De toekomst van wijn

Na de ban van sigaretten en diesel/benzine auto’s, zien we nu een lobby ontstaan voor een campagne tegen alcoholische dranken. Terecht of onterecht, dat wil ik graag in het midden laten. Duidelijk mag zijn dat ik een voorkeur heb voor een bepaalde richting, met name voor wijn. Daarom wil ik de vraag stellen wat de toekomst van wijn nu eigenlijk nog is. Zeker omdat het klimatologisch ook zeker tegen zit.

We hebben dit onderwerp al eerder aangestipt met de uitdagingen in de Douro, de overproductie in Frankrijk en microplastics in de Duitse wijngaarden. Maar graag willen we in dit onderwerp nog iets verder duiken.

Zo kan je stellen dat er klimatologische uitdagingen liggen, maar ook zeker veranderde consumentenpatronen en algeheel economische uitdagingen.

Klimaatuitdagingen

Druiven zijn kieskeurig en 13 tot 21C zijn optimaal voor deze plant. Daarnaast zijn omstandigheden ook van belang, waterstress op de juiste moment dragen bij aan de complexiteit van het uiteindelijke product.

Bosbranden zijn mogelijk de meest zichtbare resultante van klimaatverandering. In de afgelopen 2 decennia zijn deze over de hele wereld verdubbeld en heftiger. Ook hittegolven komen 3x vaker voor. Bedenk daarbij dan ook dat 2014-2023 het warmste decennium ooit is geweest. En dat terwijl neerslag heftiger en minder voorspelbaar is geworden.

In het wijnland heeft men intussen ruim ervaring opgedaan met de extremen als gevolg van klimaatverandering, waardoor de toekomst van wijn op het spel staat. Van heftige hittegolven en bosbranden tot jarenlange droogte gevolgd door ernstige overstromingen, verwoestende hagelbuien en vroege en late vorst. Volgens het World Economic Forum zijn de kosten van deze extreme weersomstandigheden in de afgelopen 20 jaar ongeveer $2.8 biljoen.

Oplossingen voor klimaatuitdagingen

Maar zijn er dan oplossingen? Het antwoord is al snel in de bodem terug te vinden. Bodemgezondheid is essentieel voor gezonde klimaatbestendige gewassen. Intensieve grondbewerking waaronder bemesting, tasten de bodem aan. Regeneratieve wijnbouw is hier een oplossing voor. Meer bodembedekkers in de wijngaard kan het vocht beter reguleren en verdamping beheersen. Maar ook de temperatuur in de wijngaard controleren en bodemerosie te verminderen. Daarnaast helpt begrazing met het ”masseren” van de bodem om de waterdoorlating te verbeteren. Ook zien we dat wijnbouwers (kleine) bosgebieden aanplanten rondom de wijngaard om enzymatische biodiversiteit te verbeteren. Zie ook ons artikel over regeneratieve wijnbouw.

Een ander probleem is de regelgeving. Met name in veel Europese appellaties is irrigatie niet toegestaan. Ook hier zien we een iets flexibelere houding ontstaan als het gaat om herbruik van water te stimuleren, in plaats van uit rivieren of reservoirs.

Grillig consumentengedrag

Als iets duidelijker wordt in deze wereld die steeds aan veranderingen onderhevig is, is het wel dat het consumentengedrag bijzonder grillig is. Dit is ingegeven door de politieke instabiliteit in de wereld (denk aan Rusland-Oekraïne, Israël-Palestina, China, Noord Korea, maar vlak ook zeker de Verenigde Staten niet uit die allerlei importheffingen aan het opleggen zijn). De Verenigde Staten maar ook China zijn belangrijke afzetmarkten, vooral voor Franse wijn, maar juist deze landen juist meer handelsbeperkingen opwerpen.

Maar ook worden consumenten geraakt in hun portemonnee. De koopkracht van de consument krimpt en er is sprake van een wereldwijde economische neergang, die de wijnhandel blijft beïnvloeden.

Low-No Alcohol

En denk ook aan de verschuiving naar gezondheidsbewustheid van de consument. Alcohol wordt steeds meer in de ban gedaan door overheden. Vooral Noord Amerika, maar ook steeds meer in centraal Europa speelt dit een belangrijke rol. De enige wijze om hierop in te spelen is vooral om te kijken naar de productportfolio. Hoe kan men in de toekomst slimmer wijn maken met lager alcohol percentage of zelfs alcoholvrij.

Premiumisatie

Een ander aspect is premiumisatie. In de afgelopen jaren had de wijnwereld vol ingezet op premium-wijnen. Terwijl de volumes stagneerden, compenseerde deze premium-wijnen het verlies. Echter, zeker doordat de vraag uit China lager uitvalt, kan je vraagtekens zetten of premium-wijnen een haalbare strategie is naar de toekomst.

Wijnkennis

Waar wel kansen liggen is om de kennis over wijn te vergroten. Zeker ook jongere generaties zijn erg geïnteresseerd om meer te begrijpen hoe wijn gemaakt wordt en hoe wijn te proeven. Vandaar ook onze wijnproeverijen om deze kennis te delen.

Product differentiatie

Een andere kans ligt in de aanpak. Grenzen vervagen, we drinken graag nog een drankje, maar identificeren onszelf niet meer als ‘wijndrinker’, ‘bierdrinker’ of ‘cocktaildrinker’. We willen gewoon iets lekkers, waarbij de kwaliteit vooropstaat. Of dat nu een speciaal bier, mooie wijn of lekkere cocktail is. Niet alleen de categorieën verdwijnen, wijnmakers worden ook avontuurlijker. Of het nu whisky op een Amarone vat of kruiden in wijn tijdens de rijping. Alles kan.

En natuurlijk verschuift de trend van zware rode wijnen, naar de lichtere witte wijnen en mousserende wijnen die vaak lager in alcohol zijn.

Daarnaast blijven bio/natuurlijke, vegan maar ook orange wijn in de toekomst ook populair.

Waar ligt de toekomst van wijn?

Ja het is waar, er is een enorme overproductie dankzij de stuwende vraag naar wijn in de voorbijgaande jaren. Terwijl nu ook de consumentenmarkt haar focus aan het verleggen is. Maar wijn heeft zich genesteld in de culturele waarden van veel bevolkingsgroepen. Het is alleen de vraag of het zo prominent zal blijven. Het lijkt erop dat er een verplaatsing van focus plaats vindt naar lagere alcoholische dranken. Dus om de toekomst zeker te stellen voor wijn, zullen wijnbouwers flexibeler moeten gaan inspelen op wijzigende omstandigheden. Dat vraagt om een enorme uitdaging voor een traditioneel logge sector. En daar zien we grote verschillen tussen de “oude” en “nieuwe” wereld. De laatste is beter in staat om snel aan te passen aan omstandigheden. Terwijl in de “oude” wereld veel meer gereguleerd is, en dus veel trager verandert.

Alarm voor Amerikaanse wijn

Onlangs hebben we geschreven over de worstelingen die onze Europese wijnindustrie meemaakt. Maar het is niet alleen in de “Oude Wereld” waar het kommer en kwel is. Ook in Amerika waar ze de afgelopen decennia record na record braken, zien ze een sterke neergang. De wijnverkoop is in 2023 met 6% gedaald, na jaren van een meer gematigde daling. Daarom heeft de Amerikaanse wijn sector alarm geslagen. Er is schijnbaar een meer structureel probleem dat onderzocht moet worden.

Alarm voor Amerikaanse wijn

Hoewel wijn nog steeds een prominente plaats inneemt in de Amerikaanse alcoholsector, is de daling meer uitgesproken dan in andere segmenten.

Overproductie

Het zal je wellicht niet verbazen, maar ook in de VS is er sprake van een structurele overproductie. En dat vooral voor de bulkwijnen. En in combinatie met een lagere vraag, is dit probleem exponentieel groter geworden door overgebleven voorraad van eerdere jaargangen, stijgende kosten voor opslag en voorzichtigere afnemers.

Post-Covid effect

Zoals veel industrieën heeft ook de wijnsector enorm geprofiteerd van een tijdelijke opleving gedurende Covid-19 pandemie. Lockdowns en thuisbezorging gaf een boost omdat consumenten de luxe thuis zochten. Echter deze piek was maar van korte duur. Toen de beperkingen van ons leven eraf gingen, viel de verkopen fors naar beneden, nog verder dan het niveau van voor de pandemie.

Generatie verschillen en levensstijl

Zoals al een paar keer eerder aangestipt, zien we een sterke verschuiving in consumentengedrag. Millennials en Gen Z hebben een heel andere kijk op gezondheid dan de babyboomers en generaties erna. Daar waar de laatste groepen wijn omarmen als een cultureel goed, is deze jonge generatie zich juist bewust van de gevaren van (overmatig) alcohol, suiker en de impact op de gezondheid. Zij kiezen een heel andere levensstijl.

Mede ook dankzij overheidscampagnes is de bewustwording van de schadelijke kant van alcohol sterk belicht. Hierdoor beschouwt een grote groep Amerikanen alcohol als ongezond. En dat terwijl alcoholvrije wijn niet dezelfde slag heeft geslagen als alcoholvrij bier. Deze is omarmd door de consument terwijl bij wijn toch de body en dus mondgevoel afbreuk doet. Hooguit de alcoholvrije mousserende wijn heeft nog een plaatsje verdiend.

Maar er is ook een andere opvallende trend die bovenstaande ook in een ander daglicht stellen. Consumenten kiezen vaker voor gemende, kant-en-klare dranken. Denk aan rosé lemonde of Tinto de Verano. Mensen zijn meer op zoek naar gebruiksgemak. Deze dranken zijn handiger, draagbaarder en gemakkelijker te consumeren. Vandaar dat deze sector nog steeds een groei laat zien en mateloos populair is onder jongeren.

Wat hebben cannabis en wijn met elkaar gemeen?

Een aspect die je mogelijk niet meteen ziet aankomen. Maar doordat cannabis meer wordt toegestaan in Amerika, zijn we dat de dominantie van wijn in sociale omgeving vermindert. Naarmate cannabis meer geïntegreerd raakt in sociale en recreatieve activiteiten, concurreert het met alcohol, inclusief wijn, om de aandacht van de consument.

Amerikaanse prijsstijging

Een laatste factor die genoemd kan worden is de prijsstijging. Sinds het begin van de 21e eeuw is de gemiddelde liter prijs van $10 naar $14 gestegen. Tuurlijk is bulkproductie nog steeds goed betaalbaar, maar consumenten zijn ook daarin kritischer geworden. Terwijl de productiekosten zijn gestegen en inflatie natuurlijk ook een rol heeft gespeeld.

Alarm voor toekomst van Amerikaanse wijn

Hoe nu verder? De industrie zal zichzelf staande moeten houden. De kans dat de (federale) overheid zijn beurs zal trekken, zoals in Europa, zal niet heel groot zijn. Grote aanpassingen zijn nodig om slagvaardiger en interessanter qua prijs te zijn.

Kansen

Maar er is ook goed nieuws. Juist de millennials lijken nu ook interesse te tonen in mousserende wijn, lichte, frisse witte wijn en biologische wijnen. Dit zien we ook in de Europese wijngebieden gebeuren. Maar vraagt wel een omschakeling van de door rode wijn gedomineerde Amerikaanse markt. Ook zijn er kansen door gebruik te maken van meer transparante etikettering. Door gebruik te maken van termen als “no/low sugar”, “organisch” of “vegan-friendly” zal dit het jongere publiek zeker aanspreken. In Amerikaanse appellaties is dit makkelijker mogelijk omdat etikettering niet aan wetgeving of beperking onderhevig is. Dit in tegenstelling tot veel Europese tegenhangers.

Trumpism

Maar er is natuurlijk een ander interessant aspect. Nu Trump terug aan de macht is, en massa deportaties van (illegale) immigranten heeft aangekondigd, zal dit een zware wissel trekken op de wijn industrie. De alarm bellen gaan rinkelen voor Amerikaanse wijn omdat ze erg afhankelijk is seizoensarbeiders. In Californië zijn er jaarlijks maar liefst 30.000 seizoensarbeiders voornamelijk afkomstig uit Midden Amerika.

Natuurlijk is mechanisatie een oplossing. Maar ook hier geldt, plukmachines bestaan al vele jaren, echter hebben nog zich nog niet bewezen voor premium kwaliteit. En dat terwijl geautomatiseerde snoeimachines onbetaalbaar zijn en zijn alleen geschikt voor de grootschalige bulk wijngaarden.

Terwijl aan de andere kant alle accijns dreigingen op buitenlandse wijn (zoals 25% op Europese wijn) juist de Amerikaanse wijn goedkoper zouden maken. Maar deze accijnsheffing gaat verder dan alleen Europese wijn. Het betreft een heffing op alle geïmporteerde goederen. Dus ook bijvoorbeeld de populaire Chinese wijnflessen (tegen een accijns van 60%!).

Tot slot

Aan de andere kant denken (of is het hopen?) dat de kans klein is dat het water aan de lippen van de wijnindustrie staat. Want wijn maakt al 8.000 jaar deel uit van de menselijke cultuur.

Interessante wijnweetjes over productie 2022 en meer

Deze week komen we met een aantal interessante wijnweetjes waaronder productie gegevens over 2022 en meer feitjes. Sommige zijn om zo te vergeten, andere zullen ongetwijfeld blijven plakken.

Wijnproductie en consumptie

Wijn is nog steeds een zeer populair product in de wereld. Het jaar 2022 heeft zich gekenmerkt door veel uitdagingen. De oogst in Europa is groter geweest dan verwacht, ondanks de droogte en hittegolven in de lente en zomer. Terwijl het zuidelijke halfrond en de US een gemiddelde opbrengst neerzette. In het algemeen was 2022 droog en heet, wat heeft geleid tot vroege oogst met gemiddelde volumes, mede om suiker niet te hoog te laten oplopen. De totale oogst zal rond 260 miljoen hl (mhl) uitkomen.

Bron: OIV – 2022 world wine production outlook

De grootste producenten zijn nog steeds in Europa te vinden; Italië met 50.3mhl, Frankrijk heeft zich hersteld na de dip van 2021 en kwam in 2022 met 44.2mhl, vooral dankzij Bourgogne en Zuid-Frankrijk. En Spanje staat derde met 33mhl.

De consumptie in 2021 groeide gestaag met 0.7% tot 236 miljoen hl, echter er zijn grote regionale verschillen. De groei is deels te verklaren door de heropening van restaurants na Covid-sluitingen over de gehele wereld en dat sociale bijeenkomsten weer werden toegestaan. De grootste consumptie vinden we in de US met 33.1mhl en opvallend genoeg zien we in Frankrijk ook behoorlijke stijging (8.6% tot 25mhl). Italië en Duitsland blijven redelijk gelijk met respectievelijk 24.2mhl en 19.8mhl. Echter wanneer we per hoofd van de bevolking kijken, valt het op dat het de Portugezen zijn die veel drinken, 51.9lt per persoon, terwijl Frankrijk op 46.9lt zit. Ook Nederland doet goed mee met 26.1lt en staat daarmee op de 9e plek. Echter toch is de trend, vooral in de traditionele markten, dat er steeds minder wijn wordt gedronken, zoals onderstaande grafiek aangeeft.

Bron: American Association of Wine Economists

Trends voor 2023

In ons artikel van 14 maart bespraken we de CO2 impact van de wijnindustrie. We zien dat dit onderwerp een steeds grotere rol begint in te nemen. Ander interessante wijnweetjes houden verband met de productie van jaargang 2022 en duurzaamheid. Waar jarenlang de consument zich niet bezighielden met monocépage en het gebruik van chemicaliën geen rol speelden, zien we dat consumenten meer bewust worden van duurzaamheid. Vooral bij generatie Z zal biologische en biodynamische wijn een meer centrale plek innemen. Echter voor wijn die langer rijpen is dit natuurlijk niet altijd weggelegd.

Klimaat impact

Een ander aspect wordt deels ingegeven door moeder Natuur. Bourgogne, Bordeaux, Nappa, het zijn slechts een handvol voorbeelden van regio’s die zwaar te lijden hebben gehad onder de hand van moeder Natuur. Vuur, droogte, vorst of juist overvloedige neerslag (op de verkeerde momenten) stuwen prijzen op en limiteren opbrengsten. Vooral jongere wijnmakers zoeken naar alternatieven en buitenkansjes. Ook klimaatverandering speelt een rol. Regio’s als Bourgogne (vooral Chablis) maar ook Champagne dreigen andere smaakprofielen te krijgen doordat het simpelweg warmer is. Daarom is het niet verrassend dat landen als België, Nederland, Verenigd Koninkrijk of Finger Lake district (US) in opkomst zijn. Dit is natuurlijk direct een bruggetje naar het gebruik van de moderne (hybride) druivensoorten.

Absurde Bourgondische prijzen

Om nog even terug te grijpen naar Bourgogne. Exclusieve wijn is altijd al hot geweest en sommigen denken dat het ook een goede investering is. Echter de prijzen in Bourgogne gaan sky-high op het moment dat het gewoon niet meer leuk is. De gemiddelde prijs is in 2022 met 30% gestegen, vooral doordat volumes omlaag waren gegaan (schaarste is prijsverhogend), de cult-status die vaak aan bourgondische wijnen gegeven wordt, trekt investeerders aan wat ook prijsopdrijvend werkt.

NOLO-wijnen

Wat ook nauw gevolgd te volgen is, is het gebruik van NOLO-wijnen (NO or Low alcohol-wijnen). Door de groeiende aandacht aan gezond leefpatroon kan je het verlagen van alcohol niet los zien, ook niet (of zelfs niet) in de wijn industrie. Vanzelfsprekend voor alle nieuwe initiatieven geldt dat het tijd nodig heeft om aan kwaliteit te werken. Velen zullen het zich herinneren hoe Buckler alcoholvrij bier snel mond dood werd gemaakt. Echter kijk nu eens om je heen. Dezelfde trend zien we nu ook in de wijn industrie. Zoals de Grote Hamersma opmerkt, waar bij alcoholische wijnen de grens op 50% van de geproefde wijnen minimaal een 7 scoren, ligt dat bij alcoholvrije wijn slechts op 10%.Kijken we een aantal jaren verder, dan zal het speelveld er ongetwijfeld anders uitzien. Bedenk alcohol ontstaat als gevolg van de vergisting van de (druiven)suikers.

Interessant weetje is dat alleen wijndruiven dusdanig veel suiker bevatten dat je meer dan 12% alcohol kan bereiken in het eindproduct. Wanneer wijn meer dan 12% alcohol heeft, ontstaat er een chemisch proces waarbij geur- en smaakaroma’s kunnen wijzigen. Wijn wint aan body (rondheid en volheid ofwel viscositeit) en complexiteit. Maar ook zorgt alcohol dat de houdbaarheid verlengt kan worden. Kortom kan je aannemen dat vooral voor jonge wijnen een alcoholvrije wijn interessante alternatieven kan zijn, maar wanneer het gaat om wijnen weg te leggen, zal dit aan alcoholvrij toch nog even voorbij gaan.

Too much of anything is bad, but too much of Champagne is just right

Dit is een mooie spreuk die zich zeker doet gelden. Of de mousserende wijn nu uit de Champagne komt of elders, het is bubbels waar de consument zeer geïnteresseerd in is. Misschien wel na 2 jaar Covid denkt de consument dat het elke dag een feestje is! En bij een feestje horen bubbels natuurlijk.

Uitdaging in Australië

Australië heeft na de Covid lockdown in China een redelijke uitdaging. Doordat de verkopen ingezakt zijn in China, kampen de Australische wijnboeren met enorme voorraden van maar liefst 2.3 miljard liter. Dit is goed voor 2 jaar aan wijnverkopen. De gemiddelde prijs is gedaald met maar liefst 40%. Het is bijzonder spijtig dat de meeste wijnen afkomstig zijn uit 2019 en 2020, toen de druivenprijs enorm hoog lag. Bedenk dat in Australië veel druiven worden ingekocht om vervolgens wijn te maken. Saillant detail is dat Europa de Australische wijnen ook niet direct omarmt, aangezien het nog maar een paar jaar geleden was dat Australië vond dat Europa de hoge “Chinese prijzen” moest betalen.

Bron: Wijnpers 1/2023

Duitse ijswijn komt eraan

IJswijn in Duitsland wordt steeds zeldzamer. Door de opwarming van de aarde wordt het simpelweg niet koud genoeg. Temperatuur moet ver onder de -7C liggen om voldoende suiker te behouden in de druif. Op 20 november was het koud genoeg in Saksen en Saale-Unstrut. Terwijl het tot in december duurde dat ook de Ahr, Pfalz, Franken, Hessische Bergstrasse, Wurttemberg en Burgenland in Oostenrijk koud genoeg was. Waar bijvoorbeeld in de Ahr het de eerste keer in 20 jaar was dat er weer ijswijn gemaakt kan worden, was het voor Württemberg het derde jaar op rij.

Het is voor een wijngaard een risico om ijswijn te willen produceren. Want wanneer het niet koud genoeg wordt, en dat is reëel met de milder winters tegenwoordig, betekent het dat de wijnmaker letterlijk druiven weggooid doordat ze te lang aan de stokken blijven hangen en rotten. Vandaar dat je bijvoorbeeld de Kamer van Landbouw in Rijnland-Pfalz minder registraties voor ijswijn ziet. In 2022 waren er 35 producenten met 24 hectare geregistreerd, terwijl in 2021 nog 152 boerderijen druiven hadden laten hangen op meer dan 100 hectare.

Bron: Magazin Wein Plus

To use irrigation or not to use irrigation that’s the question

In Europa is het wijngaard beheer strak geregeld binnen de AOC regels. Je ziet dan ook vaak dat irrigatie niet is toegestaan. Zeker in de zuidelijke landen kan dit tot forse problemen leiden vooral nu droogte een terugkerend fenomeen is. We zagen in 2022 dat in Pomerol (Bordeaux) bij wijze van hoge uitzondering wijngaarden geïrrigeerd mochten worden. Terwijl in Pessac Léognan het reeds het derde jaar op rij was dat werd geïrrigeerd. Wetenschappers voorspellen dat door klimaatverandering de uitzondering een noodzaak zal zijn.

Wat is dan de correlatie tussen klimaat en terroir? In een onderzoek uit 2004 naar het terroir van Bordeaux-wijngaarden, schreven professor Cornelis van Leeuwen van de universiteit van Bordeaux en collega’s: ‘De impact van klimaat en bodem was groter dan die van de cultivar. Veel van de variabelen correleerden met de intensiteit van de waterstress van de wijnstok. Het is waarschijnlijk dat de effecten van klimaat en bodem op de vruchtkwaliteit worden gemedieerd door hun invloed op de waterstatus van de wijnstok.’ Daarom is de waterbeschikbaarheid van de bodem voor de plant tijdens de verschillende stadia van het groeiseizoen een van de belangrijkste aspecten van terroir. Dus we kunnen op de langere termijn geen water bij de wijn doen als het om irrigatie gaat.

In veel van de (inmiddels niet zo) “nieuwe” wijnwereld kent met de restrictie van irrigatie niet. En kan dus in tijden van droogte volop water sproeien wat een groot voordeel op kan leveren. Vanzelfsprekend zal het water wel voorradig moeten zijn…