelt of St Laurent. Ook produceert men mooie dessertwijnen zoals ijswijn of trockenbeerenauslese.
Het klimaat hier is warmen en vochtiger in vergelijking tot Niederösterreich.
Steiermark (Styria)
In de regio Steiterland vinden we Steiermark. Met ongeveer 10% van Oostenrijks wijngaarden, maken ze hier mooie wijnen van Sauvignon Blanc, Welschriesling, Gelber Muskateller (Muscat Blanc a Petit Grains) en Weissburgunder (Pinot Blanc).
Vienna of Wenen
In 2013 heeft Wenen haar eigen DAC gekregen. Gelegen in het midden van Niederösterreich heeft de kleine 600ha aan wijngaarden haar eigen status verdiend. De wijngaarden helpen de stad haar groene gordel te behouden en zijn de basis van een eerste klas wijn.
Bergland
Dit is een verzamelregio die Öberösterreich, Kärnten, Salzburg, Tirol en Vorarlberg dekt. De belangrijkste witte druivensoorten hier zijn de pinot-familie, Sauvignon Blanc, Riesling, Traminer, Grüner Veltliner, Müller Thurgau en Chardonnay. Terwijl voor rode wijn Zweigelt, Roesler en Blauer Burgunder (Pinot Noir) gebruikt worden.
Volgende week gaan we ons verder verdiepen in dit prachtige wijnland Oostenrijk met haar spannende geheimen.
We gaan deze week het bergachtige kust streken in het midden van Italië verkennen. Hier vinden we streken als Lazio – waar ook Rome gelegen is, Abruzzo – bekend van een aantal fameuze wijnen en Molise. Hier presenteren we 1001 redenen om midden Italië te bezoeken. Dit is een relatief onbekende streek wat zeker een vermelding plaats mag hebben. Daarnaast doen we de oversteek naar Sardinië om de wijnen van dit eiland te verkennen.
De geweldige Abruzzo
Wanner we verder afdalen naar het zuiden vinden we onder Le Marche de streek Abruzzo. Eigenlijk beginnen we dit artikel direct met een krachtpatser tegen scherpe prijzen. Hier vinden we de bekende Montepulciano d’Abruzzo.
Gedurende vele jaren heeft Abruzzo slechts twee appellaties gekend; Montepulciano d’Abruzzo DOC en Trebbiano d’Abruzzo DOC. Het zal je niet verrassen dat de eerste wijn gemaakt is van de Montepulciano druif terwijl de tweede van Trebbiano is gemaakt. Pas in 1990 werden de eerste stappen gedaan door de provincie Teramo om hun Colline Termane als aparte appellatie te vermelden. Dit resulteerde in de creatie van Controguerra DOC. Waarna in 2010 de bekroning plaats vond met de erkenning Montepulciano d’Abruzzo Colline Termane DOCG. Inmiddels zijn er zeven appellaties, waarvan twee DOCG’s dus, en vijf ITG’s verspreidt over ongeveer 30.000ha. Met ruim 3 miljoen hl wijn neemt ze een plek in in de top 5 van Italië.
Klimaat en terroir
De wijngaarden van de Abruzzo liggen ingeklemd tussen de Apennijnen in het westen en de Adriatische zee in het oosten. Dit levert een ideale situatie; veel zonneschijn, goede regenval en aan de kust is het warm en wat droger. Meer landinwaarts is het klimaat meer continentaal. Terwijl de hoogte de benodigde dag-nacht temperatuurverschillen oplevert voor het behoud van de zuurgraad van de druiven.
Meest voorkomende druivensoorten
Hier vind je overwegend de rode Montepulciano druivensoort, maar ook de witte Trebbiano die ook veelvuldig voorkomt in Toscane bijvoorbeeld. Verder heb je ook andere lokale soorten als Sangiovese, Passerina, Pecorino (nee niet de kaas, de naam is een ode aan de schaapsherders die in het gebied leefden) en Cococciola. Maar ook internationale rassen als Chardonnay, Cabernet Sauvignon en Merlot. Zo zie je dus ook hier veel gelijkenis met Toscane.
Genieten van een Montepulciano d’Abruzzo DOC
Deze wijn is gekenmerkt door een zachtere body dan bijvoorbeeld de Toscaanse Sangiovese. De wijn is vaak op eikenhout gerijpt. De Riserva moet minstens drie jaar rijpen waarvan minimaal 6 maanden op eikenhout.
Deze intens robijnrode wijn is zeer geliefd vanwege haar toegankelijkheid en aangename aroma’s van rood fruit, specerijen en zachte tannine. Gall heeft een select aanbod van deze wijn maar kijk ook eens gewoon in het supermarkt schap!
De nieuwste DOCG Tullum.
Graag wil ik Tullum onder de aandacht brengen. Deze appellatie is in 2019 tot DOCG verheven. Het omvat slechts 18ha wijngaarden rondom de plaats Tollo en kent slechts drie wijnhuizen (Feudo Antica, Vigneti Radica en Cantina Coltivatori Diretti Tollo, ofwel CCDT).
De regio staat ook bekend onder de naam Terre Tollesi. Het grote verschil met een Montepulciano d’Abruzzo is dat deze wijn een beter balans kent tussen fruit, zuur, tannine en body. Dit dankt Tullum aan haar bijzondere bodem opbouw en ligging op de helling van de Apennijnen welke afloopt naar de Adriatische zee. Deze ligging geeft de streek een mild zeeklimaat met temperatuurschommelingen van de bergen. En dit vertaalt zich in de wijn! De wijngaarden dienen minimaal op 80 meter boven zeeniveau te liggen.
Er zijn vier soorten wijnen; Rosso, Rosso Riserva, Pecorino en Passerina. De rode wijn komt van Montepulciano druif en dient minimaal 14 maanden te rijpen. Terwijl de Rosso Riserva minimaal 2 jaar dient te liggen (waarvan 6 maanden op eikenhout). De Pecorino en Passerina zijn gemaakt van de gelijknamige witte druiven (minimaal 90%). Deze zijn eigenlijk alleen in midden Italië te vinden. Dat maakt het op zichzelf staand al uniek en subliem!
De Passerina is een licht gele wijn met florale aroma’s en citrus. Het heeft een volle body met kruidige, mineraalachtige afdronk. Dit is een stevige soepele wijn die goed geserveerd kan worden met pizza met kaas, visgerechten of wit vlees.
De Pecorino is een bleek gele wijn met frisse aroma’s van citrus, gevolgd door rozemarijn, zoethout, perzik en wat pompelmoes. Het is een intense wijn met volle, mineraalachtige afdronk en een vleugje exotisch fruit. Dit misstaat niet naast vis- of wit vlees gerechten of stevige kazen.
Lazio het thuis van het oude Rome
Traditioneel zijn de wijnen uit Lazio dikker, voller in de mond. Echter de laatste jaren vindt hier een omslag plaats om meer toegankelijkere wijnen te maken. Hier heerst de witte wijn van vooral Trebbiano, Malvasia di Candia en Malvasia Puntinata. Deze wijnen zijn bedoeld om jong te drinken. De frisse wijnen met hoge zuurgraad zijn een ideaal combinatie naast plaatselijke gerechten als porchetta (geroosterd varken met kruiden) of abbachio (lam).
Maar ook de rode wijn begint aan een opmars. Vooral wijnen van Sangiovese, Cesanese en Montepulciano. Echter bedenk dat er in totaal ruim 200 druivensoorten zijn toegestaan onder de wetgeving!
Lazio herberg maar liefst 3 DOCGs, 27 DOCs en 6 IGPs. Maar er zijn slechts 3 witte DOCs die echt het noemen waard zijn.
Rijkdom in Frascati DOC
De appellatie Frascati ligt net ten zuidwesten van Rome en omvat tevens twee DOCG appellaties. Frascati Superiore DOCG voor droge witte wijn en Cannelino di Frascati voor dessertwijnen (van botrytis geïnfecteerde druiven). Beiden zijn in 2011 erkend als aparte appellaties.
Frascati kan je vinden als witte wijn en als spumante. De wijn is een blend van minimaal 70% Malvasia druif, max 30% Bellone Bianco, Bombino Bianco, Greco en/of Trebbiano. Ook mag max 15% van enig andere witte druivensoort in de blend meegenomen worden.
Castelli Romani DOC
Ten zuidoosten van Rome vinden we Castelli Romani DOC. Deze regio is vernoemd naar een groep dorpen op de heuvels en nabij de meren in de heuvels van Colli Albani (Castelli Romani). Hier verbleef de adel van het oude Rome.
Hier overheerst witte wijn die is gemaakt als blend van Trebbiano en Malvasia. Welke de klassieke druiven in Lazio zijn. De wijnen zijn overwegend frisser en lichtvoetiger dan andere wijnen uit de regio, omdat de stokken hoger staan.
Ook de rode wijn is interessant. De Castelli Romani Rosso is een blend van vijf druivensoorten; Sangiovese en Montepulciano als Italiaanse rassen en Merlot. Echter wat het interessant maakt zijn de lokale rassen Cesanese en Nero Buono in deze blend. De Cesanese is een lastige druif die laat rijpt. Wanneer deze niet volledig rijp is, herken je dat in de waterige dunne wijnen. Maar wanneer de druif wel goed rijpt, krijg je rijke rijpe kersen smaken, florale karakters met een hint van rode peper. Ze hebben zachte tannine en rijping op hout is daarom niet aan te raden. De Nero Bueno is zelfs nog zeldzamer. Deze druif brengt veel wijngaard-werk met zich mee door de uitbundige groei. Maar geeft ook veel kleur en zwart fruit aan de wijn.
Est!Est!!Est!!! di Montefiascone DOC
Nabij het Bolsena meer op de nabij gelegen vukaan gronden ligt Est!Est!!Est!!! di Montefiascone DOC. Hier maakt men witte wijn van Trebbiano en Malvasia Bianca. Er zijn twee Trebbiano variëteiten toegestaan, Dit zijn de Trebbiano Giallo (lokaal Rossetto genoemd) en Trebbiano Toscano (ofwel Procanico). De wijn toont de milde kenmerken van appel met een verfrissende zuurgraad. De belangrijkste wijnen zijn seco (droog), abboccato (halfdroog), amabile (“beminnelijk” ofwel zoetere wijn) en spumante. Soms vind je ook nog een passito (zie hierboven).
De streek dankt zijn bijzondere naam aan een grillig verhaal. In het jaar 1111 toen koning Henry V gekroond zou worden in Rome, ging een Duitse bisschop Fugger op rondreis door de streek. Hij stuurde een bediende vooruit om de accommodaties met goede wijn te vinden. Deze bediende schreef het woord “Est!” (het is!) op de deur van de accommodaties die een goede wijn schenkt. Omdat de bediende zo gecharmeerd was van de wijn uit Montefiascone, schreef hij “Est! Est!! Est!!!” op de deur. Vandaar dat deze appellatie zo genoemd is.
De zeldzame Molise DOC
Molise is een bergachtige streek direct ten zuiden van Abruzzo. Overschaduwt door de wijnen uit Abruzzo. Molise was onderdeel van Abruzzo tot 1963 (onder de naam Abruzzi e Molise). Inmiddels timmert ze hard aan haar weg en heeft Molisse drie eigen DOCs op haar naam staan. Dit zijn Biferno, Pentro di Isernia en Tintilia del Molise. Slechts 2% van de wijn uit Molise krijgt het stempel DOC.
Deze regio kent een gevarieerde topografie. De wijngaarden op de heuvels zorgen voor een uitstekende blootstelling aan de overvloedige zonneschijn waar de druiven van profiteren. De meeste wijnstokken zijn te vinden in de zuidelijke heuvels en valleien. De combinatie van morene en kalkrijke bodems zorgen voor een ideale mineraliteit en waterretentie voor de wijnbouw. De ligging tussen de Apennijnen en de Adriatische Zee zorgt voor meerdere klimaattypes. Langs het smalle kustgedeelte is dit maritiem. Terwijl het klimaat meer gematigd is in de hogere valleien en continentaal verder landinwaarts rond de bergachtige gebieden.
Biferno-wijnen omvatten rode, witte en rosé wijnen. De witte blends bestaan voornamelijk uit Trebbiano Toscano met een klein beetje Bombino. Terwijl de rode wijnen neigen naar Montepulciano die geblend is met een beetje Aglianico en wat Trebbiano Toscano.
Pentro di Isernia produceert ook alle drie de wijn types. De rode blend bestaat uit een mix van Montepulciano en Tintilia. De witte blend bestaat uit Trebbiano Toscano aangevuld met Bombino Bianco (30-40%). De wijnen verschillen enigszins met die van Biferno omdat ze een lagere zuurgraad vertonen maar meer body hebben vanwege het terroir.
Tintilia del Molise is een DOC speciaal in het leven geroepen druivensoort Tintilia. Dez rode wijn moet minimaal voor 95% bestaan uit deze druivensoort.
Sardinia
Sardinië ligt 240km west van Toscane en Lazio. Het heeft een rijke geschiedenis waarbij het eiland in veel verschillende handen is geweest. Mede hierdoor heeft het haar eigen cultuur gecreëerd ten opzichte van Italië zelf. Dit is pijnlijk zichtbaar in de wijncultuur waar wijn een onbelangrijkere rol speelt. Productie en consumptie is zich pas in de laatste eeuwen gaan ontwikkelen en de focus op kwaliteit zelfs pas de laatste 20 jaar.
Druivenrassen
Dit zie je weer terug in de druivenrassen. De rassen die zo kenmerkend zijn voor Italië (zoals Sangiovese, Trebbiano, Montepulciano) komen hier nauwelijks voor. Daarentegen zie je wel grote hoeveelheden druivenrassen van Franse en Spaanse afkomst. Zoals Grenache (lokaal Cannonau genoemd), Carignan, Cabernet Sauvignon voor rode wijn. En voor witte wijn Malvasia en Vermentino (ookwel in Frankrijk Rolle genoemd). Naast deze bekende druivensoorten kent het eiland ook haar eigen exclusieve soorten, zoals Nuragus, Monica of Nasco. Dit drietal heeft haar eigen DOC gekregen in Cagliari. De Nuragus is vernoemd naar de nuraghe (typische Sardijnse bouwsels).
Over DOC’s gesproken, Sardinië heeft maar liefst 1 DOCG, 20 DOC’s en 4 IGT appellaties. Vermentino di Gallura DOCG is de enige wijn die het DOCG predikaat heeft. Het ligt in het noorden van het eiland, nabij de jetset locatie Costa Smeralda. De Vermentino is een droge wijn met een delicaat boeket van witte bloemen. De wijn heeft een palet met florale tonen en een mineraalachtige afdronk. De zuurgraad blijft hoog. Deze wijn staat hoog aangeschreven en past goed bij romige kip gerechten.
De 1001 redenen om midden Italië te proeven
Het is en blijft Italië, geen streek is hetzelfde, alle (lokale) wijnen zijn bijzonder en er is een enorm ruime keus. Dit maakt het voor de consument lastig kiezen. Daarom ons advies? Geniet van de 1001 redenen om wijnen uit midden Italië te proeven! In het midden van Italié vind je voor elk wat wils. Simpel omdat de keuze zo overvloedig is. Er zijn ontelbaar veel appellaties en nog veel meer druivenrassen die gebruikt worden. Je hebt monocépages maar ook blends. Je hebt wijn echt gericht op de fruit smaken. Maar ook wijn die houtlagering gehad hebben of die je nog vele jaren weg kan leggen.
We bevinden ons in een overgangszone naar het echte warme klimaat. Hier vind je nog wijnen die fris en slank zijn. In het zuiden komen we aan bij de wijnen die zwaar, zwoel en overlopen van overrijp fruit. De wijnen zijn uniek. En hoewel men ook internationale druivenrassen gebruikt, kan je de wijn lastig vergelijken. Een Chardonnay uit de Abruzzo is bijvoorbeeld eenmaal niet een wijn uit Frankrijk.
De Périgord, gelegen ten oosten van Bordeaux en doorsneden door de rivier de Dordogne is beter bekend als het wijngebied Bergerac AC. Het is een ideaal vakantiegebied met mooie middeleeuwse stadjes en de welbekende weekmarkten. Daarnaast is het een gebied met heel stabiel weer. Ook de Périgord produceert krachtpatsers hoewel het niet de naam heeft.
Je ziet hier dan ook een klimaat dat ongeveer hetzelfde is als dat van de Bordeaux, maar dan zonder de maritieme invloeden. Het zal je dan ook niet verbazen dat hier dezelfde druivensoorten te vinden zijn als in de grote zus; Cabernet Sauvignon, Cabernet Franc, Merlot en Malbec voor de rode wijnen. Voor witte wijnen draait het om Sauvignon Blanc, Sémillon en Muscadelle.
Geschiedenis van het gebied
Net als in Bordeaux zijn het de Romeinen geweest die wijn hebben geïntroduceerd. Vooral in de 13e eeuw werd een boost gegeven aan de wijnproductie, mede door de export naar Engeland. Henri III gaf Bergerac voorkeursrecht voor productie, speciale belastingvoordelen (ja toen al!) en het recht om wijn ongehinderd te transporteren. Al reeds in de 14e eeuw heeft Bergerac strikte eisen aan haar wijnen om kwaliteit te waarborgen. Echter ondanks al deze privileges, lag het stroomafwaarts gelegen Bordeaux toch dwars. Door de Bordeaux wijnen voorrang te geven in het afhandelen van de vrachtschepen en daar bovenop zware belastingen te heffen op de wijnen uit Bergerac.
Toen kwam de 100 Jarige Oorlog (1337 – 1453), die verwoestende sporen achterliet in Bergerac. Dit viel samen met de Zwarte Dood (1347 – 1352) die een groot deel van de bevolking uitroeide. Vanzelfsprekend werden wijngaarden niet gespaard en ging kennis omtrent wijnmaken verloren door de vele slachtoffers. In de 17e eeuw was Bergerac een Hugenootse versterking terwijl de protestantse gemeenschap beschermd werd. Dit resulteerde ook in veel verzetjes en onderdrukking. Door al deze gebeurtenissen werd de ontwikkeling van de wijnindustrie zwaar ingeperkt.
De volgende impactvolle gebeurtenis was de phylloxera crisis; nagenoeg alle druivenstokken waren geïnfecteerd en dus na sanering van de bodem, moesten de wijngaarden opnieuw aangeplant worden. Vandaag de dag staat er naar maar 1/6e deel aangeplant vergeleken met de aanplant voor de phylloxera besmetting.
Bodemopbouw
Je kan het gebied opbouwen in drieën opdelen; ten noorden van de Dordogne bevat het vooral zand en klei vermengd met grind. In het zuidoosten zorgen boulbènes, een kiezelrijke bodem, voor een arme bodem. In het westen, gelegen tegen St Emilion en Côtes de Castillon vind je kalkhoudend gesteente en bodems bezaaid met kiezelstenen; dezelfde bodem die je in de naburige gebieden vindt.
De krachtpatsers uit Bergerac in de Périgord
Hoewel heel mooie wijnen afkomstig zijn uit Bergerac, staat deze regio – nog steeds – in de schaduw van Bordeaux. Ook het feit dat de regio, met nog geen 13.000ha aan wijnbouwgebied, uit ruim 10 verschillende appellaties bestaat, doet geen goed aan de naamsbekendheid; het is simpelweg te verwarrend. Bergerac is een overkoepelende naam, waar redelijke basis rode wijn, rosé, droge en zoete witte wijn geproduceerd wordt. Terwijl de specifieke sub-appellaties zich richten hogere kwaliteit wijn.
Harde keuzes voor Bergerac AOC
Doordat het gebied meer landinwaarts ligt, komen druiven ongeveer 10 dagen later tot hun beste fysiologische rijpheid. Vaak zie je dat men druiven toch te vroeg plukt, waardoor de wijn astringent aanvoelt. Een tweede aspect is dat men gericht moet zijn om tannine goed te managen. Daarom zie je vooral Merlot aangeplant staan.
Naast de bovengenoemde druiven, zijn ook Ugni Blanc en Chenin Blanc toegestaan. Tevens de zeer onbekende en vooral plaatselijke druivensoorten Ondec (wit) en Mérille (rood).
Helaas verkoopt men veel druiven aan coöperaties, die kwaliteit niet altijd hoog in het vaandel hebben staan. Hierdoor is de regio bekend voor haar soepele toegankelijke wijnen. Terwijl de regio in staat is tot prachtige krachtpatsers in de Périgord. Men zal de plantdichtheid moeten verhogen om de druiven harder te laten werken om hogere concentraties te realiseren. Echter kan je jezelf blijven afvragen of je wel wilt en kan concurreren met de Bordeaux. Maar om het op één hoop te vegen met Zuidwest Frankrijk, is ook weer zo wat. Daar gebruikt men eenmaal heel andere druivensoorten.
Feitelijk kan je zeggen dat de regio moeite heeft met haar eigen identiteit; er zijn veel overeenkomsten met Bordeaux, maar het is geen Bordeaux. Overigens onderscheidend is Bergerac wel. Ze heeft eenmaal niet de schaalgrootte en het financiële vermogen, hier zijn eigenaar en wijnmaker vaak één en dezelfde. En de (Franse) trots geldt hier niet zozeer voor de eigen wijn, maar eerder voor de hele regio!
Creativiteit in Bergerac
Wanneer er domeinwijnen zijn, zie je ook een groot contrast met Bordeaux; daar waar in Bordeaux vaak slechts één of twee wijnen geproduceerd worden, is dat in de Bergerac zeer uiteenlopend. Daarnaast bemerk je ook dat in Bergerac meer geëxperimenteerd wordt; wat dacht je van een Chardonnay uit deze regio! Omdat Chardonnay niet is toegestaan in de lijst van druivensoorten voor de regio, staat op het etiket “vin de France”. De wijnen van Bergerac staan vooral op een ondergrond van klei en kalksteen. Dat herken je terug in de frisheid en hoge zuurgraad van de witte wijn, gecombineerd met mineraliteit en citrus met tropisch fruit palet.
Côtes de Bergerac
Binnen de Bergerac AOC heb je ook Côtes de Bergerac AOC. Deze kent een strengere wet- en regelgeving omtrent wijngaardbeheer en vinificatie. Hier vind je dan ook de betere wijnen. Daar waar Bergerac AOC snel fruitig is, maar blijft niet echt hangen, zijn wijnen van Côtes de Bergerac rouge AOC toch wel een maatje beter. Echter in het algemeen kan je stellen dat ook hier kwaliteit nogal kan fluctueren.
Le Vin selon David Fourtout
Een fantastische wijn die zich duidelijk onderscheidt, is Le vin selon David Fourtout. Deze is verkrijgbaar als wit of rode wijn. De druiven zijn handgeplukt en volgen een heel precies proces om kwaliteit te waarborgen. Deze wijn is ook niet in elke jaargang verkrijgbaar! De rode wijn van Bordeaux blend rijpt 18-24 maanden op nieuw eikenhout. Ze ondergaan geen filtering. Je kan de wijn wel 15 jaar weg leggen. De witte wijn is een aromatisch volle wijn met hoge zuren. Deze is gemaakt van Sauvignon Blanc (46%), Muscadelle (18%) en Sauvignon Gris (36%). Deze indrukwekkende wijnen zijn nu verkrijgbaar voor slechts € 49.95 per fles (excl verzendkosten). Neem even contact met ons op.
Ook heb je Côtes de Bergerac blanc AOC, welke mooie moelleux wijnen produceert. Zijdezachte wijnen met karakteristiek van bloemen en wit fruit.
Montravel
Grensend aan Castillon in Bordeaux ligt Montravel. Hier kent men een redelijke strikte wetgeving omtrent plantdichtheid en productiestandaarden. Daardoor vind je verrassend hoge kwaliteitswijnen van vooral witte druiven. Gekenmerkt door aroma’s van witte bloesem en gerijpt op fijne lie, genereert dit een rijke complexe wijn met veel structuur. Probeer eens Château Masebureland Le Raz, Château Laulerie of Château Du Bloy.
Ook heb je rode wijn binnen de Montravel AOC. En gelet op de ligging zal het niet verbazen dat Merlot de dominante druif is; minimaal 50% van de blend dient Merlot te zijn.
Verder heb je halfzoete wijnen, moelleux, onder de appellatie Côtes de Montravel AOC. Ze hebben de zoetheid van een Riesling Kabinett en gaan geweldig samen met de Aziatische keuken. Terwijl Haut Montravel AOC de dessertwijnen heeft die gemaakt zijn van druiven die edele rotting hebben ondergaan. Deze wijnen zijn gemaakt van de klassieke blend, Sauvignon Blanc, Sémillon en Muscadelle. De wijnen hebben een karakter van geroosterde amandelen, perzik en gedroogde abrikoos, versterkt door vat rijping.
Rosette
Rosette is gelegen ten westen van Pécharmant. Deze kleine appellatie heeft nauwelijks naamsbekendheid buiten de Dordogne. Een waar pareltje dus!. Je vindt hier, net als in Côtes de Montravel AOC, de moelleux wijnen van lichte en verfrissende stijl.
Pécharmant
Net ten oosten van de stad Bergerac ligt het relatief onbekende Pécharmant. Dit is een atypische regio met een bodem bestaande uit rode klei, vuursteen en kiezelstenen. Hierdoor hebben wijnen meer structuur en body. Je hebt hier daarom fantastische stevige rode wijnen. Domaine Haute-Pécharmant en Château Tiregand hebben de beste naam opgebouwd. Maar Domaine des Costes, Château les Marnières en Les Chemin d’Orient timmeren erg hard aan de weg.
Saussigniac
Dit is een bron van mooie zoete wijnen met een vriendelijke prijs. De wijnen ondergaan edele rotting om de suiker concentratie te verhogen. Men gebruikt de klassieke blend, maar de verhoudingen van de druivensap kan anders zijn. De wijngaarden staan aangeplant op mooie kalksteenhoudende bodem, wat de mineraliteit en frisheid van de wijn ten goede komt.
Ook vind je hier beperkt verrassende rode wijn; zoek eens naar Château Les Miaudoux of Château le Payral
Monbazillac
Monbazillac staat bekend om de mooiste dessertwijnen van Sauvignon Blanc, Sémillon en Muscadelle. Vooral de wijngaarden gelegen op de noordelijke helling produceren hoge kwaliteitswijnen. Langs de bergkam liggen de goed gedraineerde gronden, ideaal voor de beste kwaliteit druiven. Halverwege de helling liggen de wijngaarden op uitgewassen, dunnere gronden terwijl aan de voet het kalksteen begraven ligt op een dikke laag klei. Hoe stroperig de wijn mag zijn, de dronk is toch erg verfrissend; de Muscadelle bijvoorbeeld voegt een heerlijk palet van witte bloesem toe. Wanneer de wijn langer rijpt, zal de kleur veranderen naar amber en de karakteristiek gaat naar noten en marsepein. Probeer eens de wijnen van de coöperatie Château Monbazillac of bij Mitra een flesje Château Bélingard!
Tevens heb je de Monbazillac sélection de grain nobles met een suikergehalte van meer dan 85 gram. Deze zeer zoete dessertwijn kan prima worden genoten op zichzelf, of bij een heerlijk zoet dessert.
Wat zijn dan die krachtpatsers uit de Périgord?
Wanneer je echt op zoek bent naar mooie pareltjes, zoek dan in Pécharmant voor de rode wijn, Montravel voor de droge witte wijn. Voor een mooie moelleux wijn kijk dan uit naar een Côtes de Bergerac Blanc of beter, een Rosette AOC! Terwijl de mooiste tegenhangers van Sauternes toch echt in Monbazillac te vinden zijn. Helaas zijn deze wijnen buiten Frankrijk moeilijk aan te komen. Dus houdt het vooral in gedachte wanneer je gaat genieten in de Périgord.
Zo zie je, er is voor elk wat wils in de Périgord en het goede nieuws, ook voor elke portomonee! Echter zoals altijd, voor kwaliteit moet je toch wel betalen, maar gelukkig niet zoveel als in de Bordeaux. Dus Bergerac is echt wel een goed alternatief voor de dure Bordeaux, maar je hebt wel wat meer kennis nodig om de “gewone” wijntjes te kunnen onderscheiden van de betere wijnen met meer structuur en complexiteit helaas.
Van de linkeroever in de Bordeaux schuiven we langzaam naar het oosten. Hier komen we Entre-Deux-Mèrs tegen. Ook hebben we vorige week niet stil gestaan bij de dessertwijnen van de linkeroever, omdat deze een speciale plaats innemen. Dit spiegelt de twee verrassende werelden van de Bordeaux.
Mooie langlevende dessertwijnen
Eén van ’s werelds mooiste dessertwijnen komt uit de Bordeaux, Château d’Yquem. Maar wie geen €200+ kwijt wilt zijn voor een flesje dessertwijn van 375ml, zijn er zeker alternatieven.
Maar hoe komen deze wijnen in het flesje? De wijn is gemaakt van druiven die geinfecteerd zijn met de schimmel Botrytis Cinerea. Doordat deze schimmel kleine gaatjes perforeert in de druivenschil, verdampt het vocht uit de druif. Hierdoor krijg je een druif die nog geconcentreerder is dan anders. Echter tevens gaat de opbrengst fors naar beneden, er is immers minder druivensap! Dit in combinatie met de handmatige pluk, waarbij plukkers meerdere malen door de wijngaard moeten gaan, drijven de prijzen aanzienlijk omhoog.
Pessac Léognan en Graves zijn vorige week reeds aanbod gekomen. Hier komen hele mooie droge witte en rode wijnen vandaan. Maar terug naar de dessertwijnen. Wie aan Franse dessertwijn denkt, komt vaak uit bij Sauternes. Echter, ook voor een goede Sauternes leg je al snel tientallen euro’s neer. Maar er zijn ook nog andere mooie gebieden. Dat hebben we gezien in het artikel over de Loire. Maar ook in de Bordeaux heb je subregio’s die verrassende verschillende werelden laat zien.
Sauternes en Barsac
Maar natuurlijk eerst de meest belangrijke appellatie, Sauternes. Grofweg gelegen tussen Barsac in het noorden en Sauternes in het zuiden, langs de rivier de Ciron, strekt zich de appellatie Sauternes AOC en Barsac AOC zich uit. Overigens mogen wijnen uit Barsac ook onder de naam Sauternes AOC op de markt gebracht worden.
Sauternes
Sauternes is gekenmerkt door een bodem van krijt, kalksteen, zand, klei en grind op een alluviale ondergrond. Er zijn zacht glooiende heuvels. Door de ligging langs de Ciron die uitmondt in de Gironde ontstaat een microklimaat dat ideaal is voor Botryttis Cinerea geïnfecteerde druiven. Een unieke condensatie draagt bij aan mistvorming in de herfstochtenden waarna mooie zonnige middagen volgen. Hier gedijt de schimmel het best. De oogst kan wel 3 maanden duren, waarbij alleen die druiven worden geplukt die goed aangetast zijn door de schimmel. Vervolgens vindt er wel 3 tot 5 sorteer rondes plaats. Men perst de druif langzaam en voorzichtig. Waarna de wijn gefermenteerd wordt in RVS tanks. Hout is zelden gebruikt omdat men de nadruk wilt leggen op het fruitige karakter.
Jonge Sauternes is bijzonder fruitig – citrus, wilde perzik en accacia bloessem. Wanneer je de wijn weglegt zal je merken dat de kleur naar amber gaat en het pallet aanzienlijk complexer wordt – gekonfijt en gedroogd fruit. Voor goede Sauternes, is er een eis van minimaal 13% alcohol en de wijn dient duidelijk zoet te moeten zijn. Echter is er geen regulering omtrent restsuikers (zoals bij de Duitse dessertwijnen en indirect ook bij Hongaarse Tokaji. Sauternes relatief makkelijk herkennen aan hun nootachtige ondertoon. Dit is een typerend karakteristiek van de Sémillon druif die overwegend aanwezig is met de blend van Sauvignon Blanc, Gris en/of Muscadelle. Wanneer je een fles hebt van een goed huis, uit een goed jaar en bewaard onder de juiste condities, kan de wijn wel meer dan 100 jaar oud worden!
Barsac
Overigens het grote verschil tussen Barsac en Sauternes is dat wijnen uit Barsac over het algemeen lichter en verfrissender zijn dan de romigere en ronde wijnen uit Sauternes. Dit komt door de ziltige aluviale ondergrond die specifiek is voor Barsac.
Carmes de Rieussec – Sauternes 2014
Deze wijn uit het fantastische jaar 2014 gedronken. Strogeel van kleur. Bijzonder fruitig gedragen door de hoge zuurgraad. Citrus, abrikoos, accacia bloessem. Maar ook rozijntjes, geconfijte sinaasappel, honing, vijgen en kaneel en natuurlijk hazelnoot. In de afdronk een verfrissend grapefruit-bittertje na. De wijn is vol en zoet maar door de aanhoudende frisheid is dat niet vervelend. Kortom, alles wat een Sauternes behoort te zijn!
Graves Supérieures en Cérons
De andere twee overgebleven gebieden zijn Graves Supérieures en Cérons. Wijnen gelabeld Graves Supérieures kunnen geproduceerd worden van druiven die uit het hele gebied komen. De mini-appellatie Cérons kan alleen zijn toegewezen aan wijnen gemaakt van druiven uit de dorpen Cérons, Podensac and Illats. Château de Cérons bijvoorbeeld heeft nog maar 5ha gereserveerd voor haar dessertwijn. De kwaliteit is fantastisch (en prijzen zijn bijzonder betaalbaar), maar deze appellatie is helaas tanende. Deze wijnen zijn overigens niet zo lang houdbaar als Sauternes; max ongeveer 5 jaar.
De Graves Supérieures daarentegen is een lichtzoete wijn gemaakt door het voortijdig stoppen van de vergisting zodat er restsuikers achterblijven in de wijn of door het gebruik van overrijpe druiven. Dat is ook de reden dat deze wijn aanzienlijk beter betaalbaar is. Ook deze wijn is beperkt houdbaar.
Entre-Deux-Mèrs
Dan steken we de Garonne over en komen terecht in het gebied tussen de Garonne en de Dordogne; het Entre-Deux-Mèrs. Hier vind je rode wijn met als label Bordeaux AOC of Bordeaux Supérieur AOC, of witte wijn welke ook haar eigen gemeente appellatie mag dragen.
Tevens vind je zoete wijnen uit de gemeenten Cadillac, Loupiac of Sante-Croix-du-Mont. Primair zijn de witte wijnen gemaakt van Sémillon, geblend met Sauvignon Blanc en Muscadelle. Met haar 6.000ha is dit tevens één van de grootste wijngebieden van de Bordeaux en goed voor bijna de helft van de Bordeaux wijn. Hoewel de meeste wijn uit de regio rood is, is de appellatie Entre-Deux-Mèrs AOC alleen voor witte wijn! De regio is significant anders dan Bordeaux aangezien er een ruime variëteit aan ondergrond is.
Entre-Deux-Mèrs stond bekend voor haar half-zoete witte wijnen tot de jaren 50 van de vorige eeuw. Deze behoorden tot de slechtste Bordeaux wijnen. Hierdoor leek een lokale economische ramp te gaan ontstaan, totdat de wijnboeren omschakelden naar het aanplanten van rode druiven. Deze wijn is nog steeds volop verkrijgbaar als Bordeaux AOC of Bordeaux Supérieur AOC. Enkele decennia later zijn er een aantal voortrekkers geweest om droge witte wijnen te herintroduceren met moderne vinificatietechnieken. Hierdoor werd de wijn fris en fruitig. De toegestane druiven zijn vanzelfsprekend Sémillon, Sauvignon Blanc en Muscadelle (gezamenlijk minimaal 70%). Maar daarnaast ook Merlot Blanc, Colombard, Mauzac en Ugni Blanc.
Chateau Marjasse, Entre-Deux-Mèrs 2019
Dit landgoed is in eigendom van M. Lurton die ook werkzaam is geweest als manager bij Chateau Chéval Blanc (een 1er Cru wijngaard) en Chateau d’Yquem. Toch niet de minste referenties!
De wijn is een blend van 44% Sauvignon Blanc, 20% Sauvignon Gris, 32% Sémillon en 4% Muscadelle. De druiven apart geplukt (in de koele ochtend) en hebben hin eigen vinificatie. Dit geeft een bleekgouden wijn met een intense neus van wilde perzik, steenfruit en vlierbloesem. Het volle mondgevoel is gedragen door een stevig alcohol percentage en licht hogere zuren. De lengte is wat aan de korte kant, maar desalniettemin bijzonder aangenaam. Kortom, een heerlijke wijn voor een zonnige aangename dag!
Tevens zijn er een aantal kleinere appellaties;
Haut-Benauge
In het zuiden ligt Haut Benauge. Deze relatief onbekende regio is onder te verdelen in 2 sub regio’s; Bordeaux Haute Benauge en Entre-Deaux-Mèrs-Haute-Benauge. Rode wijn voort hier de boventoon (ongeveer 80% rood of rosé). En komt onder de generieke AOC Bordeaux op de markt. Het terroir varieert van krijtsteen, gravel, zand en klei gronden.
De droge wijn dient jong gedronken te worden en gaat prima samen met oesters, vis of geitenkaas.
Bordeaux Haute Benauge
De droge witte wijn is gemaakt van Sémillon, Sauvignon Blanc en Muscadelle, welke op een kalkrijke bodem staan. Mede door de vergisting op lage temperatuur, geeft dit levendige frisse wijnen met toetsen van citrusfruit, gele bloemen en exotische vruchten.
Ook vind je hier mooie halfzoete wijn (moulleux) van dezelfde druiven. Hiervoor staan de stokken eerder aangeplant op klei-kalkstenen bodems. Dit brengt elegante wijnen voort met een lange geurige afdronk, vol citrus en exotisch fruit.
Entre-Deux-Mèrs-Haute-Benauge
Deze appellatie omvat uitsluitend droge witte wijnen. Je zal daarom ook zien dat de droge wijnen eerder deze appellatie op het etiket voeren. De wijnen worden vaak gezien als een iets betere kwaliteit dan de Entre-Deux-Mèrs AOC. Tevens kan je mousserende wijn vinden uit deze regio!
Loupiac
Is een sub regio dat in 1936 is gecreëerd, gelegen ten oosten van de Gironde en ten zuidwesten van Cadillac. Ongeveer 70 huizen produceren dessert wijn. Je ziet de wijngaarden van Barsac aan de andere kant van de rivier liggen. Het terroir en sub klimaat is ongeveer hetzelfde als in Barsac.
De wijnstokken zijn overwegend ouder waardoor ze nog geconcentreerdere wijnen opleveren. De prijzen zijn hier wat vriendelijker dan aan de overkant van de Gironde, onder de 20 euro kan je hier al goede wijn vinden!
Cadillac
Is een kleine appellatie gelegen naast Loupiac. Terwijl de bodem (grind, kalksteen en klei) een andere samenstelling kent dan de overbuur, profiteert ze van dezelfde ochtend mist. Vandaar dat ook hier mooie zoete wijnen te vinden zijn onder de naam Cadillac AOC. De wijnen hebben een neus van acacia, honing, vanille, citrus en abrikoos. Jonge wijnen hebben een lekkere pit maar naar gelang ze ouderen krijgen ze meer room en zijn ze ronder van smaak.
Côtes de Bordeaux
In 2009 opgezet door vier subregio’s samen te voegen; Premièr Côte de Blaye, Côtes de Castillon, Côtes de Francs en de rode wijn van Côtes de Cadillac. In 2016 is Sante Foy Bordeaux toegevoegd. Deze samenvoeging is commercieel gedreven om meer eenheid te creëren en de appellatie structuur te vereenvoudigen. Hierbij liggen eigenlijk alleen Cadillac en Sante Foy in Entre-Deux-Mèrs. Hier komen rode wijnen vergelijkbaar met Bordeaux, witte wijnen, rosé en dessertwijnen vandaan.
Premièrs Côtes de Bordeaux
Is nu alleen nog maar een appellatie voor witte wijn. Deze zijn overwegend fruitig en bloemig met tonen van citrusfruit, gekonfijt fruit en kweepeer. De klei en kalksteenrijke bodem geeft de wijn haar frisse zuren.
Cadillac Cotes de Bordeaux
Tot 1973 viel dit onder Premières Cotes de Bordeaux om vervolgens in 2009 op te gaan in Côtes de Bordeaux AOC. Hier vind je alleen rode wijn in Bordeaux stijl tegen een betere prijs-kwaliteit verhouding. Het terroir bestaat uit krijtsteen en gravel op mooie hellingen. De wijngaarden op het plateau heeft een kleibodem, terwijl onderaan de helling vooral zandgronden liggen. Dit verklaart meteen de uiteenlopende wijnen. Merlot is hier de dominante druif gevolgd door Cabernet Sauvignon en Franc en Malbec. De wijnen zijn elegant en vlezig met een neus van rood fruit en specerijen. Het zijn soepele wijnen met een rond mondgevoel. Bijzonder aangenaam en zeker een aanrader!
Sainte Foy Bordeaux Côtes de Bordeaux
Tenslotte Sainte Foy Bordeaux. Deze is sinds 2016 toegetreden tot de Côtes de Bordeaux. De regio ligt aan de oostelijke grens van de Bordeaux, dicht tegen Bergerac aan. Hoewel Sainte Foy bekend is om haar witte Bordeaux, is men sinds 1990 begonnen met rode wijn productie. Tevens is Sainte Foy de “speeltuin” van de Bordeaux, waar men een wijde range van druiven toestaat die op zijn minst zeer bijzonder te noemen zijn voor de regio! Natuurlijk het bekende drietal staat hier, maar ook Colombard, Mauzac, Merlot Blanc en Ugni Blanc.
De droge witte wijn is zijdezacht en mineralig met aroma’s van perzik en vanille. Een aanrader, zeker om jong te drinken.
De zoete wijn, ofwel Sainte Foy Liquoreux, is gemaakt van druiven geïnfecteerd met Botrytis Cinerea. Deze is rond, romig, maar toch ook fris en fruitig met een lange aromatische afdronk. Je ontdekt tonen van witte bloemen, honing, brood en subtiele hint van muskus.
De rode wijn is stevig (bijna boers te noemen), complex met diepe structuur. Duidelijk rood fruit zoals kers is aanwezig, maar ook leer en hout zijn goed te onderscheiden.
Cotes de Bordeaux St. Macaire
Net ten oosten van de Premièrs Côtes de Bordeaux vind je St Macaire. De naam is afgeleid van een druivenvariëteit met een heel donkere schil. Helaas vind je deze druivenvariëteit nagenoeg niet meer en dat terwijl deze oorspronkelijk hier vandaan komt! De druif heeft inmiddels een weg gevonden naar Californië en NewSouthWales, maar is nog steeds een zeldzaamheid.
Vandaag de dag vind je hier vooral Sauvignon Blanc, Sémillon en Muscadelle, vooral voor de zoete witte wijn. Toch vind je ook beperkt droge witte wijn. Het terroir is vooral een mix van zand met kalksteen (vooral droge wijn) of klei met kalksteen (voor zowel zoete als droge wijn). Het brengt fruitige volle wijn voort.
De zoete wijn is gemaakt van Sémillon en Muscadelle en mondt uit in wijn met een neus van muskus, geroosterde amandelen, groene appel en vanille. Terwijl het pallet eerder tonen van honing en gekonfijt fruit geven.
De droge wijn is een blend van Sauvignon Blanc en Sémillon. Dit geeft sterk aromatische wijnen met de frisheid van ceder en zoetheid van gedroogde abrikoos en marsepijn.
Graves de Vayres
Dit is een klein sub gebied in het grotere Entre-Deux-Mèrs en beslaat twee gemeenten; Vayres en Arveyres.Hoewel de naam het zou doen vermoeden, is er geen relatie met de Graves. Dit is een referentie aan de grindachtige bodem. Hier vind je zoete, droge witte wijnen en rode wijnen (vooral Merlot). Ook Merlot Blanc is hier toegestaan. Deze relatief neutrale druif is gelimiteerd tot maximaal 30% in de blend en is bedoeld om de blend te ondersteunen.
Op de lichte grindbodem staan de Muscadelle, Sauvignon Blanc en Sémillon aangeplant voor de droge witte wijn. Deze hebben aroma’s van hazelnoot, citrus en wit fruit en met een elegante soepel geurig mondgevoel. Drink deze wijn jong.
In de zoete wijn kom je het bekende drietal druiven weer tegen. Deze staan vooral aangeplant op de grindrijke bodems van de wijngaarden. Het levert soepel volle wijnen waarin je abrikoos, acacia en exotisch fruit in herkent.
De rode wijn tenslotte is een op Merlot-gebaseerde wijn, waarbij Cabernet Sauvignon de tannine voorziet en de Sauvignon Franc de body. Het zijn zachte fluweelachtige wijnen met milde tannine structuur en duidelijk herkenbaar framboos en kersen tonen. Deze doen zeker niet onder voor de wijnen van de rechteroever, echter de prijzen zijn een stuk vriendelijker.
Sainte Croix du Mont
In Cadillac en ten zuiden van Loupiac ligt Sainte Croix du Mont. Aan de overkant van de rivier ligt dus Sauternes. Het terroir onderscheidt zich duidelijk van de andere gebieden door de grote hoeveelheid oesterschelpen en fossielen in de bodem. Deze zijn vermengd met klei, kalksteen en grind. Hier zijn alleen zoete witte wijnen toegestaan, die optimaal profiteren van het microklimaat dat hier is ontstaan. Dit levert krachtige levendige en complexe dessertwijnen met een lange afdronk. Naast het bekende abrikoos en perzik, ontdek je ook aroma’s van druiven, vijg, acacia en kamperfoelie in de wijn! Zeker de moeite waard om te ontdekken.
Afsluiting van de twee verrassende werelden van de Bordeaux
Natuurlijk zegt iedereen rode wijn, wanneer naar Bordeaux wordt gevraagd. Tenslotte is 90% van de wijn rood! Maar nu heb je ook gezien dat er veel meer is, zowel droog wit als weelderige zoete wijn. Maar ook dat prijstechnisch er nogal wat verschillen zijn. Ja de top producenten hebben hun naam hoog te houden, zowel in kwaliteit als in prijs. Duik eens wat dieper in Bordeaux en ga op zoek naar de pareltjes. Verder is het duidelijk dat Entre-Deux-Mèrs een overgangsgebied is, het heeft veel weg van de linkeroever, de fameuze Médoc. Maar neigt ook al duidelijk naar de stijl op de rechteroever met haar Pomerol. Daar gaan we volgende week verder in duiken.
This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy
Privacy Overview
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
