Nu we de belangrijkste wijngebieden van Europa besproken hebben, gaan we de wijnen van de nieuwe wereld opzoeken. We trappen dit af met Zuid-Afrika, een gebied dat je inmiddels nog nauwelijks nieuwe wereld kan noemen. Er komen hier inmiddels vele verschillende gerenommeerde wijnen vandaan. Vooral sinds het einde van de apartheid geniet de Zuid-Afrikaanse wijnindustrie van internationale aandacht en waardering. In Zuid-Afrika ontmoet de Nieuwe Wereld verrassend genoeg de Oude Wereld als het gaat om wijn. De meeste wijn wordt gemaakt met behulp van wijnbereidingstechnieken uit de Nieuwe Wereld, maar stilistisch hebben ze meer gemeen met Oude Wereld wijnen.
Je kan het land grofweg in drie regio’s opdelen met heel toepasselijk benamingen; de Noordkaap, de Oostkaap en de Westkaap. Daar waar de Noordkaap vooral bulkwijnen voortbrengen en de Oostkaap een nog relatief onbekend gebied is, zijn vooral de wijnen van de Westkaap gerenommeerd. Hier domineren bergen, plateaus en valleien het landschap die de wijnmakers in staat stellen om een veelvoud aan stijlen te produceren.
Klimaat
Zuid Afrika’s wijngebieden liggen tussen de 27e en 34e graad zuiderbreedte en zou dus een heet klimaat moeten hebben. Ter vergelijking, op de noorderbreedte ligt dit gelijk aan de Sahara woestijn.
De meeste wijnregio’s in Zuid Afrika hebben, onder invloed van de nabijheid van de Atlantische en Indische Oceaan, een overwegend mediterraan klimaat. Daarom liggen ook de meeste wijngaarden op maximaal 50km afstand van de kust. Dit is belangrijk om voldoende koelte in de wijngaarden te krijgen gedurende de warme zomermaanden. Vooral de Benguelastroom die afkomstig van Antartica brengt de boordnodige verkoeling. Maar het matigt ook de voorjaarsvorst zodat de openbarstende knoppen en de vruchtzetting van de bloemen minder risico lopen. De “Cape Doctor”, de zuidoostelijke zomerwind, is erg belangrijk in de bestrijding van meeldauw in de wijngaard.
Druivensoorten
Natuurlijk komen we hier de bekende druivensoorten tegen als Cabernet Sauvignon, Merlot, Syrah (ofwel Shiraz), Chardonnay, Colombard en Sauvignon Blanc. Maar dé druif van Zuid Afrika is toch wel Pinotage, een kruising tussen Pinot Noir en Cinsault, en Chenin Blanc. Er staat ongeveer 230.000ha wijngaarden aangeplant. De witte druivensoorten domineren met 55% van de aanplant, waarbij Chenin Blanc een hoofdrol speelt. Ook hier speelt deze aanplant een historische rol, net zoals in de Loire. Tijdens de koloniale periode gebruikte men Chenin Blanc voor de productie van versterkte wijn en brandewijn tijdens de koloniale periode. Echter dat imago heeft ze van zich afgeworpen. En nu zijn de Chenin Blanc wijnen vooral frisse droge witte wijnen. Maar het zijn vooral de Chardonnay en Sauvignon Blanc die internationaal hoge ogen gooit.
Wijn classificatie in Zuid-Afrika
Sinds 1972 is ook hier een appellatie systeem ingevoerd met als naam “Wine of Origin”-systeem (W.O.). Dit om de diversiteit van het terroir in het land te erkennen en beschermen en omvat zo’n 60 appellaties.
De geografische benaming is vergelijkbaar met de Noordkaap, Westkaap of Oostkaap.
Terwijl een regio een groot gebied is die eenzelfde geologische kenmerken vertoont, zoals Coastal Region.
Een regio is vervolgens onderverdeeld in districten, zoals het Cape Town district in de Coastal Region.
En tenslotte is een ward het meest nauwkeurig afgebakend gebied, zoals de ward Klein Constantia in het Cape Town district.
Estate wines is ook een veelvoorkomende term. Dit betekent dat de wijn afkomstig is van één wijngaard en alle druiven moeten van de eigen wijngaard komen, die een aaneensluitend gebied moet beslaan. Maar het wijngoed moet de eigen faciliteiten op het domein hebben om de druiven en wijn te verwerken tot en met botteling. Integrated Production of Wine (IPW) geeft aan dat de wijn afkomstig is van een gecertificeerde producent die duurzame landbouw nastreeft.
Geschiedenis
De eerste wijnstokken zijn door Nederlandse kolonisten in 1650 aangeplant om hun voorraden aan te vullen voor de route naar India. Maar onder invloed van de Franse Hugenoten kwam de groei dankzij hun wijnbouwvaardigheden en kennis. Het oudste wijndomein van Zuid-Afrika bevindt zich in Constantia, waar de productie van de legendarische dessertwijn Vin de Constance de regio wereldwijde bekendheid gaf in de 18e en 19e eeuw. Stellenbosch is even historisch als een wijnproducerende regio, de eerste wijngaarden werden geplant in de jaren 1690.
Ook hier deed de phylloxera haar intrede in 1860. En het wijngaardarsenaal kromp aanzienlijk. Voor de daaropvolgende herplant gebruikte men vooral het hoogproductieve Cinsault. Maar dat leidde tot onnodige overproductie. De Zuid-Afrikaanse overheid greep in en begon de Kooperatieve Wijnbouwers Vereniging van Zuid Afrika (KWV) te financieren. Gedurende de 20e eeuw beperkte de KWV de productie, waardoor innovatie niet rendabel werd. Vandaar dat kwantiteit de overhand kreeg boven kwaliteit. De opbrengsten werden beperkt en de minimumprijzen werden vastgesteld op een niveau dat de productie van brandewijn en versterkte wijn aanmoedigde. De controle van KWV over de Zuid-Afrikaanse wijnsector duurde tot de jaren 1990, maar nu nog steeds domineren coöperaties het wijnlandschap.
Zuid-Afrikaanse wijn raakte internationaal uit de gratie tijdens de 20e eeuw en bereikte een dieptepunt toen handelssancties in de jaren 1980 aan het land werden opgelegd vanwege het apartheidsbeleid. De vrijlating van Nelson Mandela in 1990 en de daaropvolgende verkiezing tot president hebben de industrie nieuw leven ingeblazen: wijnen van het landgoed Rust en Vrede in Stellenbosch werden geserveerd tijdens zijn diner voor de Nobelprijs voor de Vrede in 1993 in Oslo, Noorwegen.
Huidige productie
Tegenwoordig wordt bijna de helft van alle wijn die in het land wordt geproduceerd geëxporteerd onder toeziend oog van WOSA, waarbij Europa de belangrijkste markt is. In 2022 oogstten 542 wijnhuizen iets meer dan 1,4 miljoen ton druiven om 806 miljoen liter wijn te produceren. Meer dan 300.000 mensen zijn werkzaam in de industrie; gezien de geschiedenis van het land wordt veel aandacht besteed aan het welzijn van werknemers en veel wijnhuizen hebben specifieke merken gecreëerd om programma’s zoals woningbouw en educatieve voorzieningen te ondersteunen.
Na een aantal interessante feitjes en update over de wijnen van Bordeaux en Duitsland, gaan we weer verder met de verdieping van Portugal. Na Lissabon gaan we naar het oosten en zuiden en komen we in mooi Tejo en Setúbal terecht waar interessante versterkte wijn vandaan komt.
Veelzijdig Tejo
Tejo ligt in centraal Portugal en draagt de naam Vinho Regional (VR) Tejo sinds 2009. Daarvoor was het bekend onder de naam Ribatejo. Overigens VR staat gelijk aan het Franse IGP ofwel Vin de France. De betere wijnen mogen ook de classificatieDo Tejo DOC dragen.
In tegenstelling tot alle andere wijngebieden van Portugal, is Tejo de enige die niet aan de oceaan grenst. Echter de rivier de Tejo (de Taag) waar de regio haar naam aan dankt, heeft grote invloeden. De wijngaarden vinden we dan ook langs de rivier. De alluviale bodem is bijzonder vruchtbaar en lange tijd belangrijk voor de groente en fruit opbrengsten voor de lokale bevolking. Overigens gaat wijnbouw terug naar de Romeinse tijd. Echter pas vanaf 1170 wordt melding gemaakt van wijn uit deze regio. De wijn heeft zich lange tijd gekenmerkt door geen invloeden van buiten de regio. Tot de toetreding van Portugal tot de EU, waarna met name Franse invloeden hun intrede deden.
Klimaat en geologie
Mede omdat de rivier een verbinding is tussen Madrid en Lissabon, is deze regio altijd al één rijke regio’s van Portugal geweest. Hierdoor ontstond er reeds vroeg een levendige handel in onder andere wijn. Maar ook is Tejo bij uitstek de regio waar veel kurkeiken staan aangeplant, belangrijk voor de kurken op de wijnflessen.
Door het droge klimaat kent de regio weinig last van plagen en schimmels. Zoals reeds aangegeven, matigt de rivier het klimaat en levert de broodnodige irrigatie.
Charneca
Ook Charneca, ten zuiden van de rivier dat Chamusca, Almeirim en Coruche omvat, is een droog vlak gebied op arme zandgrond. Doordat de wijnstokken diep moeten reiken, levert het prestigeuze wijnen op. De hogere temperaturen stimuleren de druiven om sneller te rijpen dan in de rest van de Tejo regio. De subregio’s omvatten vooral witte druivensoorten.
Bairra
De kwaliteitswijnen vinden we in de iets hoger gelegen gebieden in de regio Bairro ten noorden van de rivier de Tejo. Dit omvat de subregio’s Tomar, Santarem, Cartaxo en het noordelijke deel van Chamusca. De hooglanden bestaan uit glooiende hellingen en uitgestrekte vlaktes die rijk zijn aan kalksteen en kleigrond die goed water doorlaten. Verder naar het noorden vertoont de bodem schist zodat de wijnstokken dieper moeten rijken. Deze wijnen tonen gelijkenissen met de wijnen uit Lissabon.
Campo
De lager gelegen wijngaarden in de regio Campo, profiteren van deze irrigatie wat vervolgens ook overvloedige opbrengsten kan opleveren. Campo strekt zich uit in een smalle strook langs beide zijden van de rivier. Tejo neemt daarom plek 2 in van de gebieden in Portugal die de hoogste opbrengsten opleveren. Dit zijn de wijnen waar het draait om kwantiteit en niet kwaliteit. De wijngaarden zijn vooral in handen van coöperaties.
Wijnen
In Tejo vinden we vooral rode wijnen van traditionele rassen als Touriga Nacional, Trincadeira, Castelão en Aragonês. De enkele witte wijnen zijn gemaakt van Fernão Pires en Arinto. Echter internationale rassen als Syrah en Cabernet Sauvignon nemen een toevlucht. Deze worden vooral in blends toegepast. Hoewel er maar liefst 90 verschillende druivenrassen zijn toegestaan, ligt de nadruk op elegante wijnen en dus niet te zwaar.
In Tejo delen wijnhuizen het land met oude dorpjes, olijfgaarden en kurkbomen. Elk vertellen hun unieke verhaal en stijl, gecreëerd door het gemeenschappelijke doel om hoogwaardige wijnen vorot te brengen die uitdrukking aan het terroir geven. Één van de unieke eigenschappen zijn de voetstappen (druiven pletten en stampen met de voeten), gemeenschapsoogst (lokale vrouwen die de druiven met de hand plukken terwijl traditionele liederen gezongen worden) en de kurkafsluiting.
Quinta do Casal Monteiro
Quinta do Casal Monteiro is een wijnhuis dat reeds 150 jaar opereert als familiebedrijf. De druivenstokken staan aangeplant op zand- en kleibodem die geschikt is voor het voortbrengen van kwaliteitswijnen.
Zo ook deze rode veganistische blend van 40% Touriga Nacional, 30% Syrah en 30% Merlot. De wijn is zelfs bekroond met 85 punten Parker. De robijnrode wijn heeft een gemiddelde tot diepe kleurintensiteit. De wijn is heerlijk rond en vol van smaak. Met aroma’s van kersen en rood fruit. De wijn heeft een mooie balans en een structuur waardoor je deze wijn naast verschillende gerechten kan serveren. Tannine is mooi gerijpt en de afdronk is soepel en evenwichtig. Drink deze wijn bij vleesgerechten als lam, kalf. Maar ook vegetarische gerechten, vooral met paprika, salades.
Deze witte harmonieuze wijn van 50% Arinto en 50% Fernão Pires is ook een vegan wijn. Met aroma’s van appel en steenfruit zoals perzik. De prettige zuurgraad en gemiddeld alcohol levert een wijn op die een prettig balans en mondgevoel kent. De wijn heeft een lange afdronk.
Geniet van deze veelzijdige wijn bij visgerechten, (vis)pasta of salades. Maar ook gevogelte, of lamsvlees en zachte kazen is deze wijn bijzonder verrassend.
Wanneer u interesse heeft in deze wijnen, neem even contact op en wij sturen u een offerte.
Setúbal
Direct ten zuidoosten van Lissabon vinden we het schiereiland Setúbal met haar versterkte wijn gelegen aan de overkant van de monding van de Tejo die mooi de Atlantische Oceaan opzoekt. Het terroir varieert van zanderige kustvlakte tot de steile kalkrijke Serra Arribida heuvels. De belangrijkste rivier is de Sado. Er zijn twee DOC-titels en één IGP. In het noordelijke deel van de regio vinden we de twee DOC’s die beiden een andere wijnstijl hanteren.
Palmela DOC
In het noordoosten vinden we Palmela DOC, gelegen rondom de gelijknamige stad. De DOC gaat tot de stad Setúbal en overlapt dus de andere DOC grenzen. Palmela heeft eerst indruk gemaakt met haar licht zoete witte wijnen van Muscat druiven. Echter in recente jaren is de focus verschoven naar rode en droge witte tafelwijnen en ook naar kwaliteitswijnen.
De regio is een zacht glooiend gebied dat overwegend uit kalk, zandsteen en leem bestaat. Vooral de hoger gelegen wijngaarden produceren mooie kwaliteitswijnen. Terwijl de lager gelegen gebieden op vooral zandbodems de tafelwijnen voortbrengen.
De DOC mag alle soorten wijn voortbrengen, waarbij mousserende wijn 9 maanden moet rijpen. De rode druivenrassen zijn vooral Castelão (min 67%), Cabernet Sauvignon en Bastardo. De witte druivenrassen zijn onder andere Arinto, Fernão Pires en Moscatel de Setúbal. De Castelão Frances is de belangrijkste druivensoort en deze bevindt zich vooral op de diepe arme zandgronden. Aangezien dit de enige plaats is waar deze druivensoort tot goede rijping kan komen door het warme zeeklimaat. De rode wijnen uit Palmela DOC staan bekend om hun balans, rijpe tannine en kersen karakter.
Setúbal DOC
Setúbal DOC staat bekend om haar versterkte wijnen. Natuurlijk zijn deze wijnen niet vergelijkbaar met de port-wijnen. En een ander groot verschil zit in de gebruikte druivenrassen. Setúbal gebruikt bijna uitsluitend Moscatel de Setúbal (ofwel Muscat d’Alexandrie).
Het klimaat is mediterraan met warme droge zomers en regenval vooral in de koelere wintermaanden. De nabijheid van de Atlantische Oceaan levert de nodige vochtigheid op en ook de broodnodige luchtstroom om de wijngaarden te vrijwaren van meeldauw.
Zoals gebruikelijk bij het maken van versterkte wijn, voegt men alcohol toe om de vergisting voortijdig te stoppen om zo de suikers te behouden (Mutage). Vervolgens rijpt de wijn in houten vaten. In Setúbal voegen de wijnmakers de overgebleven druivenschillen van de zeer aromatische Moscatel toe. Om vervolgens de wijn met de schillen gedurende 6 maanden te laten weken. Dit geeft de Moscatel de Setúbal haar typerende intense bloemige aroma. Vervolgens rijpt de wijn nog 4 tot 5 jaar op vat. De wijn verkrijgt dan haar oranje tint en haar ingedroogde karakter.
Leuk weetje is dat Lodewijk XIV (de zonnekoning) een voorliefde had voor deze zoete wijnen. Daarnaast werden deze wijnen vroeger veelvuldig naar Brazilië geëxporteerd. De wijn die daar niet werd verkocht keerde terug. Doordat ze bloot werden gesteld aan de hoge temperaturen bemerkte men bij het lossen dat de wijn geconcentreerder en soepeler was geworden. Deze wijnen staan bekend als torna-viagem (“terugreis”).
VR Peninsula de Setúbal
Tot 2008 heette de regio VR Terras do Sado, wat Land van de Rivier de Sado betekent. Hier vinden we ongeveer 20.000ha aan wijngaarden. Het zijn vooral blends die hier domineren. De witte wijn moet tenminste voor 50% te bestaan uit Arinto, Chardonnay, Fernão Pires, Malvasia Fina, Moscatel de Setúbal of Roupeiro (Syrah). De rode wijn moet voor tenminste 50% te bestaan uit Aragonez (Tempranillo), Cabernet Sauvignon, Merlot, Moscatel Roxxo, Castelão Frances, Trincadeira Preta en Touriga Nacional.
Ik was onlangs in de Charente, net ten noorden van de Bordeaux en de Dordogne en het is echt genieten in deze streek. Het is niet direct bekend als een wijnstreek. Maar toch vinden we hier bijzondere wijnen die, net als de Charente zelf authentiek zijn.
De Charente is in IGP, Indication Géographique Protégée, ofwel Vin de Pays. Het staat dus als herkomstaanduiding tussen Vin de France en een AOC-wijn in. Bedenk dat dit weinig over kwaliteit zegt. In de wijn wetgeving draait het om terroir aanduiding, hoe preciezer de locatie van de wijngaarden aan te duiden is, hoe beter de wijn op waarde kan worden geschat. Deze IGP aanduiding is gereserveerd voor de tafelwijnen.
De regio staat meer bekend als de Cognac AOC. Dit destillaat van wijn heet officieel “eau de vie de Cognac” of “eau de vie de Charentais”. Maar staat ook bekend onder de naam “eau de vie de vin”; “levenswater van wijn”. Wat een mooie benaming!
Klimaat en bodemgesteldheid
De Charentais strekt zich uit vanaf de riviermonding van de Gironde in het zuidwesten tot aan de voet van het Centraal Massief in het oosten. Door haar omvang is het lastig om één uniek terroir vast te stellen. Het klimaat is maritiem vanwege de liggen aan de Atlantische Oceaan. Dit tempert de temperaturen waardoor er milde winters en koelere zomers zijn. De vele zonuren en gemiddelde regenval maakt dat de regio goed geschikt is voor wijnbouw.
De bodemtype varieert nogal in de streek. Echter de wijngaarden staan over het algemeen op kalkrijke kleigrond met een hoog aandeel kalksteen. Deze kalksteen zorgt voor het vasthouden van water en hydrateert de wijnstokken tijdens het groeiseizoen. Aan de kust en op de eilanden kent de toplaag meer zand structuur. Dit geeft betere drainage en leidt tot meer geconcentreerde wijnstijlen.
Door de neergang van Cognac in de jaren 70 zocht men een reden om meer diversiteit aan te brengen. Vandaar dat in 1981 de Vin de Pays Charentais in het leven is geroepen en in 2009 is de IGP Charentais bekrachtigd. Er staan wel 40 verschillende druivensoorten aangeplant. Maar natuurlijk overheersen de Cognac variëteiten Ugni Blanc en Colombard. Voor de witte wijn staat vooral Sauvignon Blanc en Chardonnay aangeplant. Terwijl voor rode wijn en rosé Cabernet Sauvignon, Merlot, Syrah en Pinot Noir te vinden zijn.
Pineau des Charentes
De Pineau neemt een aparte plaats in en heeft in 1945 haar eigen AOC mogen ontvangen. Wat is hier nu zo bijzonder aan? Dit is een drank waarbij ¾ van de most wordt aangevuld met ¼ cognac. Strikt genomen is dit geen versterkte wijn, hoewel het vaak zo wel genoemd wordt. Deze drank is zowel in wit, rood als rosé verkrijgbaar. Het is zoet en gekoeld geniet men hiervan als middag-aperitief. Zie het een beetje als een “zomer-port”. De most en cognac moeten uit dezelfde wijngaard komen.
Na het binnenhalen van de druiven worden deze direct geperst en gemengd met cognac dat een alcohol percentage tussen de 60% en 72% bevat. Door dit te blenden voorkomt de wijnmaker de vergisting. Vervolgens rijpt de wijn op vat.
Geschiedenis
Wijn wordt verbouwd in deze regio sinds de 3e eeuw na Christus. Maar het duurde tot de Middeleeuwen dat het wijn maken echt naam kreeg. Dit werd veroorzaakt door Eleanor van Aquitanië en haar man, die later Henry II van Engeland werd. Hun huwelijk gaf een boost aan de handel tussen Engeland en Acquitanië (dat toen uitstrekte van de Charente tot ten zuiden van de Bordeaux). De rivier de Charente die dwars door het gebied gaat, speelde een grote rol in de transport van wijn. In de 15e eeuw exporteerden de Nederlandse handelaren de wijn naar Nederland, Engeland en Scandinavië. Tegen de 19e eeuw produceerde de Charentais 4 miljoen hl geproduceerd op 100.000ha wijngaarden. Maar toen diende de phylloxera ramp zich aan en verwoestte bijna alle wijngaarden. Aan het eind van de 19e eeuw was er nog maar 8.000ha wijngaarden over.
Domaine Pascal Gonthier
Het domein van Pascal Gonthier is er één die 400 jaar terug gaat. Zijn voorvader Elie verbouwde reeds druivenstokken in de 17e eeuw en de wijngaard is onafgebroken in familiebezit gebleven. Pascal is een gepassioneerde ambachtelijke wijnmaker die terroir in zijn wijnen voorop stelt. Verder is hij een zeer hartelijke gastheer die heel graag met passie zijn ervaring en kennis deelt.
Zijn wijnen mogen dan wel niet biologisch zijn, maar chemicaliën en pesticiden worden nauwelijks tot niet gebruikt dankzij slim gebruik van een weerstation. Pascal luistert nauw naar de bodem en wat deze nodig heeft, en het predikaat bio geeft dan soms net teveel beperkingen. Net als veel van zijn collega’s levert Pascal ook veel van zijn druiven aan de grote Cognac producenten zoals Hennessy en Martell, maar ongeveer 13ha houdt hij over om zijn echte passie waar te maken. Ook is hij een samenwerking aangegaan met Domaine Henri Bourgeois uit Sancerre waarbij Pascal Gonthier deels de sauvignon blanc druiven voor de Petit Bourgeois levert.
Pascal produceert vier series; l’Héritage d’Aliénor – een ode aan Eleanor van Acquitanië en Domaine Pierrière Gonthier – een reflectie van de passie van zijn voorvaderen. De Cuvée Jean Marin wordt gevinifieerd in de kelder gebouwd door zijn overgrootvader Jean Marin en tenslotte Gamme Cépage welke de instapwijn is die een monocépage van drie druivenrassen zijn; Cabernet, Merlot of Colombard.
Pascal Gonthier Cabernet 2020
Deze rosé gris kan je bijna blanc de noirs noemen. De kleur neigt meer naar gemiddeld geel dan naar rosé. De kleur heeft een lichte intensiteit en heeft mooie tranen die aan het glas plakken. De neus is uitbundig, je wordt overspoeld door frisse fruit tonen van kers, aardbei en cassis. De wijn is nog volop in ontwikkeling. De droge wijn heeft gemiddeld+ zuur en behoudt haar aangename verfrissende smaak in een lange afdronk. De body is vol dankzij het hoge alcohol percentage van 14%. Echter dit is zeker niet overheersend. De tannine is niet merkbaar. Terwijl de smaak intensiteit gemiddeld+ is. Met heerlijke tonen van aardbeien en rode bessen. Drink deze wijn op 10C en zij komt nog beter tot haar recht. Geniet van deze wijn bij gegrilde gerechten of een lekker kaasplankje vooral met geitenkazen.
Pascal Gonthier Sauvignon Blanc 2019
Tijdens mijn bezoek heb ik de Sauvignon Blanc mogen proeven. Wat een heerlijk verrassende wijn, echt vergelijkbaar met een Loire-wijn. De wijn is mooi geel van kleur met lichte intensiteit. In de neus stuift het groene en citrusfruit je tegemoet. Je kan echt wel zeggen dat deze wijn een hoge geurintensiteit heeft. De neus geeft nog niet aan dat de wijn over zijn top is. Maar het is zeker één die je niet te lang meer moet wegleggen. Met 14% is het promillage aan de hoge kant, maar zeker niet vervelend. Het mondgevoel is gemiddeld met zeer prettige aroma’s van citroen, limoen en een vleugje gras. Verder bespeur je een prettige minerale toets in de wijn. De afdronk is aangenaam door de meer dan gemiddelde zuurgraad. Kortom dit is een wijn die zeer goed gebalanceerd is, het terroir naar voren brengt terwijl de nadruk op de fruitigheid blijft liggen. Geniet van deze wijn bij schaal- en schelpdieren of een lekkere blauwaderkaas.
Pascal Gonthier Cuvée Jean Marin Sauvignon x Chardonnay 2019
Een andere wijn die ik heb mogen proeven was deze bijzondere cuvée. De Sauvignon Blanc en Chardonnay worden apart vergist en pas na de houtrijping op barrique samen geblend. De donkergele kleur weerspiegelt haar rijkdom. In de neus bespeur je eerst rijpe abrikoos en perzik waarbij de geurintensiteit goed aanwezig is. In de mond vervolgens blijf je genieten. De volle body in combinatie met de 14% alcohol en meer dan gemiddelde zuurgraad wisselt zich goed af met de fruitaroma’s. Naast de bovengenoemde steenvruchten bespeur je ook exotisch fruit als ananas en verder vanille en toast van de houtrijping afgemaakt met een vettig laagje. In de afdronk is de toast misschien een beetje dominant, maar wie daarvan houdt ergert zich daar zeker niet aan. Leg deze wijn nog gerust 5-7 jaar weg en dan zal deze houtsmaak meer integreren. Deze zeer complexe wijn is ideaal naast gerechten met (romige) sauzen en misstaat zelfs niet bij (wit) vlees.
Pascal Gonthier Merlot 2019
De laatste wijn die ik op het domein mocht proeven was een rosé van cabernet. Deze droge stijl rosé was vol van rood fruit. Maar eigenlijk wil ik het nog hebben over de Merlot. Deze Merlot is diep robijn gekleurd. In de neus bespeur je een beetje de scherpte van de alcohol vermengd met zwart fruit. De wijn draagt het prettige smaakaroma van zwart fruit als bessen en bramen met een lichte hint naar groene paprika. De tannine is mooi rond en in combinatie met de prettige zuren en gemiddelde alcohol percentage is dit een prima wijn. Ze heeft houtrijping gehad, maar dit is niet nadrukkelijk aanwezig. Tenslotte bespeur je nog een lichte botersmaak van de malolactische omzetting. Het is een zeer prettige soepele wijn om zo te drinken, maar past prima bij een charcuterie en gegrild vlees gerechten.
Tot slot
Wie zegt dat IGP wijnen niet goed zijn, heeft het mis. Pascal bewijst zeker dat uit authentiek Charente mooie en bijzondere wijnen vandaan komen. Maak eens een afspraak en bezoek deze lokale wijnmakers. De deur staat altijd open voor een gezellige proeverij waarbij je nog veel kan leren! Vooral de Sauvignon Blanc is bijzonder goed, menig Loire-wijn mag zich hier mee meten. Ook de blend van Sauvignon en Chardonnay is erg bijzonder, al mag deze nog iets langer blijven liggen om de houtsmaak verder te laten integreren.
Aan de kust van de Atlantische Oceaan vinden we de wijnregio van Lissabon, Lisboa VR. Voorheen heette dit Estremadura. Dit moet niet worden verward met het Spaanse provincie Extremadura. Lisboa is een gebied met hoge productie, maar de wijn die stevig en fruitig is, is eigenlijk niet echt bekend. Dit is omdat van oudsher de wijnen geëtiketteerd worden onder de lokale subregio’s zoals Alenquer, Buvelas en Colares.
Tot 2008 viel Lisbao onder de classificatie Vinho Regional. Maar om de wetgeving meer in lijn te brengen met de Europese, werd in 2008 de regio omgedoopt tot IGP. Tevens werd van de gelegenheid gebruik gemaakt om Estremadura om te dopen in Lisboa.
De regio laat zich kenmerken door de Serra de Montejuno die de regio in tweeën opdeelt. In het westen teistert de harde Atlantische wind en de herfstregens de wijngaarden. Hierdoor is wijnbouw een enorme uitdaging. Opvallend is dat Colares DOC meer bekend staat om haar phylloxera-resistente bodem dan om haar robuuste rode wijnen. Dezelfde koele natte omstandigheden dragen bij aan de brandewijn in Lourinhã en de mousserende wijnen in Óbidos DOC.
Aan de andere kant van de bergketen vinden we één van de beste wijnen in deze regio. Alenquer DOC brengt een zeer complexe volle blend voort van o.a. Touriga Nacional en Tinta Roriz. Terwijl Bucelas DOC zeer frisse mineraalrijke witte wijn van Arinto.
Wijnbouw
De wijn uit Lisboa richt zich vooral op kwantiteit en helaas niet op kwaliteit. Één van de redenen is dat wijncorporaties domineren met hun commerciële focus. Hierdoor is er weinig focus voor individuele creativiteit en passie. En de wijnrassen zijn geselecteerd op hun opbrengsten en ziekteresistentie. Gelukkig zien we langzaam een trend ontstaan met meer aandacht voor terroir en creativiteit, maar we zijn er nog lang niet. Maar dit heeft wel gebracht dat de regio bekend staat om haar goede prijs-kwaliteit verhouding. Inmiddels mogen meer dan 30 rassen aangeplant staan waarbij witte rassen de overhand hebben.
Encostas de Aire
De grootste subregio is Encosta de Aire DOC. Hier heeft de moderniseringsslag pas als laatste haar intrede gedaan. Nieuwe druivenrassen zijn aangeplant zoals Baga en Castelão. Net als de witte Arinto, Malvasia Fina en Fernão Pires. De regio is in 2005 verheven tot DOC status. Het ligt aan de voet van kalkrijke heuvels van de Serre d’Aire. Er heerst een gematigd mediterraan klimaat dat duidelijke invloeden van de Atlantische Oceaan heeft. De zomers zijn koel en de winters mild.
Een wijde serie van druivenrassen worden hier gebruikt van zowel lokale als internationale druivenrassen. Het zijn geen kwalitatieve bijzonder goede wijnen. Maar de wijn uit deze streek in Lisboa zijn zeker prettig te drinken, stevig maar wel fruitig. Geniet van de krachtige rode wijn bij pasta of vlees gerechten.
Lourinha DOC
Ingeklemd tussen Óbidas DOC in het noordoosten en Torres Vedras DOC in het zuiden vinden we Lourinhã DOC. Deze regio is zo bijzonder omdat hier uitsluitend brandy wordt gemaakt van witte druiven. De brandy dient een alcohol percentage te hebben van minimaal 38%. Daarnaast slaat men deze op voor 24 maanden voordat de wijn gebotteld wordt. Er heerst een gematigd mediterraan klimaat met invloeden vanaf de Atlantische Oceaan.
Torres Vedras
Ten zuiden van Lourinhã en ingeklemd tussen de Atlantische Oceaan en het Serra de Montejunto vinden we Torres Vedras DOC. Je hebt hier zowel rode als witte wijnen van vooral inheemse druivenrassen. De rode wijnen zijn van mindere kwaliteit, ze zijn stevig met enige tannine en aroma’s van rood fruit. De witte wijnen zijn matig te noemen. Ze zijn hoog in alcohol, fris en aromatisch. Maar niet geheel in balans. Dit is dan ook een reden dat deze wijn niet makkelijk verkrijgbaar is buiten Portugal.
Pétillant uit Óbidos DOC
Een uur ten noorden van Lissabon en ten oosten van Lourinha ligt Óbidos. Hier is het koel en winderig, ondanks dat het verder landinwaarts ligt. Daardoor is het niet geschikt voor de productie van verfijnde rode of witte wijn. In plaats daarvan vind je hier geweldige wijn met een lichte bubbel. Door het vochtige terroir, dienen de wijnboeren te kiezen tussen intensief gewasbeheer en lagere opbrengst of een ontspannen beheer en hoge opbrengst. De eerste optie geeft kwalitatief betere druiven terwijl de tweede optie grotere volumes van lagere kwaliteit opleveren.
De belangrijkste druivensoorten zijn Arinto en Fernão Pires voor witte wijn en Castelão en Touriga Nacional voor rode wijn.
Succesvol Alenquer DOC
Mogelijk is dit wel de meest succesvolle wijn uit de regio. De klassieke Portugese druivensoorten als Aragonez, Touriga Nacional en Touriga Franca zorgen voor enkele van de beste wijnen van Lisboa. Ook zijn internationale rassen toegestaan als Cabernet Sauvignon, Merlot en Syrah. Alenquer DOC ligt landinwaarts en is dus meer beschut tegen de felle winden.
De wijnen kenmerken zich door hun zwarte fruit met tonen van chocolade, vanille en mokka. Het is een levendige wijn met aangename afdronk wat ideaal samengaat bij vleesgerechten.
Arruda
Ten noorden van Lissabon ligt het stadje Arruda dos Vinhos. Niet verwonderlijk heeft de regio deze naam gekregen, Arruda DOC. De rode en witte wijnen zijn vooral gemaakt van inheemse druiven. Maar het zijn de rode wijnen die hier indruk maken.
Beroemd Bucelas, Colares en Carcavelos
Deze drie regio’s in het zuiden van de regio, rondom de stad Lissabon, waren heel bekend. Nu helaas door verstedelijking zijn de wijnstokken met uitsterven bedreigd.
Bucelas DOC
Bucelas DOC kreeg haar herkomst in 1911 en produceert uitstuitend witte wijn van de Arinto druif. Het is veelbelovende regio omdat er veel geïnvesteerd is in de wijnbouw. De regio ligt tussen Arrunto DOC en de stad Lissabon. Door de bescherming van de Serra de Montejuno is er een droger en gelijkmatiger klimaat. Hierdoor profiteren de druiven om optimale rijpheid te bereiken. Het zijn vooral klassieke frisse wijnstijlen die je hier tegenkomt.
Deze droge zeer frisse wijn van Arinto druiven doet denken aan een Elzasser Riesling, strakdroog met mineraal tonen. De wijn vergist in RVS en tempreratuur gecontroleerde vaten. Uniek is dat alleen wijngaard eigen gist gebruikt wordt. Je bespeurt appel, peer en ananas naast een lichte amandel toon en iets ziltigs. Het is een krachtige wijn met mooi balans en een zeer aangename afdronk.
Colares DOC
Colares DOC staat dus bekend om haar phylloxera-resistente zanderige bodem (“chão de areira”) met kleiachtige ondergrond (“chão de rijo”). De wijnstokken zijn dan ook niet geënt op andere onderstokken, iets wat in Europa maar zeer zelden voorkomt. Wijnstokken op een andere bodem in deze regio mag dan ook niet op de markt worden gebracht als Colares DOC. De onderlaag is van groot belang voor het vasthouden van water en voedingsstoffen. De Ramisco-druivensoort, dat robuuste rode wijnen voortbrengt, staat uitsluitend hier aangeplant is misschien de enige vitis vinifera ras dat niet is geënt op een andere onderstok. Verder als bescherming tegen de vlagerige wind vanaf de Atlantische Oceaan, zijn de wijngaarden omringd door droogriethekken. Dit is een eeuwenoude oplossing voor een praktisch probleem.
Helaas beslaat Colares DOC tegenwoordig nog maar een fractie van wat het eerst was. Maar het mooie is dat het nu een niche beslaat waardoor het nu een kleine renaissance doormaakt. Het bereikt ongeveer 10.000 flessen op jaarbasis.
Carcavelos DOC
Op het uiterste puntje van de Lisbao regio vinden we Carcavelos DOC. Het is hierdoor aan drie kanten omringd door de Atlantische Oceaan. Vaak wordt dit gezien als een positieve invloed op wijnbouw, echter daar zijn de Atlantische winden te heftig voor. En ze komt met nevel in de oogsttijd wat schimmels met zich meebrengt.
In zowel Colares als Carcavelos zijn de wijnen rustiek en hoekig. Tannine is niet optimaal geïntegreerd. Het zijn wijnen die lang kunnen ouderen. Ze zijn ideaal bij rood vlees of barbecue. En zijn zeker wijnen waarbij gegeten moet worden.
Kortom
Lisboa staat vooral bekend als een gezellige stad. Maar ook vinden we hier natuurlijk wijn. Alleen ligt de focus op kwantiteit en pas recent begint kwaliteit van belang te zijn. Vooral in de regio’s Colares, Carcavelos en Bucelas kan je nog bijzondere wijnen tegen komen. De andere regio’s zijn meer gericht op bulkwijn. Heerlijk om ter plekke in Lisboa te genieten van wijn die stevig en fruitig is, met de bijbehorende ervaringen.
Nu de blog over Zwitserland op zijn einde loopt, ben ik nieuwsgierig geworden naar de wijn. In de verschillende blogs heb ik geleerd over de veelzijdigheid maar ook de beperkte beschikbaarheid van zwitserse wijnen. Nu heb ik bij Valentines Finest een interessante collectie gevonden. Van een heerlijk fruitige borrelwijn van Fendant tot krachtige Petite Arvine en volle Syrah.
Mijn oog was gevallen op een selectie van Jean René Germanier. Een domein waar 3e generatie wijnmakers actief zijn. Gelegen in Balavaud in de Valais en het Rhônegebied is bekend om haar warme droge microklimaat. Het domein kent een mooie blend van internationale druiven en lokale druiven, zoals Chardonnay, Pinot Noir, Syrah, maar ook Fendant, Petite Arvine en Humagne Rouge.
Fendant Vétroz Les Terrasses 2020
Deze wijn is gedecoreerd met een gouden medaille van la Sélection des Vins du Valais. De wijn is afkomstig van de Vétroz wijngaard welke gekenmerkt is door haar leistenen bodem. De wijngaard is terrasvormig, vandaar ook de naam met een 113ha oppervlakte aangeplant met Fendant ofwel Chasselas. De nationale druif van Zwitserland. De wijn kent geen chaptilisatie en bij de zachte persing zijn niet de druivensteeltjes ontdaan. De eerste en tweede vergisting heeft plaats gevonden op RVS.
De wijn is goudgeel van kleur met een lichte intensiteit. De neus is in de aanzet expressief maar vlakt al snel af. Voor aroma’s denk aan appel, meloen en bloemig. In de mond bespeur je een gemiddelde body (mondgevoel) met een lichte tinteling op de tong door de verfijnde gemiddelde zuurgraad. Alcohol is met 12% gemiddeld. Het aroma palet van deze droge wijn geeft citrusfruit, groene appel, natte steen met een relatief korte lengte.
Kortom deze Fendant is een heerlijk verfrissende fruitige borrelwijn of aperitief wijn, dus weinig complexiteit en de nadruk op de fruitigheid. De wijn kent een mooi balans met een fruitige nadruk. De lengte is zoals gezegd kort en intensiteit is gemiddeld.
Johannisberg de Chamoson 2020
De Johannisberg ofwel Sylvaner heeft 92 punten toegekend door Robert Parker. Deze druivensoort ken je misschien nog van onze Rheinhessen blog, waar deze veel staat aangeplant. Dit is de eerste jaargang van deze wijn. De wijngaard in Chamoson ligt op een alluviale bodem, een vruchtbare bodem van rivierslib en klei. En is één van de drie Grand Cru wijngaarden in Zwitserland. De wijn heeft slechts één vergisting ondergaan.
De wijn is ook goudgeel maar met een gemiddelde intensiteit en mooie tranen aan het glas. In de neus een lichte intensiteit met aroma’s van honing, bijenwas, appel, limoen en sporen van krijt. De wijn heeft een gemiddeld alcohol, gemiddelde zuurgraad en body. De droge wijn geeft in de mond groen fruit, honing en amandelen. De afdronk is fris en met honing doorspekte lengte.
De balans is delicaat met de nadruk of honing en bijenwas met een levendige lengte. De wijn is intens op haar manier met een mate van complexiteit.
Gelet op de zoetheid door de honing, past deze wijn prima bij Aziatische gerechten maar ook bij gegrilde vis.
Petite Arvine 2018
De Petite Arvine is een uniek druivenras waarvan slechts 154ha staat aangeplant in Zwitserland uitsluitend in Valais. Verdeeld over een paar kleine wijngaarden in Coteaux de Conthey, Ardon en Chamoson op een leistenen bodem. De wijn kent twee vergistingen wat een verrijking voor de aroma’s is.
Ook deze wijn is goudgeel van kleur, maar met een meer intensiteit dan de anderen. Ook hier mooie tranen op het glas. De stuivende intensiteit in de neus is vooral kokos met lichte noot van citrus. De droge wijn heeft een hoog alcohol percentage, volle body en gemiddeld zuur. Het aroma palet geeft limoen en kokos weer. Maar ook een zweem van rokerigheid. De lengte is aangenaam en lang.
Wij vonden deze wijn lastig om bij een gerecht te zetten vanwege de nadrukkelijke aroma’s. Uiteindelijk kwamen we eigenlijk uit op wit vlees zoals varkenshaas of buikspek. Maar ook bij rauwe zalm was het een heerlijke wijn.
Syrah 2019
De laatste wijn is een rode, de Syrah wat ik toch wel een bijzondere wijn vindt voor een koel klimaat als Zwitserland. Dat is tevens het unieke van deze druivensoort. De noordelijke Rhône is namelijk ook een voorbeeld van een koel klimaat maar levert toch echt een andere soort wijn op. Zie de notitie van de Côte Rotie. De wijn is afkomstig van drie gebieden; Vétroz, Fully en Chamoson die zich kenmerken als alluviaal en graniet. Deze drie gemeente liggen naast elkaar langs de Rhône
De wijn is paars van kleur met een gemiddelde intensiteit. Je bespeurt een kleurverschil tussen de wijn in het hart van het glas en de rand (zogenaamd rim versus core). De wijn heeft een gemiddelde geur intensiteit van frambozen, aardbeien en eucalyptus. De droge wijn heeft een gemiddelde alcohol en zuur. Een bovengemiddelde body maar mooi geïntegreerde medium tannine. De peper, eucalyptus en rode fruit spelen in de mond met een zweem van leer. Waarbij de specerijen langer in de afdronk blijven staan.
De wijn is soepel en elegant met levendige tannine en mooie afdronk. Heerlijk fruitig balans waarin de alcohol goed geïntegreerd is.
Het is een heerlijke wijn om te drinken bij gerijpte kazen of charcuterie en misstaat zeker niet bij rood vlees.
Conclusie
Zwitserland heeft echt mooie en verrassende wijnen. Van Fendant als heerlijk fruitige borrelwijn tot Syrah die zich goed thuis voelt in de Zwitserse bergen. Wat leuk is dat er een veelzijdigheid is tussen internationale druivenrassen en lokale druiven. Waarbij de laatste zeker niet onderschat mogen worden.
Natuurlijk is dit niet voor iedere portemonnee weg gelegd, een borrelwijn zo’n 17€ is natuurlijk stevig terwijl de Arvine zelfs oploopt tot bijna 40€. Ja dat is per fles. Maar ik kan zeggen, het is een ervaring rijker. Zwitserland produceert heel leuke wijnen en vooral de lokale druiven zijn zeer bijzonder. Ook de Sylvaner reken ik dan tot lokale druif en deze heeft ons aangenaam verrast. Terwijl de Arvine gewoonweg fantastisch was!
Vorige week hebben we Zwitserland geïntroduceerd, waarbij we een verrassende relatie hebben vast gesteld tussen de Dalai Lama en Zinedine Zidane. Maar hoe ziet het landscape eruit in deze dwergwijnstaat Zwitserland, dat verrassend omgeven is door zeer bekende wijn grootheden?
Er is ongeveer 15.000ha aan wijngaarden met een jaarproductie van 148 miljoen flessen ofwel 1,1 miljoen hl. Dit is verdeeld over 1.500 wijnboeren. Ter vergelijking; Zowel Italië als Frankrijk produceren rondom 49 miljoen hl!
Zwitserland is op te delen in 6 verschillende regio’s waarbij we nu Frans-Zwitserland gaan ontdekken.
Wijnregio’s
Frans Zwitserland
Langs de grens met Frankrijk liggen de vier subregio’s van Frans Zwitserland; Driemeren-gebied, Vaud, Genève en iets verder landinwaarts Wallis (Valais). Veruit de belangrijkste druivensoort hier in het zuiden en oosten van het land is Chasselas. De koningin onder de druiven in Zwitserland.
Het gematigde Driemeren-gebied AOC
De wijngaarden liggen aan de noordwest zijde van de grote meren. In deze regio vind je 945ha verdeelt over 100 producenten en 4 AOCs. Met een jaarproductie van ongeveer 60.000hl staat het Driemeren-gebied op de 6e plaats qua grootte.
Dankzij de invloed van de nabijgelegen meren kent deze heuvelachtige regio een gematigd en luchtig klimaat. De mistvorming in de herfst legt de basis voor dit gematigde klimaat ingegeven door de nabijgelegen meren.
De belangrijkste druif is Pinot Noir (48%) die zeer goede rode wijnen kan voortbrengen, maar ook verfijnde en fruitige rosé wijnen. Deze staan bekend als Œil-de-Perdrix. Daarnaast is vooral Chasselas (30%) de toonaangevende druif. De volgende in lijn is Pinot Gris (4.5%; hier bekend als Malvoisie) en Chardonnay (4%). Dat geeft meteen inzage in de verscheidenheid!
Neuchâtel
Neuchâtel is erg vooruitstrevend, maar liefst 20% van de wijngaarden werken biologisch. En het neemt ongeveer tweederde van de productie voor haar rekening. Pinot Noir is de enige rode variëtiet die is toegestaan. Als witte wijn is vooral Chasselas bekend, maar je hebt hier ook mooie mousserende wijnen van Chardonnay! Het verschil in bodems van de ene wijngaard naar de andere wordt weerspiegeld in de vele nuances van het boeket in de Chasselas-wijnen.
Bielersee
Gelegen in het kanton Bern, behoort Bielersee toch tot de regio Driemeren-gebied. De regio kent een oppervlakte van 220ha en 80 wijnboeren. De droge en rotsachtige zuidoostkust van het Lac de Bienne bestaat uit kalksteen. De wijnstokken profiteren van de warmtereflecties van het meer en de voordelen van het microklimaat dat de terrasvormige gewassen markeert.
Je vindt hier meer dan 40 druivensoorten, maar vooral Pinot Noir, Chasselas (ook bekend als Fendant) en Chardonnay profiteren van deze kalksteenbodem.
Vully
Dit is een bijzondere AOC; 100ha ligt in het Driemeren-gebied en 50ha ligt in de Vaud. Er zijn 24 enclaves waar 26 variëteiten verbouwd worden. Ook hier is Pinot Noir dominant en naast inheemse soorten ook verrassend genoeg Malbec en Syrah. Het is vooral Chasselas en Chardonnay die de witte druiven vertegenwoordigen.
De belangrijkste wijngaarden in Vully liggen aan de noordkant van Lac de Morat, aan relatief steile oevers. Het zuidoostelijke aspect van de wijnstokken helpt het fruit te laten rijpen. Tegelijkertijd zorgt de relatief koele temperatuur voor een langere hangtijd; waardoor de druiven hun complexe fenolische structuur ontwikkelen.
Het klimaat rond Vully is aanzienlijk gematigd door de aanwezigheid van de meren. Deze voorkomen dat de zomertemperatuur dramatisch stijgt maar ook de effecten van vorst en sneeuw in de winter dempen. Veel wijngaarden kennen geen vorst vanwege de luchtbeweging, en het hoge niveau van licht dat de meren reflecteren.
Cheyres
Dit is een klein commune met haar eigen appellatie. Slechts 14ha groot is dit de enige appellatie aan de zuidoever van Lac de Neuchâtel. Gelet op de kleine omvang, zijn de meeste wijngaarden in beheer van de Associations des Vignerons Broyards, een coöperatie van wijnboeren.
De koningin van de Vaud AOC
Het kanton Vaud, aan de noordelijke oever van het Meer van Genève, is het tweede Zwitserse wijngebied met ongeveer 3.800ha aan wijngaarden. Dit kan je opdelen in grofweg vier subregios’s; Côtes de l’Orbe/Bonvillars in het noorden, la Côte in het zuidwesten, Lavaux midden-zuid en Chablais in het zuidoosten tegen Wallis aan.
Ongebruikelijk, maar de regio brengt vooral witte wijn voort van de koningin onder de Zwitserse druivensoorten; Chasselas (zo’n 60%). Pinot Noir staat op een tweede plaats met slechts 12% en Gamay 9%.
Het klimaat in Vaud wordt sterk gematigd door het Meer van Genève, die de voorjaarsvorst verlichten en de zomerse temperaturen verminderen. Als de zon overdag over het meer gaat, wordt veel licht gereflecteerd naar de wijngaarden die op vele terrassen zijn uitgehouwen. Dit gematigde klimaat en de hoge helderheid is het geheim achter het betrouwbare terroir van Vaud, hoewel relatief hoge regenval de omstandigheden enigszins dempt.
De overgrote meerderheid van de wijnstokken die in de Vaud worden geteeld, zijn eigendom van particulieren en gezinnen in plaats van grote wijnbedrijven. Vele duizenden kleine boeren verkopen hun druiven onder contract of maken wijn coöperatief, maar een groeiend aantal is nu gemotiveerd om hun eigen wijn te produceren of samen te groeperen in veel kleinere coöperaties.
Kom je toevallig een Pot Vaudois tegen? Dat is een erfgoedfles van 1.4 liter. Oorspronkelijk afkomstig uit 1822 geblazen door lokale glasblazers, maar kent nu een meer promotionele toepassing.
Lavaux
Steil boven het meer van Genève liggen de wijngaard terrassen van de twee grands crus in Lavaux; Dézaley en Calamin. Net als in Bourgondië heeft de Grand Cru status betrekking op het terroir en niet een specifieke wijn zelf. Het geeft aan dat je hier fantastische wijnen kán maken.
Bonvillars
Bonvillars is een klein wijngebied aan het uiterste noordelijke uiteinde van Vaud. De belangrijkste wijngaarden liggen op hellingen op het zuiden direct boven het dorp Bonvillars. Omdat het nabij het meer van Neuchâtel ligt, profiteren de wijngaarden van een zeer gematigd klimaat met veel licht dat wordt gereflecteerd door het oppervlak van het meer.
Chasselas en Pinot Noir zijn de toonaangevende druivensoorten. Terwijl Gamaret en Garanoir, die typerend zijn voor Zwitserland, een bescheiden vertegenwoordiging hebben. Bonvillars produceert ook de Oeil de Perdrix.
La Côte
Aan de noordelijke oever van het Lac Léman (Meer van Genève) ligt La Côte. Het staat bekend om haar staalachtige wijnen. Het klimaat is hier dermate mild dat het bijna mediterraans aanvoelt. Er zijn hier tal van kleine, vaak door familie gerunde, wijngaarden. Ze verkopen individueel of in coöperatie. De belangrijkste druiven zijn Chasselas, Pinot Noir en Gamay, die samen ongeveer voor 85% staan aangeplant.
Chablais
Niet te verwarren met het Franse Chablis. Er is ongeveer 600ha aan wijngaarden waar vooral Chasselas en Pinot Noir staan. Er zijn subappellaties voor Villeneuve (inclusief haar Premier Cru CLos de Châtelard), Yvorne, Aigle, Olon-Vaud en Bex. Ze grenst aan het nabij gelegen Wallis.
Chablais onderscheidt zich van de andere gebieden door de glaciale ligging. De wijngaarden hebben een zeer stenige losse, waterdoorlatende bodem waardoor wateroverlast hier niet aan de orde is. Tevens ontwikkelen de wijnstokken lange en sterke wortelstokken. Op lagere hellingen is de bodemopbouw van klei en kalksteen.
De wijnstijl is fris en mineraalachtig.
Van het wijnhuis Hammel, heb ik deze mooie Cabernet gevonden.
Diep rood-violette van kleur. In de neus maakt de wijn indruk met zijn aromatische diepte waarin de fruitige en bloemige geuren met een licht gerookt edelhout (eiken), versterkt door balsamico noten (vanille, zoethout). In de mond bespeur je een verscheidenheid aan smaken: zwart fruit (bramen, kers, bosbes) gevolgd door milde kruiden (zwarte peper, nootmuskaat, kurkuma, vanille), vergezeld van gebrande tonen (koffie, mokka). De afdronk eindigt met een mooie complexe minerale afwerking.
Genève AOC
Hoewel Genève vele associaties kent, zal wijn niet bovenaan het lijstje staan. Maar toch is Genève de derde grootste regio met zo’n 1.400ha. Hoewel de Chasselas nog steeds de witte wijnstokken domineert (20%), hebben de wijnboeren hier grote successen behaald op internationale wijnwedstrijden met klassieke druivensoorten, zoals de Chardonnay.
Onder de rode wijnstokken domineert de Gamay (24%) met uitstekende, goed gestructureerde wijnen. De Pinot Noir en andere rode rassen worden echter steeds belangrijker.
De “zone franche” betreft een aantal wijngaarden (totaal 120ha) die reeds vele jaren in handen zijn van Geneefse wijngaardhouders, maar liggen feitelijk in Frankrijk. Daarom dat ze ook zijn toegevoegd aan de Genève AOC.
Net als in de andere regio’s speelt de water massa van Lac Léman een belangrijke rol.
Wallis
Wallis, of Valais, ligt aan de bovenloop van de Rhône, ten zuidoosten van het Meer van Genève (Lac Léman). De zonnige, op het zuiden gerichte hellingen produceren meer Zwitserse wijn dan welke andere regio dan ook. Deze hellingen zijn dusdanig steil dat ze terrasvormig moeten zijn. Daarnaast zijn ze dusdanig lastig te bewerken dat katrollen nodig zijn. De zomers zijn zo droog en warm dat sommige wijngaarden van tijd tot tijd irrigatie nodig hebben.
In enkele van de hoogst gelegen wijngaarden, vind je ook lokale specialiteiten, zoals de karakteristieke, volle witte variëteit Petite Arvine. Maar ook Amigne en Humagne. Ook de rode zuster Humagne Rouge (ook bekend als Cornalin). Ook produceert men in Wallis fantastische dessert wijnen. Dit van late oogst en flétri methode. Daar waar late oogst (passerillage) langer aan de stokken hangen, rijper zijn en dus een hogere suiker concentratie hebben, zijn de druiven bij flétri volledig ingedroogd. Hierbij profiteren de druiven van de hete föhn. Je krijgt dan puur geconcentreerde druivensap. Deze wijnen zijn gemaakt van Chasselas (Fendant), Sylvaner, Pinot Gris (Malvoisie) maar ook Syrah. Deze laatste maken grote indruk op de wijnmakers in Tain l’Hermitage kilometers stroomafwaarts.
In Wallis kan Pinot Noir en Gamay geblend worden en vervolgens verkocht onder de naam Dôle du Valais AOC. Overigens zijn ook andere druiven toegestaan in de blend. Dit is de Zwitserse tegenhanger van de Bourgogne Passtoutgrains AOC. Het is een veelzijdige wijn die het terroir van de wijngaard vaak mooi tot uiting laat komen. Probeer eens Cave St Pierre van Wijnhuis Oktober!
Tot Slot
We hebben slechts Frans Zwitserland ontdekt, maar dit is tevens een verrassend veelzijdig gebied uit de dwergwijnstaat Zwitserland. Vooral witte wijn van Chasselas, maar ook verrassende dessert wijn door het toepassen van passerillage (of flétri), rode wijnen en in het bijzonder de Dôle de Valais.
Volgende week gaan we nog dieper de Zwitserse bergen in!
Vorige week hebben we uitgebreid kennis gemaakt met de Rhône méridional. Ongeveer 95% van alle Rhône wijn is afkomstig uit de zuidelijke zus. Wat ook niet verrassend is wanneer je je beseft dat de Rhône septentrional slechts 2.800ha omvat. De oplettende lezer kan zich mogelijk herinneren dat de gehele Rhône 68.000ha beslaat! Een andere mooi vergelijk is het aantal appellaties, daar waar je in de zuidelijke Rhône meer dan 20 bevat, zijn er slechts 8 in de noordelijke Rhône. Echter het zijn wel de fabelachtige en krachtige wijnen die uit de noordelijke Rhône komen.
De noordelijke Rhône begint bij Vienne en strekt zich langs de rivier uit tot aan Valence. Hier vind je wijnen van Syrah die zijn gelijke in de wereld niet kent. De andere belangrijkste (witte) druivensoorten zijn Viognier, Marsanne en Roussanne. Desondanks produceert men hier 95% rode wijn!
Significant verschil in klimaat en terroir
Daar waar de zuidelijke Rhône een warme droge mediterraans klimaat kent, is het aan zienlijk koeler en vochtiger in de noordelijke Rhône. Het groeiseizoen is daardoor korter. Het unieke mediterraanse klimaat gecombineerd met de steile heuvels en stenige bodem zijn perfect voor de druiven die binnen de appellatie wetgeving zijn toegestaan. Samen met het vochtige klimaat dat afgegeven wordt door de Rhône ontstaat hier een micro klimaat en terroir.
De wind die door de noordelijke Rhône, la Blise genaamd, blaast volgt op de regen, waardoor de vochtigheid weggenomen wordt en de druiven dus beschermd zijn tegen ziektes en schimmels. Dit in tegenstelling tot de zuidelijke Rhône waar de wind voorloopt op de regenval.
De druivenstokken staan aangeplant op de smalle terrassen die zijn aangelegd op steile hellingen boven de Rhône. Vaak staan deze op de rechteroever om zo te profiteren van de langste zonuren. Dan krijg je druiven die optimaal kunnen profiteren en kunnen ze optimaal rijpen.
De verschillende wijnmaak keuzes
Hoewel in dit gebied slechts één rode druivensoort voorkomt in dit gebied, is de stijl van de wijn zeer verschillend. Vooral ingegeven door het terroir, de traditie en de keuzes van de wijnmaker. Zo heb je wijnmakers die de steeltjes niet verwijderen en het gebruik van nieuw eiken vaten mijden. Andere producenten ontstelen de druiven (gedeeltelijk). En sommige huizen kiezen 100% nieuw frans eiken vaten om de wijn te laten rijpen, terwijl anderen mogelijk helemaal geen eiken hout toepassen.
Al deze verschillende toepassingen in het wijn maken, krijg je verschillende wijnstijlen. De keuze om te ontstelen of niet heeft invloed op de tannine structuur. Steeltjes en druivenpitten geven immers tannine. Terwijl houtrijping een heftige tannine structuur kan verzachten, de wijn soepeler en toegankelijker kan maken en tegelijkertijd een aangename vanille aroma toevoegen!
De appellaties
Zoals gezegd zijn er acht appellaties in de noordelijke Rhône die krachtige en fabelachtige wijnen voortbrengen. Maar waarom is dit eigenlijk? Gezien de omvang van de regio, is de opbrengst ook navenant laag. En hoewel de regio ook wijnen voortbrengen die jong gedronken kunnen worden, zijn de beste wijnen pas na zo’n 20 jaar echt op dronk! Daarnaast zijn er ook producenten die extreem lage hoeveelheden op de markt brengen. En dan bedoelen we slechts 100-300 kisten! En dat zie je vanzelfsprekend terug in de prijs.
Eigenlijk pas in de jaren 80 van de vorige eeuw kwam de wijn echt in opkomst. Vooral dankzij de uitmuntende kwaliteitswijnen van de producent Guigal en de wijn goeroe Robert Parker.
Côte Rôtie, de geroosterde helling
De meest noordelijk gelegen appellatie. Côte Rôtie betekent “geroosterde helling”, wat eigenlijk al aangeeft dat het microklimaat hier warm tot heet is. Overigens is de naam lichtelijk misleidend; het zijn meerdere hellingen die vooral op de rechteroever op het zuiden en zuidoosten gelegen zijn. Er zijn twee sub-gebieden; Côte Blonde in het zuiden met haar granieten en leisteen bodem. En Côte Brune in het noorden met donkere ijzerrijke schist bodem.
In de Côte Rôtie produceert men rode wijn van Syrah en soms geblend met Viognier (max 20%). Vaak is wijn geblend van druiven van Côte Blonde en Côte Brune. De druiven uit de Côte Blonde eerder rijpen, zijn lichter van kleur hebben minder tannine en accentueren rood fruit. Terwijl de Côte Brune juist diepgekleurde gestructureerde tanninerijke wijnen voortbrengt waar eerder zwart fruit in domineert. Er zijn 330ha aan wijngaarden, wat inclusief 73 officieel geregistreerde lieux-dits is, die 15.000 flessen wijn voortbrengen. Overigens druiven die staan aangeplant op het vlakkere land boven deze hellingen, komen op de markt onder de algemene appellatie Côte du Rhône.
Het grote verschil tussen een Côte Rôtie en een Hermitage is de expressieve neus, mede ondersteunt door de blend met Viognier. De beste wijnen hebben een complexe aroma van gebakken bacon, rood en zwart fruit, kirsch, mineralen, peper, specerijen een aarde tonen. De lange afdronk wordt gedragen door de zuren en de heerlijke concentratie van aroma’s. Over krachtige fabelachtige wijnen uit de noordelijke Rhône gesproken.
Volle vettige Condrieu
Dit is een appellatie waar uitsluitend witte wijn van Viognier wordt geproduceerd. Op de 200ha vind je zelfs enkele oude wijnstokken van meer dan 80 jaar oud! De wijn dient te rijpen in frans eiken vaten. Vaak is er schilcontact en malolactische omzetting. Gemiddeld rijpt de wijn 6 tot 9 maanden op hun bezinksel voor het bottelen. De wijn is vol en vettig, wat molliger en heeft een lagere zuurgraad. Een heerlijke klassieker ideaal voor bij visgerechten.
Chateau Grillet, een eenling in de regio
Net als Condrieu AOC, maakt men hier alleen witte wijn van Viognier. Echter er is maar één producent, Chateau Grillet die slechts 10.000 flessen op de markt zet. Het is tevens de eerste wijnproducent in de Rhône die wijn produceert, bottelt en verkoopt onder haar eigen naam. De wijngaard is 3.8ha, echter slechts 1.7ha staat aangeplant en is daarmee de kleinste appellatie van Frankrijk.
De wijn is dikker dan andere Viognier wijnen uit de regio en bevat meer mineraliteit en elegantie. Het fruit is net iets minder rijp dan bij Condrieu wijnen met tonen van witte perzik, een rokerige hint (afgegeven door vuurstenen bodem) en butterscotch.
Wanneer je een dikke portemonnee hebt en witte fabelachtige krachtige wijnen uit de noordelijke Rhône wilt proberen, is dit zeker een aanrader!
Saint Joseph
Saint Joseph (voorheen Vin de Mauves) geeft rode wijn van Syrah, geblend met Marsanne en Roussanne (max 10%). Maar ook witte wijn uitsluitend van Marsanne en/of Roussanne. Het omvat 1.370ha wijngaarden. Het kwaliteitsverschil binnen deze regio kan schrikbarend groot zijn. Dit is ingegeven door de wijngaarden die op de steile hellingen liggen en hoge kwaliteitswijnen levert (vergelijkbaar met die van de Côte Rôtie) ten opzichte van de wijn afkomstig van de glooiende heuvels. Een gevolg is natuurlijk dat de prijzen veel gunstiger zijn. Overigens zijn dit ook de wijnen die beter jong gedronken kan worden. De betere wijnen vind je naar het zuiden in deze regio, gelegen dicht bij Hermitage.
Probeer eens de biodynamische wijn van Chapoutier bij Gall; heerlijk rood fruit en bloemig met specerijen en laurierdrop.
Crozes Hermitage
Net als St Joseph een appellatie van rode wijn (waarbij de blend max 15% Marsanne en Rousanne mag zijn) en witte wijn. Met ruim 1.800ha aan wijngaarden die 76.000hl wijn opleveren is dit de grootste appellatie.
Crozes Hermitage ligt op een heuvel rondom Hermitage AOC en de wetgeving is hier minder streng. Vandaar dat de opbrengst ook vele malen hoger ligt. De regio wordt gedomineerd door coöperaties die de wijn op de markt zetten. De wijn varieert van simpel en toegankelijk tot fantastische Syrah’s.
De parels van de Hermitage
Op de linkeroever boven de stad Tain ligt Hermitage. Deze appellatie is niet gedomineerd door grote huizen, maar is gekenmerkt door kleinschalige familie domeinen. Samen met Côte Rôtie zijn dit de wijnen die van de hoogste kwaliteit genieten. Met slechts 134ha produceert men hier 4.700hl.
De rode wijn domineert met zo’n 68%. Deze wijn kan je rustig 5 tot 10 jaar weg leggen, dat heeft deze wijn echt nodig. Je wordt dan verwelkomt met een neus van bramen, zwarte bessen, zoethout, koffie en gedroogde kersen. Deze wijnen zijn niet goedkoop omdat ze continue internationaal hoge ogen gooien en zeer gewild zijn.
De witte wijn van Marsanne en Roussanne kent een volle body maar wordt pas gewaardeerd wanneer deze vele jaren op fles is weggelegd waardoor de aroma’s zich ten volle kan ontwikkelen.
Wat overigens minder bekend is, is dat in de Hermitage ook zoete wijn heeft volgens de relatief onbekende Vin de Paille methode (“wijn van stro”-methode). Volgens deze methode worden de hand geplukte druiventrossen op een bed van stro gelegd om in de zon te drogen. Ook dit is handmatig om te voorkomen dat druiventrossen geplet worden en dus bevattelijk voor rot. Wanneer, na ongeveer 3 weken, deze de juiste suiker concentratie bereikt hebben (350-400 gram per liter), worden de trossen geperst om vervolgens te weken voor 10 dagen. Vervolgens gaat de wijn fermenteren voor ongeveer zes maanden. Uiteindelijk kenmerken deze wijn zich door hun lage alcohol (8-9%) en een intense honing en steenfruit karakter.
De krachtigste en tanninerijke wijnen uit de Cornas
Uitsluitend rode wijn van Syrah en misschien wel de meest ondergewaardeerde regio. De wijn verbetert wanneer deze enkele jaren weg is gelegd. In de huidige consumptie maatschappij, waar men wijn zo spoedig mogelijk wilt drinken, heeft men niet altijd dit geduld.
In het noorden bestaat de bodem vooral uit graniet en kalksteen, terwijl in het zuiden de bodem meer graniet en zand vertoont. Het zijn rustieke, tannine rijke wijnen waar zwart fruit in domineert. De wijnen zijn niet goedkoop te noemen vanaf €25. Neem bijvoorbeeld Vidal-Fleury bij Gall.
Saint Péray
Misschien wel de meest eigenzinnige regio met slechts 103ha; hier komt mousserende wijn (40%) van Marsanne en Roussanne vandaan alsmede witte stille wijn (60%). De mousserende wijn is gemaakt volgens de méthode traditionelle. Deze wijnen zijn eigenlijk alleen in Frankrijk te vinden.
Producenten hebben een voorkeur voor Marsanne en Roussanne vanwege haar karakter van citrus, florale tonen en bijenwas ingepakt in een wijn met een uiterst goede zuurverhouding.
Krachtige fabelachtige wijnen
We hebben een tipje van de sluier opgelicht, maar bedenk de wijnen zijn hier niet goedkoop. Het is zeker de moeite waard om zelf de regio te verkennen en bedenk dat je mooie alternatieven voor prijs-kwaliteit in St Joseph en Crozes Hermitage kan vinden.
Een ander alternatief is het IGP Collines Rhodaniennes. Dit zijn wijnen van druiven uit de gehele noordelijke Rhône (en dus niet slechts uit één subregio). Maar geeft een mooi blik in wat voor prachtige wijnen deze regio voortbrengen.
Voordat we Frankrijk gaan verlaten gaan we natuurlijk eerst nog de Rhône verkennen. De Rhône vallei is een lang, smal gebied dat zich uitstrekt langs de oevers van de gelijknamige rivier de Rhône. De streek begint net ten zuiden van de stad Lyon en eindigt 200km verderop bij Avignon. Het ligt ingeklemd tussen het Central Massif en de Alpen. Het is de op één na grootste wijnregio van Frankrijk. In totaal ligt in de Rhône bijna 68.000ha aan wijngaarden die 3 miljoen hl produceren. Overigens begint ook het aandeel organische wijnen aandeel te winnen. Nu zijn er 6.000ha aan wijngaarden die 100.000hl aan biologische wijn produceren. Hier vind je heerlijk warme en kruidige wijnen, een allemansvriend uit de zuidelijke Rhône.
Dit gebied bestaat uit de Noordelijke Rhone (Rhône Septentrional) en Zuidelijke Rhône (Rhône méridional). Daar waar de noordelijke Rhône zich specialiseert in een aantal druivensoorten, kent de zuidelijke Rhône een veelvoud aan druiven variëteiten. Welkom in de zuidelijke Rhône.
Rhône en Bordeaux, overeenkomsten of verschillen?
Wat zijn de overeenkomsten tussen de zuidelijke Rhône en de Bordeaux? Beide gebieden hebben een lange lijst van AOC’s. De zuidelijke Rhône is het warme, rijke kruidige antwoord op de droge stringente wijnen uit Bordeaux. De wijnen zijn vaak hoog in alcohol, zoals je terug ziet in Chateauneuf -du-Pape.
De ligging
De zuidelijke Rhône begint bij Montelimar tot ten zuiden van Avignon en concentreert zich rondom de stad Orange. Eigenlijk ligt de zuidelijke Rhône half ingeklemd tussen Languedoc aan het westen en de Provence in het oosten. Het meest bekende gebied is natuurlijk Chateauneuf-Du-Pape gelegen op een mooi plateau.
Bron: Winefolly
Het terroir
Er kan geen groter verschil zijn binnen één wijnregio. Daar waar de noordelijk Rhône gekenmerkt zijn door de steile hellingen, kent de zuidelijke Rhône juist lange vlaktes en glooiende hellingen. Het klimaat is overwegend mediterraans met lange warme zomers en milde winters. De wijngaarden zijn bedekt met grote keien (pebbles) die de hitte gedurende de dag absorberen. In de koele nachten wanneer de temperatuur goed kan dalen, geven deze de warmte weer af zodat de planten hiervan profiteren. De belangrijkste grondsoorten zijn klei-, rots-, kalk- en zandgronden.
Daarnaast waait ook hier de Mistral, 150 dagen per jaar. Bijkomend voordeel is dat hierdoor circulatie in de wijngaard ontstaat die nodig is om de vorst in het voorjaar dat tot in april kan voorkomen, kan beschermen.
Appellaties
Eigenlijk kan je de regio zien als een grote ui. De buitenste schil is de Vallée de Rhône. Waar je ook eigen appellaties tegenkomt zoals Côtes de Vivarais, Costières de Nîmes, Liberon. Vervolgens heb je de algemene appellatie is Côtes du Rhône AOC. Dit dekt zowel de noordelijke als zuidelijke Rhône.
Eén klasse hoger op de ladder staat Côtes du Rhône Villages AOC. Er is ongeveer 2.200ha aan wijngaarden waar rood, wit en rosé wijn geproduceerd worden. Hier vind je al heerlijk warme wijnen, echte allemansvriend uit de zuidelijke Rhône. Overigens voor rode en rosé wijnen geldt wijn wetgeving dat Grenache minimaal 50% aanwezig dient te zijn in de blend. En tevens voor Syrah en/of Mourvèdre 20%. De toegestane druivensoorten zijn naast deze drie Clairette, Marsanne, Rousanne Bouboulenc en Viognier.
De toegestane druivensoorten voor witte wijn zijn dezelfde als voor rode wijn, maar dan de witte variant. Het alcohol percentage voor de wijn is vastgesteld op 12%.
Vervolgens heb je 20 dorpen die hun naam mogen toevoegen aan de classificatie, zoals Côtes du Rhône Village Sablet AOC. Deze 20 dorpen hebben ongeveer 5..500ha aan wijngaarden. En het vastgestelde alcohol percentage is 12.5% voor rode wijn en 12% voor rosé en witte wijn. Deze liggen voornamelijk op de rechteroever.
Tenslotte heb je de cru’s. Er zijn in totaal 10 specifieke appellaties die een perfecte expressie van het terroir uitbeelden in hun wijn. Ook deze liggen allen op de rechteroever behalve Lirac en Tavel.
Vallée du Rhône
De gebieden in de Vallée du Rhône worden ook regelmatig met Jeunes Appellations aangeduid.
Grignan les Adhémar
Even ten zuiden van Montélimar ligt Grignan les Adhémar. Voorheen genaamd Coteaux du Tricastin. Maar hernoemd in 2010 om de associatie met de nabijgelegen kerncentrale te voorkomen. Hier vind je vier verschillende bodemsoorten die elk iets toevoegen aan de wijn. De onderlaag is over het algemeen klei en kalksteen. Met 1.300ha is het een redelijke appellatie dat bijna 50.000hl wijn produceert. De rode en rosé wijnen zijn fris en fruitig met nadruk op rood fruit met een zachte tannine structuur. De witte wijnen hebben een nadruk van steen- en exotisch fruit en hebben zelden houtrijping ondervonden. Deze wijnen passen ideaal bij lokale gerechten als vleeswaren, zachte kazen en schaal- en schelpdieren (voor wit). Overigens is dit ook de plek waar je moet wezen voor truffels!
Côtes de Vivarais
Aan de overkant van de Rhône ligt Côtes de Vivarais. Hier zijn de bodems ondiep, met mergel en kalksteen. Grote hoeveelheden stenen verwarmen de grond vanaf het vroege voorjaar. Op 225ha wordt jaarlijks bijna 7.000hl wijn geproduceerd; zowel rood (80%), rosé (15%) als wit (5%). De rode wijn kenmerkt zich door het samenspel van rood fruit en kruidigheid. De wijn heeft vaak houtrijping gehad en kent een aangename lange afdronk.
Duché d’Uzès
Ten zuiden van Vivarais ligt Duché d’Uzès. Hier vind je lichte soepele wijnen. De geologie van het gebied toont een verscheidenheid aan formaties, waaronder zandsteen, mergel, kasseien, puin, alluvium en harde kalksteen. Deze herhalen zich in het landschap en geven de diversiteit aan bodems die Duché d’Uzès uniek maakt.
Met slechts 317ha produceert men hier bijna 10.000hl aan wijn, zowel rood (55%), rosé (15%) als wit (30%). Witte wijnen kunnen vol en weelderig zijn met rijp steenfruit en een klein nootje in de afdronk. Ideaal bij kipgerechten of kalfsvlees. Kijk bijvoorbeeld bij Gall, Mathilde Chapoutier Selection. De rode wijn is diep rood met een neus van kersen, cassis en ander rood fruit. Heerlijk bij een barbecue of stevige oude kazen.
Costières de Nîmes
Grenzend aan de Provence biedt Costières de Nîmes de overgang naar de Camargue. Hier vind je een grote verscheidenheid aan biologische wijnen, maar liefst 25% van de wijnen zijn biologisch. Het terroir bestaat grotendeels uit kiezelstenen die zijn afgezet door de rivieren Rhône en staan plaatselijk bekend als Grès. Deze absorberen de warmte in de zomer en versterkt door de zeebries vergroot dit de verschillen tussen dag- en nachttemperaturen, waardoor de versheid en zuiverheid van de druiven behouden blijft.
Met zo’n 2.850ha produceert men 155.000hl vooral rode en rosé wijn. Slechts 10% is witte wijn. De wijnen zijn jong op dronk met tonen van rood fruit en pruimen. Ze gaan erg goed bij gegrild vlees. De rosé zijn licht en delicaat met tonen van rood en gedroogd fruit.
Clairette de Belgarde
Hier hebben we de uitzondering in de regio. Daar waar in de gehele regio blends gebruikelijk zijn met de nadruk op rode wijn. Vinden we hier alleen witte wijn gemaakt van uitsluitend Clairette. Men heeft tot op heden nog niet de herkomst van de druivensoort kunnen vaststellen. Je kan dus eigenlijk wel zeggen dat wanneer je een glas Clairette de Belgarde drinkt, dat je de deur opent van een kleine geheime wijngaard waarbij je een unieke en uitzonderlijke wijn vindt! Over een heerlijk warme allemansvriend uit de zuidelijke Rhône gesproken.
Het terroir bestaat grotendeels uit ronde kiezelstenen. De bodems zijn rijk aan klei, terwijl de kiezelstenen voornamelijk uit vuursteen bestaan. Met maar 6ha aan wijngaard en 180hl productie is dit echt een zeldzaam pareltje. Clairette is een lastige druif omdat ze op het juiste moment geplukt moet worden en erg vatbaar is voor oxidatie. Maar wanneer de puzzel in elkaar valt krijg je uitzonderlijke wijn die vol en rijk is. Een neus van tropisch fruit en hazelnoten. Zijdezacht met een aangename lange minerale afdronk. Heerlijk bij ovengebakken vis.
Luberon
We steken de Rhône over naar de rechteroever. Hier vinden we Luberon en Ventoux. De wijngaarden van de Luberon liggen nabij het nationale park op 200 en 450 meter hoogte. Deze hoogte levert grote temperatuurverschillen tussen dag en nacht. Dat geeft de wijn haar frisheid. Hoewel alle drie de soorten wijn geproduceerd worden, staat Luberon echt bekend staat om haar rosé wijn (60%). Met haar 3.300ha produceert men hier 160.000hl wijn!
De familie Perrin is zeer bekend in de Rhône, zie ook de heerlijke Chateauneuf. Maar ook in Luberon zijn ze actief met een heerlijk duurzaam geproduceerde rosé. Deze heeft een gemiddelde body maar is bijzonder fris en fruitig. Heerlijk als aperitief of bij een bouillabaisse.
Ventoux
Overzien door de Mont Ventoux ligt de appellatie Ventoux AOC. De wijnen zijn redelijk gelijk aan die van Côtes du Rhône. In de wijngaarden wordt harmonieus met de natuur gewerkt. De rode Ventoux wijn zijn soepel en aromatisch en hebben een aroma dat varieert van fris rood fruit tot kruidig, leer en zoethout. Haar rosés zijn fris, kersen, frambozen en bloemen met een aangename afdronk. Terwijl de witte wijnen een hint van iris, acacia en citrusfruit hebben.
Côtes du Rhône
Dit is de algemene appellatie met zeer toegankelijke wijnen. Ongeveer 50% van alle Rhône wijnen zijn Côtes du Rhône AOC. Deze wijn is een blend van overwegend Grenache en Syrah met ongeveer 11% alcohol. Maar er mogen in totaal 21 verschillende druivensoorten gebruikt worden.
Côtes du Rhône Villages
Zoals vermeld, is de Villages de volgende op de trap. Deze zijn afkomstig uit 95 dorpen uit de regio. Ze zijn iets meer complex, lagere opbrengst en iets hogere alcohol (12%). Deze wijnen kunnen heel goed weggelegd worden voor een paar jaar. Het is daarom niet verwonderlijk dat het de rode wijn is die domineert (wel 95%!).
Probeer eens de Boutinots. Dit mag dan een Côtes du Rhône Villages heten, maar is eigenlijk een blend van de crus uit Séguret, Sablet en Cairanne. Bramen sap zijn ondersteund door wat zoete tijm en rozemarijn, schoolvoorbeeld van Garrigue! Steranijs, vleugje kaneel. Dikke intense kwaliteit. Lekker wat zachte tannine passend bij de structuur. Beetje houtimpressie door zijn 22 maanden op vat. Fantastisch bij een rosbief van de green egg. Wijn kan prima nog een paar jaar in de kelder. Een heerlijk warme kruidige allemansvriend uit de zuidelijke Rhône. Neem hier contact met ons op voor een bestelling.
Côtes du Rhône Village met gemeentenaam
Zoals wel vaker gezien is in Frankrijk is de lobby vaak sterk. Zo ook hier. Naast de reguliere Côtes du Rhône Village is de lijst van Village wijnen die haar gemeentenaam mogen toevoegen reeds gegroeid naar een respectabele 22 gemeentes. En het ziet er naar uit dat dat aantal alleen nog zal groeien. Dat maakt het voor de consument uiteindelijk niet altijd makkelijker. Wat is eenmaal het verschil tussen de wijn uit het ene dorp en het andere? Vanzelfsprekend opent dit mogelijkheden voor de wijnmakers; onderscheidend vermogen vanuit marketing oogpunt en natuurlijk hogere prijzen.
De Cru wijngaarden
Dan komen we bij de Cru wijngaarden. Er zijn er negen gelegen in de zuidelijke Rhone. Deze hebben allen een zeer specifieke kenmerken.
Vinsorbes
De meest noordelijke cru-wijngaard is Vinsorbes op de rechteroever. Het terroir is gevarieerd en de bodem is bedekt met rode en bruine kiezels die de warmte goed absorberen en afgeven. De rode wijnen van vooral Grenache en Syrah zijn donkerrood van kleur met een complex harmonieus van specerijen. Wat interessant is dat de wijn uit deze zuidelijke Rhône opvallend veel van de noordelijke karakteristieken vertoont! Een intrigerende neus vol van bramen, blauwe bessen, olijven, chocolade en specerijen. Heerlijk bij rund en lamsvlees.
Rasteau
Het dorp Rasteau ligt op de top van een heuvel op 200 meter hoogte. De wijngaarden liggen op de zuidzijde van de heuvel en redelijk beschermd tegen de Mistral wind. De bruine kalkhoudende mergel bodem en de rode zandsteen gronden geven de rode wijn een rijke smaak en balanceert tussen elegantie en een krachtige wijn. Met haar 940ha goed voor maar liefst 32.500hl wijn! Door de arme grond waar de wijngaarden op liggen, krijg je hoge kwaliteitswijnen van rijpe aardbeien, bramen, viooltjes en kaneel. De wijn is een goede match met vleesrijke gerechten als beef wellington of harde nootachtige kazen. Maar ook donkere chocolade doet het verrassend goed.
Cairanne
De 1.100ha grootte Cairanna omvat 880ha aan productiegebied. Het heeft drie verschillende gebieden die elk bijdragen aan het karakter van de complexe elegante wijnen. Ten westen van het dorp liggen zandgronden die zorgdragen voor verfijnde tannine. In het noorden liggen de belangrijkste terroirs van het gebied. Hier vind je kalksteen afgewisseld met vuursteen en mergel. De bodem ondersteunt het zwart fruit en kruidigheid. Geeft de wijn haar complexiteit en frisheid. Ten zuiden van het dorp vind je garrigue op een stenige alluviale bodem. De zonovergoten wijngaarden leveren genereuze wijnen op van rijp fruit en kruiden. Een heerlijke wijn bij Marokkaanse lam met abrikozen en amandelen.
Gigondas
Daar waar de eerder genoemde appellaties allemaal natuurlijk gevormd zijn, zijn de heuvels in Gigondas door mensen gevormd voor optimale blootstelling aan de zon. De grijze kalksteenbodems zorgen voor een unieke goed gestructureerde wijn die lang houdbaar zijn. De ontwikkelde wijn kenmerkt zich door aardse en truffeltonen. Terwijl de complexe rosé wijn tonen van rood fruit amandelen en kruiden geven.
Vacqueras
Vacqueras is een cru gebied waar zowel rood wit als rosé geproduceerd wordt. Maar rood heeft met 94% van de productie de overhand. Er is niet één soort wijn maar een veelvoud. Allen getypeerd door hun krachtigheid, volle karakter maar toch ook een frisheid en finesse.
Beaumes-de-Venise
De weelderige wijngaarden worden afgewisseld met olijfbomen. Je waant je bijna in Toscane! Een andere misleiding is dat Beaume de Venise niet op Venetië duidt, maar verwijst naar Comtat Venaissin wat onderdeel was van de pauselijke staten.
Interessant om te weten is dat Beaumes de Venise AOC alleen geldt voor rode wijn. Voor witte en rosé wijn geldt de appellatie Côtes de Rhône Beaumes-de-Venise AOC. De rode wijn is jong op dronk en kenmerkt zich door rood fruit en amandelen.
Chateauneuf-du-Pape
De meest bekende appellatie in de regio. Wie kent deze wijn niet, heerlijk warme kruidige wijnen die lang kunnen ouderen. De wijnen hebben minimaal 12.5% alcohol, maar 14% is ook niet vreemd. De karakteristieke flessen met het pauselijk wapen van Avignon; de twee sleutels van de Sint Pieter.
De rode wijnen hebben een intense kleurspiegel en een complex boeket van rood fruit, leder, anijs, zoethout en kruiden, lichtjes balsemiek. In de mond zijn ze rond en olieachtig. Ze hebben een brede soepele vorm en een lange afdronk. De complexiteit van de rode wijnen maakt ze een ideale partner voor heel wat gerechten en de meeste kazen. Ze raken op dronk rond hun vijfde jaar, maar bewaren 10 jaar en langer, naargelang het oogstjaar.
De witte wijnen hebben een lichtgele, zeer doorzichtige kleur en een boeket met bloemige nuances, druivenblad, kamperfoelie en narcis. In de mond geven ze het gevoel van evenwicht en van lang aanhoudende aromatische frisheid in de afdronk. De witte wijnen zijn uitmuntend als aperitief en met geroosterde vis.
Lirac
De enige twee appellaties op de linkeroever zijn Lirac en Tavel. Onbekend maar zeker niet onbemind, Lirac is een kleine parel. Gelegen op een kalkstenen plateau levert het toch andere wijnen op dan de grote broer Chateauneuf. Hier vind je net iets meer witte wijnen (10%) en de rode wijnen kennen een grotere variëteit aan druivensoorten met minder nadruk op Grenache. Beide wijnen zijn net iets frisser en lichtvoetiger dan die uit Chateauneuf. Zeker een aanrader om eens te proeven!
Tavel
De laatste cru komt uit Tavel. Dit is de meest zuidelijk gelegen cru en produceert uitsluitend rosé wijnen. Deze rosés zijn zonder twijfel complex, hebben een volle body en zijn zeer aromatisch. Het is één van die zeldzame wijnen die passen bij alle gangen van voorgerecht tot nagerecht!
Vin Doux Naturels
Tenslotte vind je hier ook zoete wijnen, de Vin Doux Naturels. Die worden slechts in twee regio’s geproduceerd.
Muscat Beaumes de Venise
De welbekende versterkte zoete wijn gemaakt van Muscat à Petit Grains druiven. De wijngaarden liggen op de gemaakte terrassen van de steile hellingen langs de rivier. De bodem bestaat uit de zanderige klei “Terres Blondes” dat al meer dan vijftien miljoen jaar oud is. Met ruim 300ha aan wijngaarden produceert men zo’n 5.500hl versterkte wijn.
De wijnen hebben een gouden kleurspiegel die soms lichtjes naar roze zweemt. Het is een zeer geparfumeerde wijn die herinnert aan bloemen en citrusvruchten, en met enkele exotische toetsen zoals lychee. Hij geeft veel zachtheid in de mond en heeft een lange afdronk. Hij wordt geapprecieerd als aperitief, doch wordt ook gedronken bij meloen. De muscat gaat goed samen met gerookte zalm, een in de pan gebakken lapje foie gras, sommige schimmelkazen en met vruchtendesserts. Hij moet jong en koel gedronken worden om zijn echte frisheid te ervaren, maar hij kan ook een hele tijd bewaren.
Rasteau
Hier komen VDN van Grenache vandaan die reeds honderden jaren geproduceerd worden. De wijnen zijn zeer bijzonder, afkomstig van 50-80 jaar oude Grenache stokken die op steenachtige bodem staan. Omdat men niet meer dan één fles per druivenrank produceert, kan je je voorstellen dat de wijn bijzonder krachtig is. De druiven zijn met de hand geplukt.
Rasteau Doré is gemaakt volgens de saignée-methode, net als een rosé. Het vertoont een zachte amberkleur met aroma’s van gedroogd fruit en noten, abrikoos en honing. Het blijft tot wel acht jaar goed.
Voor Rasteau red VDN worden de druiven geplet en gemacereerd in tanks. Daardoor ontwikkelt de wijn aroma’s van gekookte pruimen en warme kruiden, die na verloop van tijd zachter worden tot een “rancio” madeirized wijn. Hij kan tot tien jaar worden gerijpt en ontwikkelt nootachtige, fruitige aroma’s naast geuren van gebrande koffie.
Conclusie
Het is een bijzonder uitgebreid gebied met veel keus. Ik kan mij voorstellen dat de consument aardig de weg begint kwijt te raken. En het ziet er naar uit dat dat niet beter gaat worden, gelet op de sterke lobby om nog meer appellaties te creëren! Maar toch is het de moeite waard om rustig te gaan verdiepen. Chateauneuf is natuurlijk de meest bekende en gangbare regio. Maar eeen Vacqueras of Lirac doen zeker niet onder! De VDN zijn zeer bijzonder en een goed alternatief voor de dure dessertwijn uit Bordeaux.
Neem eens een glas en ga er voor zitten, laat die heerlijk warme kruidige allemansvriend uit de zuidelijke Rhône over je heen komen en je verrassen!
We mogen dan heel mooie weken gehad hebben, maar die lijken al weer ver achter ons te liggen. Toch schijnt het zomer te zijn. En zomer wordt eenmaal geassocieerd met spetterende frisse rosé wijn die een streling voor de tong is. De regio waar eenmaal de meeste rosé vandaan is de Provence.
Met een glas rosé in de hand, kan je genieten van de warmte die de druif heeft ervaren maar toch ook de frisheid die de ongerepte natuur biedt.
Toch biedt de Provence meer dan alleen rosé wijn. Laten we daar eens verder in duiken!
Geschiedenis
Er is bewijs dat de wijnbouw in deze geschiedenis minstens 2.600 jaar terug gaat, naar de tijd dat de Phocaean Grieken Marseille (Massalia) hebben opgebouwd (600 BC). Zij introduceerden de druivenplant. Vier eeuwen later kwamen de Romeinen. De Provence is de eerste Romeinse provincie buiten Italië, ze noemde het ook vaak “provincia nostra” ofwel “onze provincie”. De Romeinen begonnen met het cultiveren van druiven. En brachten de druivenstokken overal waar ze naartoe gingen. Ongeacht de cultuur die heerste, wijn heeft altijd een prominente rol gespeeld in deze regio.
In de Middeleeuwen (5e tot 12e eeuw) gaf een boost aan de wijn productie. De lokale kloosters begonnen wijn te produceren; zoals in Marseille St Victor, St Honorat op de Lérins eilanden voor de kust van Cannes of de abdij van Thonoret ten westen van Fréjus. In de 14e eeuw begon ook de Franse adel wijngaarden aan te kopen in de Provence, en de moderne wijnbereiding was geboren.
Net als zoveel wijnstreken, heeft de phylloxera plaag ook in de Provence nagenoeg de gehele wijngaarden weg gevaagd. Carignan wijnstokken werden geënt op amerikaanse wortelstokken die wel resistent zijn tegen de druifluis. Carignan geeft een hoge opbrengst maar over het algemeen een lagere kwaliteit. Volume was de focus.
Meegaande trend wint van inheemse rassen
Tegenwoordig is het vooral Mourvèdre dat staat aangeplant voor de rosé wijnen, vaak gemengd met Grenache en Cinsault. Tevens zie je een stijging van Cabernet Sauvignon en Syrah, maar dit moet je zien als populariteit vanwege globalisering en internationale smaken. Hierdoor verliest de Carignan, maar ook de meer inheemse rassen als Braquet, Calitor , Folle en Tibouren.
Voor witte wijnen zijn vooral Bourboulenc, Clairette, Grenache Blanc, Marsanne en Viognier belangrijk. Maar ook druivenrassen als Chardonnay, Sauvignon Blanc, Sémillon, Rolle en Ugni Blanc.
Het klimaat en bodemopbouw
De Provence ligt daar waar Languedoc ophoudt en strekt zich langs de Middellandse Zee uit tot aan Nice. Ten noorden ligt de Rhône met Chateauneuf du Pape.
Niet verbazingwekkend kent de Provence een mediterraans klimaat. Milde winters volgen op zeer warme zomers met weinig regenval. Met de meer dan 3.000 zonuren per jaar, is zonneschijn in overvloed en tevens een risico. Deze hoeveelheid zonuren is 2x meer dan druiven nodig hebben om te rijpen, met als gevolg dat je wijnen krijgt die overrijp fruit of jam tonen kennen. Iets wat je niet wilt in fruitige verfrissende wijnen. Gelukkig koelt het af naar aangenamere temperaturen in de avond en nacht. Ook zonnebrand is een vanzelfsprekend risico. De Mistral kan de druiven afkoelen van de hitte en snel drogen na regen, zodat er minder risico op rot is. Maar kan ook de wijngaard beschadigen wanneer de druivenstokken niet goed geleid zijn of niet goed beschermd wordt door landvormen. Vandaar dat de meeste wijngaarden op zuidelijke hellingen staan. Vroegrijpe druivensoorten zullen daarentegen eerder op de noordelijke hellingen staan.
De geologie is ook divers. In het westen, tegen de Languedoc aan, overheerst kalksteen. Hier lag vroeger een ondiepe warme zee. Meer naar het oosten vind je meer graniet met hier en daar vulkanisch gesteente. Overal in de Provence groeien harsachtige planten als rozemarijn, jeneverbes, tijm en lavendel. Wanneer deze struiken op kalksteen of klei groeien, zijn deze Garrigue genoemd. Wanneer op leisteen heet het Maquis. Men zegt dat deze specifieke bodemsoort het karakter van de wijn beïnvloedt. Overigens verder landinwaarts kom je meer klei en zandsteen tegen.
Het classificatie systeem
De Provence kent globaal drie grote gebieden; de Côtes de Provence waar ruim 73% van de wijnen vandaan komen, Côteaux d’Aix en Provence welke aan de westzijde ligt en Côteaux Varois welke tussen de twee eerder genoemde appellaties ligt. D’Aix en Provence en Varois produceren 17% respectievelijk 10% van de wijnen uit de Provence. Deze drie regios produceren in totaal 1.4 miljoen hl, waarbij 89% rosé is en 7% rood en resterende 4% witte wijn.
De Provence heeft, net als in Bordeaux, een classificatie systeem voor landgoederen. De oorsprong gaat terug naar 1895 toen een aantal eigenaren van landgoederen in de Var zich realiseerden dat commerciële samenwerking hun beter zou positioneren. Een commissie heeft uiteindelijk in 1947 23 landgoederen aangewezen op basis van terroir, hun kennis en bekendheid en aangemeld bij het INAO. Voorwaarden voor deze cru-classificatie is dat de landgoederen alle drie de wijnen dient te produceren (rood, wit en rosé), een constante kwaliteit en authenticiteit van de vinificatie en het bewaren te behouden en tenslotte dient de wijn op het domein gebotteld te worden. Er zijn slechts 18 domeinen die deze classificatie toegekend hebben gekregen.
AOC Côtes de Provence
Hier komt de bulk van de wijn vandaan. Zoals reeds aangegeven, ruim 73% van alle Provence wijn komt hier vandaan. De regio omvat 20.100ha aan wijnbouwgebied die gezamenlijk bijna 1 miljoen hl wijn produceren.
Ultimate Provence
Een blend van Grenache, Cinsault, Syrah en de witte druif Rolle. De wijngaard is gelegen op opdiepe grond van zandsteen, voorzien van compost van de eikenbladeren uit het aangelegen bos. De mooi roze wijn heeft een stuivende neus van rood fruit met een hint van kaneel. Eenmaal in de mond bespeur je de witte peper die zo karakteriserend is voor Syrah. Terwijl de Rolle een verfrissende zuurgraad en vol mondgevoel geeft. Dit zorgt voor de aangenaam lange afdronk van deze wijn. Kortom deze spetterende frisse rosé wijn is een streling voor de tong.
Er zijn een vijftal dorpen die hun eigen plaatsnaam appellatie mogen dragen vanwege hun uitgesproken karakteristiek. Dat zijn Côtes de Provence Sainte-Victoire, Côtes de Provence La Lande, Côtes de Provence Fréjus en Côtes de Provence Pierrefeu. De Côtes de Provence Notre-Dame des Anges is in 2019 verheven in haar eigen appellatie.
Côtes de Provence Sainte Victoire
Uit Sainte-Victoire komen mooi rode en rosé wijnen van zeer arme grond. Syrah, Grenache en Cinsault zijn de meest voorkomende druivenrassen die dan ook robuuste en elegante wijnen weten voort te brengen.
Côtes de Provence Fréjus
Fréjus is misschien wel de meest bijzondere regio. Hier vind je een drietal verschillende bodemsoorten; rode grond als resultaat van de zand-klei-verandering van zandsteen en pelites uit de Perm-periode; een plateau van steenachtige rode, zanderige klei en zandgrond afkomstig van het gesteenten van het Massif des Maures. De zeewind geeft de nodige verkoeling voor de druiven. Hier heb je rode wijnen van GSM en rosé van de inheemse Tibouren en GSM.
Côtes de Provence La Lande
In La Lande, direct gelegen aan de kust, kent een viertal bodemtypes. Echter deze hebben allemaal gehard leisteen als gelijke noemer. Hier vinden we rode wijn van GSM, rosé van Grenache en Cinsault en witte wijn van Rolle. Rolle is een druif die van origine voorkomt in de Provence, rijpt laat en heeft een warm klimaat nodig. Ideaal dus!. De wijn heeft een boeket van citrusfruit, peer, venkel en amandelen. Het heeft een prettige vettigheid, mooi balans en een aangename structuur.
Côtes de Provence Pierrefeu
Ten westen van La Lande ligt Pierrefeu. Toch is de bodem opbouw anders, hier vind je een drietal verschillen; het rode zandachtige klei, stenige bodem van de vlaktes en rood-bruine leemachtige kleigrond. Hier heb je rode wijn van overwegend GSM en rosé van Cinsault, Grenache en Syrah.
Côtes de Provence Notre Dame des Anges
Ten noordwesten van Fréjus ligt de appellatie van Notre-Dame des Anges. Deze regio is pas in augustus 2019 tot appellatie verheven en omvat 10 dorpen en 273ha. Hier komt rode wijn en rosé vandaan.
Côteaux d’Aix en Provence
Met haar 20.000ha is Côteaux d’Aix en Provence geen kleine speler met ruim 200.000hl. Vanzelfsprekend geldt ook hier dat ruim 80% rosé wijnen zijn. Hier is gemiddeld net iets minder zonuren, maar toch nog zo’n 2.900 uur per jaar. De bodem bestaat vooral uit klei en kalksteen met kiezels, zandbodems en op de terrassen van de Arc en Durance vooral klei en leemzand met kiezelstenen. De overheersende druivenrassen zijn vanzelfsprekend GSM, Cinsault en Counoise. Deze laatste kenmerkt zich door een subtiele toon van chocolade en leer toe te voegen. Ook vind je hier witte wijn van vooral Rolle.
Côteaux Varois
De wijngaarden van de Côteaux Varois liggen dus tussen die van Aix en Provence en Provence in. Hier ligt een kalkrijk bassin en nauwe valleien. Hier ligt ongeveer 20.000ha aan wijngaarden die gezamenlijk een klein 130.000hl wijn produceren, of te wel 17 miljoen flessen. Vanzelfsprekend overheerst rosé met 90% van de productie. De wijngaarden liggen hier tussen de 350m en 550m hoogte. Als vuistregel kan je stellen dat bij elke 100 meter hoogte het 1 graad Celcius afkoelt. Dit is natuurlijk heel relevant voor de druiven die baat hebben bij koelte om de zuren te behouden. Doordat de regio omsloten is door bergketens, is hier een meer continentaal klimaat. De vaak zeer milde herfst en lente worden afgewisseld met soms verzengende zomers en zeer koude, strenge winters die meer uitgesproken zijn dan in de rest van de regio.
Het terroir van de Coteaux Varois en Provence dankt een groot deel van zijn karakter aan zijn geologie: een reeks van gevouwen kalksteen en kalkhoudende klei die van oost naar west strekt, afgewisseld met zones van fijn grind en vuursteen.
Ook hier geldt dat voor rode en rosé wijn de belangrijkste druivenrassen Cinsault (voor de frisheid en fruitige touch), Grenache (welke volheid en kracht bijdraagt), Syrah (geeft de mooi kleur en tannine structuur) en Mourvèdre (levert de kruidigheid) worden gebruikt.
Terwijl voor witte wijn de druiven keuze groter is; Clairette, Grenache Blanc, Ugni Blanc, Rolle en Sémillon.
Estandon Gris des Seigneurs – Vin de Pays de Var
Een mooie zomerse rosé van Grenache en Cinsault is ideaal als aperitief of bij de lunch. Droog en fris met een toon van mineralen (vanwege de kalkhoudende bodem!). De wijn heeft een uitgesproken geur en smaak van rood fruit, naast iets van grapefruit en kruidigheid.
Het is dé rosé voor een warme (na)middag om lekker gekoeld te drinken. En past heel goed bij salade, geitenkaas of zalmrolletjes.
Dan zijn er nog een aantal kleinere regio’s die zich echt specialiseren. Dat zijn Bandol, Bellet, Cassis, Palette, Coteaux Pierrevert en Les Baux de Provence.
AOC Bandol
Tussen de Middellandse Zee en Côtes de Provence, rondom het stadje Bandol ligt de gelijknamige AOC Bandol. Ze ligt als een amfitheater waarbij de wijngaarden op terrassen aangeplant zijn. Met haar 1.600ha voorziet ze in de behoefte van zowel rood, rosé als witte wijn. Deze laatste is echter bijzonder zeldzaam.
De rode wijn is hier de koning. Gemaakt van vooral Mourvèdre (50% tot wel 95% van de blend), vermengd met Grenache en Cinsault. Hierbij voegt Grenache gulheid aan de wijn toe terwijl Cinsault de finesse verstrekt. De rode wijn kenmerkt zich door Havanna, leer, gedragen door bloesem en mineraliteit. Een jeugdige wijn onthult aroma’s van zoethout en zwart fruit . Wanneer het oudert, ontwikkelt zich jamachtig smaak, Morello kersen, leer, truffel en dergelijke. De minimaal 18 maanden houtrijping draagt bij aan het integreren van de tannine. Deze wijn kan rustig 20 jaar liggen.
De rosé wijnen zijn betoverend, met hun rondheid en genereuze kenmerken zijn ze anders dan de andere rosé wijnen uit de streek. De vaak zalmkleurig met een oranje zweem steekt af bij de meer bleke Provence rosé wijnen. Hier moet je geen fris rood fruit verwachten, maar eerder sinaasappelschil, kweepeer en zoethout. Wanneer de wijn wat zuurstof heeft gehad, bespeur je ook steenfruit.
De witte wijn heeft een basis van Clairette, Ugni Blanc, en Bourboulenc. Met kenmerken van witte bloesem, citrusfruit en exotisch fruit.
AOC Bellet
Bellet is de outsider, het is een kleine appellatie even ten noorden van Nice. Met haar 60ha kan je eigenlijk wel zeggen dat het de urban wijn van Nice is. Een andere opvallendheid is dat rosé hier de minst dominante wijn is met slechts 23% (rood 40% en wit 37%). De wijngaarden liggen op de heuvels aan beide zijden van de rivier Var en hebben een vergelijkbare bodemsamenstelling. De bodem is sedimentair, kiezelstenen met de ronde galets en fijn zand samengeperst tot een rots genaamd poudingue met strepen van klei (argileuses).
De belangrijkste (witte) druivensoort is Rolle (ook bekend in Italië als Vermentino). In de neus geeft deze voornamelijk florale aroma’s zoals jasmijn, gecombineerd met de frisse toetsen van citrus. De vaak toegepaste houtlagering is mooi aanwezig in de smaak en wordt ondersteund door een aromatische frisheid. Ook hier komen de florale en citrus aroma’s zeker terug. Licht bitter en vegetaal in de complexe, lange afdronk.
De twee belangrijkste variëteiten die worden gebruikt in de rode en roséwijnen van Bellet, Braquet en Fuella Nera, hebben ook een uitgesproken Italiaanse toon. Braquet wordt door sommigen beschouwd als dezelfde variëteit als Brachetto, een druif die veel voorkomt in Piemonte, terwijl Fuella Nera eigenlijk Folle Noire is, vermomd onder een Italiaans synoniem.
AOC Cassis
Even ten westen van Bandol ligt AOC Cassis. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, komt de Crème de Cassis hier niet vandaan. Dat is een likeur uit de Bourgogne. Hier ligt 200ha aan wijngaarden en zijn er slechts 12 wijnproducenten. Hier vind je kruidige witte wijnen met een volle body, waarbij Clairette en Marsanne de boventoon voeren. Ook rode en rosé wijnen van Mourvèdre, Cinsault en Grenache zijn hier te vinden. Maar die worden snel overschaduwd door de wijnen uit de Bandol.
AOC Palette
Palette is danwel de kleinste appellatie met slechts 43ha. Deze is gedomineerd door Château Simone, die ongeveer de helft van de wijngaarden in bezit heeft. De bodem is exceptioneel; kalksteen domineert de heuvels van Palette. Dit maakt de wijnen zo bijzonder ten opzichte van andere wijnen uit de Provence. Verder is hier een uitzonderlijk groot aantal druivenrassen toegestaan, wel 16 voor witte wijn en 15 voor rode wijn. En dat op zo een kleine appellatie.
AOC Côteaux de Pierrevert
Het onbekende Côteaux de Pierrevert ligt ten noordoosten van de AOC Lubéron uit de Rhône en omvat ongeveer 350ha. Er zijn slechts 35 producenten. De rode en rosé wijnen zijn afkomstig van Syrah, Grenache, Cinsault en Mourvèdre. De witte wijnen daarentegen van Grenache Blanc en Rolle (tesamen minimaal 50%), Clairette, Marsanne, Picpoul, Roussanne en Ugni Blanc. De wijnen zijn overwegend licht. Je zal deze wijnen ook niet snel buiten haar eigen regio vinden.
AOC Les Baux de Provence
Het gelijknamige dorpje ligt op een heuveltop in de Alpilles heuvels van de Provence. Hier komen hoog kwaliteit wijnen vandaan van vooral Grenache, Syrah en Mourvèdre. De klassieke wijn is diepdonker van kleur met een neus van berg kruiden, olijven, viooltjes en zongestoofde bramen.
Sinds 2005 zijn ook witte wijnen toegestaan van voornamelijk Grenache Blanc, Clairette en Rolle.
Het is tevens de eerste AOC waar alleen biodynamische wijnbouw is toegestaan!
Slot
Ja de Provence is meer dan alleen rosé, maar laat nu toch meer dan 90% rosé zijn. En daar mogen we vanzelfsprekend ook niet over klagen. De rosé wijn hier kent een spetterende, frisse tinteling waarbij fruit de boventoon voert dat een streling voor de tong is. Voor de rode of witte wijn zal je buiten de Provence echt naar moeten zoeken. En daar willen wij vanzelfsprekend behulpzaam zijn. Maar ook deze wijnen kenmerken zich door hun volheid, fruitigheid en kruidigheid. Door de blend met tanninerijke druiven zijn dit ook vaak wijnen die je langer kan wegleggen.
Ik zou zeggen, hef het glas op een mooie zomer en ga genieten met deze heerlijke wijnen!
Nadat we vorige week zijn begonnen met Languedoc-Roussillon, waarbij we ingegaan zijn op Roussillon als regio, waar men gezamenlijk zo’n 250.000hl wijn produceert, gaan we nu kijken naar Languedoc. Languedoc is een omvangrijke regio waar veel bulk wijn vandaan komt, maar wanneer je zoekt is er ook magnifieke wijn.
De Languedoc strekt zich uit even ten noorden van Perpignan, waar Roussillon ophoudt, tot aan Nîmes. Het strekt uit over drie departementen; Aude, Herault en Gard. Het ligt mooi gestrekt langs de kust van de Middellandse Zee. Het omvat ongeveer 250.000ha en is daarmee ’s werelds grootste wijnbouwgebied. Het klimaat is heel divers maar mediterraans; heet en zonnig. Ook hier geldt dat de wind erg bepalend is, of het nu over de Corbières komt of het de Mistral is, dit geeft de verkoeling waar de druiven naar snakken. Ook is er een ruim aanbod aan terroir. Dit maakt het dat de wijnen in de Languedoc heel verschillend kunnen zijn.
De Languedoc samengevat in cijfers
In 2019 produceerde men 14 miljoen hl aan wijn, het is duidelijk dat het hier om volume gaat. De regio produceert 5% van de wereldwijde wijnen. Volume hier is groter dan volume in landen als Chili, Australië of Zuid Afrika! Tevens één op de drie wijnen uit Frankrijk komt uit de Languedoc. Dat zijn toch nogal indrukwekkende cijfers. Bulk wijn is wat de klok slaat in de Languedoc, maar ga eens uit proberen en je zal magnifieke wijn tegenkomen. Rode wijnen zijn hier veruit dominant, maar liefst 75% van de wijn is rood. Daarnaast is 15% rosé en 10% witte wijn.
Het is om deze reden niet verrassend om een ruim aanbod aan IGP en AOC wijnen te zien. Naast de regionale Languedoc AOC, zijn er 11 Languedoc IGP gebieden en 18 AOC regio’s. Daarnaast, net als in Roussillon produceert men hier mousserende wijn en Vin Doux Naturels. Net als in Roussillon, is ook Languedoc bezig met een kwaliteit inhaalslag.
De belangrijkste IGP in zuid Frankrijk
Zoals aangegeven, kent de regio naast 18 AOC (Appellation d’Origine Controllée) ook een drietal IGPS (Indication Géographique Protégée). Deze IGP staat in kwaliteit tussen een AOC en de landwijn (Vin de France) in. In het gebied Languedoc-Roussillon zijn drie welbekende IGP’s IGP Sud de France produceert ongeveer 1.9 miljoen hl wijn, wat overigens ook een verzamelnaam is voor een respectabele 13tal andere IGP’s is, zoals IGP Cité de Carcassonne of IGP Côtes de Thau. De AOC Languedoc zelf produceert ongeveer 1.4 miljoen hl. Een andere algemene appellatie is IGP Pays d’Oc met haar 4 miljoen hl. En is eigenlijk een vreemde eend in het hele classificatiesysteem. Het is namelijk de enige classificatie dat zonder specifieke geografische herkomst. Overigens “onze” Ilja Gort produceert hier zijn La Tulipe wijnen!
Mooie goudgele kleur. Aan de viscositeit zie je al dat het een volle ronde wijn is. Rijk aan perzik en abrikoos met een lichte hint van kokos. Houtrijping is subtiel geïntegreerd. De wijn heeft een mooi balans tussen vettigheid, fruit en houtrijping. Zuren geven een verfrissende toon. Afdronk is bijzonder aangenaam en lang.
Wijnen met deze appellatie zijn gemaakt van druiven die uit het hele gebied kunnen komen. Daardoor kan het zijn dat Syrah van een terroir van schist afkomstig is, Grenache van zandvlakten en Mourvèdre van een kiezelbodem. Daardoor krijg je een wijn die het terroir minder specifiek benadrukt. De toegestane druiven zijn dus de bovengenoemde drie rode rassen en aangevuld met Cinsault en Carignan voor rode wijn. Voor witte wijn gebruikt men druiven van Grenache, Clairette, Bourboulenc, Piquepool, Roussanne, Marsanne, Rolle en Viognier.
De belangrijkste kwaliteit regio’s zijn van oost naar west Sommieres, Pic Saint-Loup, Gres de Montpellier, Terrasses du Larzac, Pezenas en La Clape. Omdat er zo veel verschillende appellaties zijn, wil ik eigenlijk een aantal bespreken.
AOC Clairette du Languedoc
Deze pik er uit omdat deze druif eigenlijk vooral in zuid Frankrijk voorkomt. Daar waar in de 20e eeuw nog 15.000ha stond aangepland, is dat nu slechts 2.500ha. Ze dankt haar naam waarschijnlijk aan de haartjes aan de onderkant van het blad waardoor deze een helder (clair) uiterlijk krijgen.
De regio kenmerkt zich door de terrassen aan de rivier Herault. De bodem bestaat uit kwarts, vuursteen en kalksteen, vermengd met kleiachtige zandbodem. Hier komt alleen Clairette voor. Deze druiven worden handgeplukt, kennen een lichte schilweking en ondergaan gisting op temperatuur gecontroleerde RVS tanks.
De wijn varrieert van licht en verfrissend tot rijke zoete rancio stijl. Deze zoete wijnen rijpen 3 jaar voordat deze op de markt komen.
AOC Corbières
Deze wijnen zie je regelmatig in Nederland. Het is een belangrijke regio voor Languedoc-Roussillon en produceren grote hoeveelheden rode en rosé wijnen (samen 97%), naast een beperkte hoeveelheid witte wijn. De rode wijnen zijn rijke kruidachtige wijnen van een blend van GSM (Grenache Syrah, Mourvèdre). De totale productie komt uit op zo’n 300.000hl in 2019.
Het gebied kent een veelzijdig bodemopbouw; het grootste deel is een mengsel van klei en zand met variaties naargelang het land: rode zandsteen in Boutenac, steenachtige terrassen in Lezignan, grijze kalkhoudende klei in Queribus en Servies, leisteen in de hogere zones van de Corbieres en koraalkalksteen aan de rand van de Middellandse Zee. Omdat er zoveel terroir verscheidenheid is, zijn er 11 plaatsen hun naam mogen toevoegen zoals AOC Corbières-Queribus. AOC Corbières-Boutenac heeft zelfs zijn eigen classificatie gekregen!
AOC Limoux
Ten oosten van Corbières en ten zuiden van Carcassonne ligt AOC Limoux. Hoewel deze regio meer bekend is van haar Crémant de Limoux, komen hier ook rode wijnen en stille witte wijnen vandaan. De rode wijnen zijn blends van tenminste drie druivenvariëteiten. Merlot is dominant (50% van alle blends). Daarnaast mag gebruik gemaakt worden van Cabernet Sauvignon of Franc, Malbec, Grenache en Syrah. De wijnen zijn vaak lichter van kleur en body dan de evenknie uit de regio. De oorzaak hierin is dat de wijngaarden op grotere hoogtes liggen en dus in koelere temperaturen groeien.
Voor de witte wijn zijn Chardonnay en Chenin Blanc toegestaan naast de traditioneel groeiende Mauzac. Deze laatste dient minimaal 15% aanwezig te zijn in de Limoux blanc blend. Saillant detail is dat de Chardonnay stokken hier één van de oudste zijn in zuid Frankrijk. Echter 100% Chardonnay wijn is gelabeld IPG Pays d’Oc omdat dit onder AOC Limoux niet is toegestaan.
AOC Picpoul de Pinet
Net als Clairette, kenmerkt deze regio zich ook door te richten op één druivensoort; Picpoul Blanc. De wijnen van deze druif hebben aroma’s van bloemen en citrusfruit, zijn levendig in de mond en gaan heerlijk samen met de schelpen en oesters van Bouzigues. Het hete Mediterraanse klimaat geeft de ideale omstandigheden voor Picpoul om haar fenolische rijpheid te behalen. En de maritieme invloeden dragen bij aan een mooie zuurgraad. Er valt hier bijzonder weinig regen
Afsluitend woord
Languedoc, zeker de regio waar omvangrijke bulk wijn vandaan komt, maar je kan er ook magnifieke wijnen vinden. We hebben een tipje van de sluier opgeligt, maar er is nog zoveel meer te schrijven over deze regio, rode wijn domineert en dan vooral de Rhone blend van Grenache Syrah en Mourvèdre. Toch vind je hier ook andere wijnen tot de Bordeaux blend in Limoux aan toe. Hoewel je toch ook rosé, witte wijn en zelfs mousserende wijn hier vindt, is dit toch een heel stuk minimalistischer. Echter dat wilt niet zeggen dat deze minder goed zijn. Je hebt hier heel spannende mousserende wijnen en stille witte wijnen als Picpoul, Marsanne en Roussanne leveren heel verrassende wijnen. Wat je mogelijk niet snel verwacht zijn de dessertwijnen uit deze regio van de Muscat druif.
Gelet op het warme klimaat zijn de wijnen overwegend voller van textuur en rijper fruit. Echter wanneer de druiven op iets van hoogte staan, krijg je al snel een ander pallet. Daardoor is het een regio met een zeer wijd inzetbare wijn-spijs combinaties!
This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy
Privacy Overview
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
