Het oogst jaar 2024 begon met een vliegende start met een zeer vroege start datum voor Oostenrijkse begrippen. Maar helaas is de verwachting niet hoog gespannen. Volgens de voorzitter van de Oostenrijkse wijnbouwersvereniging zal de naar verwachting 2 miljoen hl onder het 5-jaarsgemiddelde liggen van 2.4 miljoen hl.
Vroege Oostenrijkse oogst
De reden voor deze zeer vroege start van de Oostenrijkse oogst in 2024 gaat terug naar de winter 2023-2024. Vanaf januari was de temperatuur te warm voor de tijd van het jaar. Doordat de temperaturen in het voorjaar eerder zomers te noemen waren, liepen de wijnstokken vroeg uit, reeds in april. De knopvorming vond 3 weken eerder plaats dan normaal. Terwijl er voldoende neerslag viel. Vroege ontluiking komt met een probleem met late vorst. En in de tweede helft van april trad de vorst in in diverse delen van Oostenrijk. Vooral de regio’s Thermenregio, Kamptal en Wachau waren waar getroffen, naast de jonge wijngaarden die lager gelegen zijn.
Waarna de zomer hete periodes heeft gekend om de rijping goed op gang te brengen. Daarnaast speelde droogte ook een rol. Klimaatverandering begint ook in Oostenrijk een rol te spelen. En irrigatie zal een gewoonte gaan worden. Ook de hitte tijdens de pluk speelt een rol. Het vermindert de zuurgraad, dus ook hier zal geanticipeerd in moeten worden. In warme streken zoals Italië en Zuid Afrika is dat gewoon en plukt men zeer vroeg in de ochtend.
Ondanks de vroegere oogst, hebben de wijnboeren niet kunnen profiteren van een groter volume. In veel wijngaarden waren trossen minder goed gevormd. Maar ook de late vorst, hagel en coulure tijdens de bloei hebben het volume verminderd. Hierdoor is de opbrengst naar verwachting 15% lager dan vorig jaar.
Maar er zal geen tekort zijn, dankzij de reserve wijnen bij de wijnhuizen.
Maar waarom is een vroege oogst noodzakelijk?
Dan kan je jezelf afvragen, waarom is zo een vroege start van de Oostenrijkse oogst noodzakelijk? Doordat de rijping vroeger begon vanwege de weersomstandigheden, is ook een vroege start van de oogst nodig om de harmonie te bewaren tussen de suiker- en zuurverhouding.
Natuurramp in Niederösterreich
En dan tot slot ook nog hevige regenval net voor de pluk begon. Vooral Waldviertel, Kamptal en de regio’s aan de Donau kampten met snel stijgend water in de (zij) rivieren van de Donau. Gelukkig waren de grootste overstromingen Wachau bespaard gebleven door tijdige waarschuwingen.
Hoewel overtollig water het risico op gebarsten vruchten vergroot (doordat de druif teveel water opneemt) en dus infectie risico vergroot, is dankzij goede afwatering of goede wateropname in de bodems dit tot een minimum beperkt.
Opvallende trend verschuiving
Om ook even een ander onderwerp aan te stippen. Naar aanleiding van een onderzoek in opdracht van Schlumberger onder 1.000 Oostenrijkers van 18 jaar en ouder is een opvallende trend verschuiving waar te nemen. Echter deze is niet geheel verrassend, gezien de focus op gezondheid. Er is namelijk een groeiende belangstelling voor rosé en niet-alcoholische wijnen. Daarnaast heeft men in Oostenrijk een voorkeur voor mousserende wijnen. Het is niet meer alleen voor bijzondere dagen. Ongeveer 25% van de Oostenrijkers geniet van mousserende wijnen zonder specifieke reden. Vooral jongeren lopen voorop in deze verschuiving.
Hier is al rekening mee gehouden door kwaliteitsregels op te zetten, zoals beschreven in dit artikel.
Conclusie
Vooral de rode wijn heeft geprofiteerd van deze omstandigheden. Als gevolg van kleine geconcentreerde bessen, zullen de wijnen naar verwachting diep van kleur en rijpe, sappige wijnen opleveren.
Daarnaast profiteert mousserende wijn van de trend verschuiving. Doordat mousserend vaak een lager alcohol percentage geniet, sluit het meer aan bij wat de consument wilt vandaag de dag. En een vroegere start in 2024 van de Oostenrijkse oogst draagt daar natuurlijk ook aan bij!
Met nieuwjaar om de hoek is de interesse in mousserende wijn natuurlijk groter. Hoewel ik van mening ben dat Champagne of Cava (of enig andere mousserende wijn) natuurlijk niet uitsluitend voor Nieuwjaar is. We zouden elke dag moeten vieren en mousserende wijn geeft daar een speciaal tintje aan. Maar ondanks de hogere interesse aan het eind van het jaar, rommelt het in DO Cava en zijn er velerlei uitdagingen.
Wat is Cava
Plat gezegd is Cava de Spaanse tegenhanger van de Franse Champagne. Het is op dezelfde wijze geproduceerd, maar met andere druivenrassen. Wanneer je een mousserende wijn onder de €20 drinkt, is de kans groot dat het Cava of Prosecco (de Italiaanse mousserende wijn) is. Een Cava is over het algemeen genomen fris, vol met citrusfruit en hartig, maar elke druivensoort voegt haar eigen signatuur toe.
Macabeo (wit): ook bekend als Viura, is de belangrijkste druif voor Cava. En staat ook veruit het meest aangeplant (37% in 2022).Het heeft bloemige aroma’s met een citroenachtige smaak en een lichte bittere afdronk dat doet denken aan groene amandelen.
Xarel-lo (wit): staat op de tweede plaats qua aanplant (27%) en is veel aromatischer met rijke bloemige aroma’s en peer/meloenachtige tonen. Wijnen zijn complexer en hebben een pittige zuurgraad dat tevens de rijpingsperiode kan verlengen.
Parelleda (wit): met 19% de derde qua aanplant brengt Parelleda delicate citrusachtig en witte bloementonen. Terwijl de lagere zuurgraad zachtheid en balans bijdragen.
Maar ook komt Chardonnay, Malvasia, Garnacha, Monastrell, Trepat en Pinot Noir voor.
Hoewel er cava producenten zijn die wijngaarden bezitten, komt het merendeel van de druiven van duizenden kleine wijnboeren – eigenlijk een soortgelijke methode als in de Champagne.
Wat is DO Cava
Laten we weer even terug gaan, wat is DO Cava nu precies? Dit kan je toch wel een bijzondere denominación de origen (ofwel beschermde herkomstaanduiding of appellatie) noemen. Het gaat namelijk niet om een specifieke streek. Hoewel 95% van alle Cava uit Catalonië komt, en zelfs 86% uit Penedès, mag mousserende wijn uit Rioja, Extremadura en Valencia ook Cava genoemd worden. Vanuit marketing oogpunt is het handig om één “merk” neer te zetten. Maar sinds de jaren 70 (dat Cava gelanceerd is), is er veel veranderd in werkwijze en kwaliteit.
Een wijn mag zich rekenen tot DO Cava wanneer de gemaakt is van bovengenoemde druivenrassen met een maximale oogst van 12.000kg per hectare, tweede vergisting op fles plaats vindt en de minimale rijping 9 maanden is.
Classificatie o.b.v. rijping
Nu zijn ook twee nieuwe categorieën geïntroduceerd: Cava de Guarda en Guarda Superior. Feitelijk is Cava de Guarda de standaard Cava met een standaard rijpingstijd in de kelder van minimaal 9 maanden. De aanvullende eis voor Cava de Guarda Superior is dat de druiven biologisch geteeld moeten zijn.
Een Cava de Guarda Superior is gelabeld als Reserva bij een minimale rijping van 18 maanden. Bij 30 maanden rijpen mag de wijn Gran Reserva genoemd worden of de zeer prestigieuze Cava de Paraje Calificado bij een leeftijd van meer dan 36 maanden.
Restsuiker
Daarnaast is er een indeling op restsuiker – gelijk met Champagne.
Bij het label Brut Nature is er geen suiker toegevoegd. Dit is Cava in haar meest pure vorm. Het is een verfrissende aperitief en is een goed gezelschap voor elke gang. Vooral wanneer het gerecht zout of vettigheid bevat.
Bij Cava Extra Brut is maximaal 6 gram suiker per liter in de dosage toegevoegd. Dit kleine vleugje zoetheid vergroot de veelzijdigheid, waardoor het ideaal is om te combineren met gerechten met een hogere zuurgraad of bitterheid.
Met een aangenaam mondgevoel bevat Cava Brut een iets grotere hoeveelheid toegevoegde suikers in de dosering. De uitgebalanceerde zuurgraad van het product betekent dat deze (nog steeds relatief) kleine hoeveelheid suiker nauwelijks merkbaar is. Ideaal bij de Aziatische keuken.
De Cava Extra Seco kan je herkennen aan het zwaardere mondgevoel doordat er net iets meer suiker toegevoegd mag worden. Gaat goed samen met desserts of een kaasplankje.
Vanaf een restsuiker met 17 gram/lt komen we in het meer zoete segment terecht voor een Seco. Bij 32 tot 50 gram /lt suiker een Semi Seco en 50+ gram/lt de Dulce. Deze zijn ideaal als dessert wijn wanneer je iets anders wilt.
Het label Brut Nature, Extra Brut en Brut mogen binnen alle 4 categorieën gebruikt worden. Terwijl de meer zoete Cava’s alleen binnen de categorie Cava (Cava de Guarda) of Reserva (Guarda Superior) gebruikt worden.
Herkomstbenamingen binnen DO Cava
Om sommige uitdagingen het hoofd te bieden, wilt men de DO Cava hervormen. Er zijn in 2020 vier individuele herkomstbenamingen ofwel appellaties toegevoegd. Op deze manier kan de herkomst van het product nauwkeurig worden bepaald aan de hand van het terroir en het microklimaat waar de wijn gemaakt is.
Comtats de Barcelona
In Catalonië, in het noordoosten van Spanje, ligt de Comtats de Barcelona. In dit gebied vinden we meer dan 95% van de Cava productie. De naam verwijst naar de voormalige graafschappen en de middeleeuwse gebieden onder toezicht van de Graaf van Barcelona.
Doordat er verschillen in klimaat zijn, aan de kust meer mediterraan en verder landinwaarts meer continentaal, valleien op verschillende hoogtes en bodem diversiteit, zijn er een vijftal sub-zones.
Voor al deze sub-zones geldt dat de wijnstokken minimaal 10 jaar oud dienen te zijn met een maximale opbrengst van 10.000kg/ha. De regio’s produceren alleen Reserva en Gran Reserva Cava’s.
Pla de Ponent
Geheel in het oosten vinden we Pla de Ponent. Hier vinden we een continentaal klimaat met weinig regenval en vele zonuren. Er heersen grote dagelijkse temperatuurverschillen. De wijngaarden liggen tussen 200 en 400m hoogte op redelijk vlak terrein.
Serra de Prades
In het noorden van Tarragona, grenzend aan Pla de Ponent ligt Serra de Prades. Deze sub-zone is vernoemd naar de Prades bergketen. Ze onderscheidt zich door haar geologische formatie: een stroomgebied of vallei omgeven door bergen, waar de Serra de Prades op zuidelijke hellingen liggen. De eroderende werking van de rivier de Francolí en zijn zijrivieren spelen een belangrijke rol in de geologie.
Op een hoogte van 350 tot 600 meter boven de zeespiegel heeft Serra de Prades een zeer bijzonder microklimaat, waar de invloed van de Middellandse Zee zich vermengt met winden uit het binnenland, van continentale aard, in wat kan worden omschreven als een mediterraan overgangsklimaat met grotere thermische contrasten. Dit microklimaat bevordert de teelt van de inheemse Trepat-variëteit, een soort rode druif die fruitige wijnen produceert met een zeer eigen persoonlijkheid.
Conca del Gaià
Ten zuidoosten van Serra de Prades vinden we Conca del Gaià. De naam verwijst naar de rivier de Gaià en de geschiedenis gaat terug naar het Romeins Hispania. De sub-zone heeft een typisch mediterraan klimaat met milde winters en hete zomers, getemperd door een oceaanbries. Het bestaat uit een vlakte die vanaf de Middellandse Zee langzaam omhoog klimt tot de toppen van het kustgebergte.
Valls d’Anoia-Foix
Gelegen in een brede vallei tussen twee bergketens met Barcelona in het noorden en Tarragona in het zuiden, vinden we Valls d’Anoia-Foix. De open vallei loopt langzaam af van de indrukwekkende rotsmassa van Montserrat naar de zee. Het wordt gevormd door een veelheid van heuvels en kleine heuvels gevormd door de stroomgebieden van de rivieren Anoia en Foix, waaraan deze sub-zone van Cava zijn naam ontleent. De sub-zone wordt beschermd tegen de noordenwind door het Montserrat-massief waardoor ze van een gematigd klimaat geniet. Deze diversiteit zorgt ervoor dat Xarel-Lo in het kustgebied staat aangeplant, Macabeo vooral in de vallei, terwijl Parellada terug te vinden is in de hoger gelegen wijngaarden.
Valle del Ebro
In noord Spanje, in Rioja, vinden we Cava uit de Valle del Ebro. De wijngaarden liggen nabij de rivier de Ebro. We vinden hier twee sub-zones: Alto Ebro en Valle del Cierzo. Ook hier geldt dat de wijnstokken minimaal 10 jaar oud moeten zijn. En de wijnen die geproduceerd worden zijn geklasseerd als Reserva en Gran Reserva Cava’s.
Alto Ebro
Dit ligt in het westen van de Ebro-vallei en bestaat uit een uitgestrekt vallei langs de rivier de Ebro, omgeven door bergketens. De wijngaarden reiken tot 600m hoogte. Belangrijkste kenmerk is de samensmelting van de klimaten van de Atlantische Oceaan en de Middellandse Zee. Dit levert een mild klimaat met matige regenval en volop zonuren.
Valle del Cierzo
Rondom de stad Zaragoza vinden we Valle de Cierzo. Het continentale klimaat kenmerkt zich door koude winters en hete zomers met grote temperatuurverschillen gedurende de dag. Wat het meest opvalt is de karakteristieke wind, de “Cierzo”. Dit is een koele, droge en sterke wind die bijdraagt aan het droge klimaat.
Requena
Ten westen van Valencia ligt de sub-zone Requena. Het ligt op een klein plateau op 600 tot 900m hoogte. In het zuiden grenst het aan de rivier Cabriel en in het noorden de Molón bergketens. Het heeft een meso-mediterraan klimaat met grote dag-/nachttemperatuurverschillen maar ook lange koude winters.
Viñedos de Almendralejo
Deze sub-zone vinden we in het zuidwestelijke Extremadura. Met een praktisch vlak reliëf, gelegen op een gemiddelde hoogte tussen 200 en 450 meter boven de zeespiegel, genieten de wijngaarden van een vrij droog klimaat, milde winters en hoge temperaturen in de zomer, geaccentueerd door de werking van de warme wind, plaatselijk bekend als de solano.
De uitdagingen van DO Cava
Doordat de vele kleine wijnboeren zich meer richten op terroir en kwaliteit, begint de schoen te wringen. Ze hebben last van het cava-imago als voordelige vervanger van Champagne. Zij werken aan een eigen stijl mousserende wijn die verbonden is met de specifieke herkomst. Terwijl de besluitvorming binnen de overkoepelende DO-organisatie veel discussie oplevert, traag is en werkt naar consensus. Dit geheel vergroot de uitdagingen waar Cava voor staat, waardoor leden hun rug toekeren.
Daarom zijn er, onder druk van het uittredende producenten, een aantal regels aangescherpt. Op het etiket moet de rijpingstijd vermeld staan en is er de mogelijkheid om de sub-zone aan te geven. Wanneer de druiven van eigen wijngaard zijn en de bereiding, rijping en botteling op het domein plaats vindt, mag het logo van elaborador integral vermeld worden op het etiket. Zo kan een wijnboer zich toch onderscheiden ten opzichte van de grote DO Cava.
Clàssic Penedès
Om bovengenoemde uitdagingen zijn een aantal wijnbouwers in de Penedès uit de DO Cava gestapt. Ze hebben hun eigen appellatie opgericht onder de naam Clàssic Penedès en dit omvat ongeveer 1.200ha. En deze is goedgekeurd door de EU. Ze volgen striktere regels dan in de DO Cava. De toegestane druiven zijn uitsluitend van wijngaarden binnen de DO Penedès en moeten biologisch gecertificeerd zijn. Dit laatste is in het geheel geen uitdaging, omdat vanaf 2025 alle wijngaarden in de Penedès biologisch moeten zijn. Daarnaast moeten de druiven van eigen wijngaard komen. En de wijn dient minimaal 15 maanden te rijpen. En Clàssic Penedès moet altijd een vintage zijn. Steeds vaker verschijnt de sub-zone op het etiket, omdat de precieze locatie het unieke karakter van de wijn bepaalt.
Corpinnat
Binnen de Clássic Penedès wilden sommige producenten nog strengere regels hanteren. Dat leidde tot de oprichting van DO Corpinnat, welke in 2018 door de EU werd erkend. Dit omvat ongeveer 200ha. Deze wijngaarden liggen in het hart van de Penedès. De inheemse druiven mogen alleen met de hand geoogst worden. En de wijn dient minimaal 18 maanden te rijpen. Minstens 75% van de wijn komt verplicht van eigen wijngaard en de vinificatie, rijping en botteling moeten op het domein plaatsvinden.
Vintage
De vintage verwijst naar het jaar waarin de druiven werden verbouwd en geoogst, voordat ze werden omgezet in wijn. Het is daarom niet mogelijk om een vintage te noemen voor wijnen die zijn gemaakt van een mengsel van druivensoorten die over meerdere jaren zijn geoogst.
Zeker bij mousserende wijnen, waar gebruik wordt gemaakt van een basiswijn om jaar na jaar eenzelfde stijl te maken, is het gebruikelijk om wijn uit meerdere jaren te blenden. Bij vintage wijnen is dit dus niet het geval. Vaak worden vintage wijnen alleen gemaakt van druiven die van uitzonderlijk goede kwaliteit zijn.
U zal wellicht wel denken, wijn van eigen zeebodem, wat is dat nu weer voor iets? Ja, vorig jaar op 4 mei 2023 werden 876 flessen mousserende wijn naar de bodem van de Oosterschelde gelaten. Op een diepte van 15 meter heeft de wijn gelagerd. In tegenstelling tot de traditionele opslag van de flessen. Op deze diepte is er 1,5 bar tegendruk en een constante temperatuur. Daarnaast komt er geen zuurstof of licht bij de wijn en vindt er dus geen oxidatieve veroudering plaats. Door de lichte deining blijft de gist constant in beweging. Met als positief effect dat er meer gelaagdheid en complexiteit van de wijn onstaat.
Aanleiding
Dit unieke project (voor Nederland) komt niet geheel uit de lucht gegrepen. Want 2023 is precies 70 jaar na de Stormvloed van 1953. Om de eigen wijn naar de zeebodem af te laten zakken, sloegen wijndomein En Passant, Stan Beurskens van wijndomein St Martinus in Limburg en Neeltje Jans Mosselen de handen ineen. Maar het idee is niet nieuw. Nabij Biarritz, in Frans Baskenland experimenteert Emmanuel Poirmeur van L’Atelier Egiategia reeds vele jaren met het rijpen op de zeebodem. Dit resulteert in mousserende, rode en rosé wijnen “Dena Dela” en “Artha”. Dit is vervolgens overgenomen door onder andere champagne producent Louis Roederer. Maar ook winery Wapisa, in PatagoniëArgentinië, waar deze techniek wordt toegepast. Dit nadat duikers in een zeewrak 170 jaar oude champagne hadden aangetroffen die nog prima te drinken bleek te zijn!
“Brut de Mer”
In de mosselbaai van Neeltje Jans Mosselen waren de flessen afgezonken onder toeziend oog van André Vink van wijndomein En Passant en Stan Breurskens, Nederlands eigenzinnige wijnmaker die vrij denkt en niet bang is voor een uitdaging. Want zo kan je dit project wel noemen. Zo is de Brut de Mer geboren, in nagedachtenis van een vreselijke ramp.
Introductie
Bij het optakelen bleek dat de flessen onder de pokken en oesters zaten. Maar bij de opening van de eerste fles constateerden de wijnmakers dat de smaak goed was. Op zaterdag 29 juni 2024 is de wijn officieel gelanceerd aan boord van een boottocht over de Oosterschelde en zal binnenkort te koop zijn!
André en Stan twijfelen er niet over en hebben reeds 2.000 nieuwe flessen wijn naar de zeebodem laten afzakken!
Mousserend is hot en zeer populair. Het is niet verbazingwekkend dat de keuze in mousserende wijnen blijft groeien. Natuurlijk, iedereen kent Champagne, Cava en Prosecco. Maar ook in Duitsland en Oostenrijk groeit het aandeel van bruisend.
Productie cijfers
Maar laten we eerst eens naar productie cijfers kijken van deze nectar. De productie in 2020 is met maar liefst 57% gestegen ten opzichte van 2002. Met 2.5 miljard flessen, is dit 7.7% van de totale globale wijnproductie. Hierbij was Italië de grootste, gevolgd door Frankrijk, Duitsland, Spanje en de Verenigde Staten. Inmiddels is wel bekend de Verenigde Staten het leidende stokje van Italië heeft overgenomen. Terwijl het Verenigd Koninkrijk de top 5 is binnen gedrongen en Spanje verdrongen (bron: Statista).
De gevestigde gebieden, zoals Champagne, Rioja en Veneto en kampen meer met de opwarming van de aarde, waardoor de temperaturen stijgen in de mousserende appellaties. De druiven voor mousserende wijnen hebben een hoge zuurgraad nodig, wat juist door warmte teniet wordt gedaan.
Sekt of mousserend
Maar om de focus weer terug te leggen naar Oostenrijk. Onlangs hebben we de gewijzigde wijnwetgeving in Oostenrijk onder de loep genomen, maar daar hadden we de mousserende wijn links laten liggen. Hier, en in Duitsland, gebruikt men de term Sekt voor mousserende wijnen. Dit is dus hetzelfde.
Saillant detail is dat Oostenrijk het één na grootste land is qua mousserende wijn consumptie, met maar liefst 4 flessen per inwoner. Samen met Duitsland (gemiddeld 5 flessen per inwoner) nemen de landen de eerste plaats in als grootste mousserende wijn markt.
Echter Sekt heeft geen al te beste naam, het wordt gezien als een goedkope wijn van lage kwaliteit. Maar daar probeert men verandering in te brengen.
Sekt appellatie
In 2022 is de Protected Designation of Origin (PDO ofwel Beschermde OorsprongsBenaming in het Nederlands) geïntroduceerd. Met als basis de Sekt Austria, waarna Sekt Austria Reserve en aan de top staat Sekt Austria Grosse Reserve. Hierdoor probeert Oostenrijk een duidelijke positie en profiel voor hun bruisend kwaliteitswijnen.
Echter verwar Sekt niet met Perlwein. Perlwein is een wijn waar koolzuur (van 1-2.5 bar) is toegevoegd. Deze wijn kan heel goedkoop zijn of technisch erg goed. Perlwein is echter geen beschermde term.
Sekt Austria PDO
De Sekt Austria PDO kent strengere regels dan de basis wijnen die geen appellatie kennen, vaak geïdentificeerd als “Austrian Sparkling Wine”. De vereisten zijn dat de druiven binnen één deelstaat zijn geoogst, uitsluitend van rassen die zijn toegestaan binnen de Qualitätswein normering, minstens 9 maanden hebben gerijpt op de droesem bij fles fermentatie (méthode traditionelle) of 6 maanden bij tankfermentatie (tank methode). Hierbij zijn wit, rosé en rode Sekt toegestaan, en moet de deelstaat op het etiket vermeld zijn.
Deze wijn ligt dichterbij Prosecco dan bij Champagne, gelet op de kortere rijping. Daarom is het ook een perfecte wijn als aperitief of bij licht gerookte gerechten zoals forel en zalm.
Sekt Austria Reserve PDO
Wanneer de goedgekeurde druiven uit één deelstaat afkomstig zijn, met de hand geplukt en als tros geperst met maximale sapopbrengst van 60%. En vervolgens uitsluitend op fles fermenteert (méthode traditionelle), 18 maanden op haar droesem heeft gerijpt en maximaal 12 gram/lt restsuiker heeft, mag het Sekt Austria Reserve PDO op het etiket dragen. Tevens mag de gemeente vermeld worden.
De Reserve is vergelijkbaar met een non-vintage champagne en is een perfecte partner bij rijkere antipasti, licht vlees, gevogelte, goed gekruide groentegerechten, rijst- en pastagerechten. De lichte restzoetheid maakt deze wijn ook zeer geschikt om te combineren met een kaasplankje.
Sekt Austria Grosse Reserve PDO
Om de hoogste kwaliticatie te behalen, dient de wijn aan dezelfde eisen te voldoen als hierboven, maar dan met slechts 50% sapopbrengst, hand geplukt op een maximale loshoogte van de container van 35cm en 36 maanden flesrijping. De deelstaat en gemeente (of deel van gemeente) zijn verplicht te vermelden op het etiket. Tevens mag de Grosslage (collectieve wijngaard) of Ried (single vineyard) vermeld zijn. Een andere bijkomstigheid is dat rosé (het blenden van rode en witte wijn) niet is toegestaan.
Deze wijn uit bruisend Oostenrijk is vergelijkbaar met de premier cru/grand cru classificatie in de Champagne. Dankzij de elegante structuur is Sekt Austria Grosse Reserve (PDO) heerlijk om zo van te genieten. Daar is geen speciale gelegenheid voor nodig. Maar is ook een goede begeleider smaakvolle groentegerechten, licht vlees en gevogelte, patés en zeevruchten.
Enige tijd geleden hebben we de Moezel of Mosel al geïntroduceerd in onze blog. Maar naar aanleiding van een webinar bij Wine Scholar Guild wil ik de Mosel toch nogmaals onder de aandacht brengen vanwege de zeer steile hellingen die sensationeel en adembenemende uitzichten geven. Om te beginnen de rivier de Mosel (of Moselle zoals men de rivier in Frankrijk en Luxemburg noemt) ontspringt bij de Col de Bussang in de Vogezen. Ze slingert door Frankrijk en Luxemburg voor ze in Duitsland arriveert en uiteindelijk bij Koblenz in de Rijn stroomt. De Mosel rivier is 531km lang waarvan 231km in Duitsland kronkelt. De wijngaarden liggen aan weeszijden van de rivier, voor optimale exposie juist omdat de rivier zo kronkelt. De regio het tegenwoordig Mosel, uit commerciéle overwegingen, maar tot 2013 was dit Mosel, Saar, Ruwer vernoemd naar de drie rivieren die door het wijnbouwgebied kruisen.
Wijnbouw gaat hier ver terug. De Weingut der Vereinigten Hospitien in Trier dateert uit de 7e eeuw, maar de wijncultuur gaat terug naar de Kelten maar vooral de Romeinen hebben deze cultivering verbeterd.
Geologie van de Mosel
Het wijnbouwgebied ligt tussen twee middelgebergten: Hunsrück en Eifel in het Rheinisches Schiefergebirge. Het klimaat in deze vallei is warmer met een optimale regenval. We vinden hier vooral leisteen, schelpkalksteen, mergel en kalksteen terwijl de valleibodem vooral puin, grind en zandafzettingen kent. Hoewel de bodemopbouw enorm uiteenlopend is, overheerst vooral leisteen.
In de Mosel liggen 14% van de wijngaarden op steile (30%) tot zeer steile (50%) heuvelruggen, waardoor hier uitsluitend handmatig gewerkt kan worden (en zelfs dat is niet altijd even veilig). Gelet op het koele klimaat, spelen deze steile hellingen een belangrijke rol. Vooral in het voorjaar kan het erg koud zijn, met vorst risico. De kou zoekt altijd zijn weg naar het laagst gelegen punt, dus de koude lucht gaat door de wijngaard naar beneden, waardoor de warme lucht omhoog geduwd wordt (thermische beweging).
Daarnaast heeft deze beweging als gevolg dat er minder bewolking ontstaat en dus meer direct zonlicht voor de druiven. Voor optimale zoninval worden wijnstokken verticaal opgebonden waardoor de plantdichtheid hoger is. De warme stijgende lucht kan daardoor beter door de wijngaard gaan, meer zonlicht in de wijngaard, maar ook vermindert deze opbinding de risico op ziektes en schimmels. Erosie is een belangrijk risico voor de wijngaarden. De neerkomende regen wordt snel opgenomen door de bodem, doordat de leisteen open is en regen er makkelijk doorheen in de onderliggende bodem doordringt. Het bladbeheer heeft ook een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Bladbeheer richt zich nu op meer lucht door de wijngaard maar tevens bescherming tegen de zon die steeds intenser wordt.
Steile wijngaarden
We vinden hier de steilste wijngaarden van Europa en mogelijk zelfs van de wereld, iets wat de Mosel zo sensationeel maakt. Mosel is hoewel niet de grootste in Duitsland met 9.000ha, is het wel de meest bekende wijnregio. De grootste is Rheinhessen met een kleine 28.000ha. Wat erg opvalt in Duitsland is dat de wijnregio’s allemaal liggen aan de oevers van rivieren. Dit is geboren uit noodzaak omdat in het koele klimaat zoals Duitsland dat kent, de reflectie van het water de wijngaarden opwarmt. De meest bekende wijngaard is Bernkasteler Doctor, in het dorpje Bernkastel. De steilste wijngaard is Bremmer Calmont wat de steilste wijngaard van Europa is. Het omvat ongeveer 54ha aan wijngaarden en kent meerdere eigenaren. Kilian Franzen, eigenaar van Weingut Franzen heeft 1.5ha in beheer op de Bremmer Calmont. De wijngaard heeft een hellingshoek van maar liefst 65 graden en staat aangeplant met 85+ jaar oude stokken.
Levert wijngaarden van steile hellingen betere wijn dan van een vlakke wijngaard? Dat is een interessante vraag en moet ook in het kader van locatie gezien worden. Steile wijngaarden in koele klimaten leveren zeker bij aan de kwaliteit van de wijn. Terwijl op de vlakte de wijnen minder uitgesproken zijn. Dit heeft te maken met betere zonexposie. Echter met de klimaatopwarming zien we ook dat de steile wijngaarden.
Riesling
Riesling is de meest aangeplante druivensoort met 63% aanplant in 2022. Mosel is een echte witte druivenstreek, waar blauwe druiven slechts voor 10% te vinden zijn (en dan met name Pinot Noir ofwel Blauburgunder). Riesling is een “edel” druivenras in Duitsland. Dat wilt zeggen dat het wordt gerekend tot de allerbeste druivenrassen met een constante hoge druivenkwaliteit. Het vindt haar oorsprong in een kruising tussen Gouais Blanc en een wilde druiven variëteit (Vitis Sylvestris). Waar de naam vandaan komt is onbekend. Mogelijk van het Duitse woord “Rus” wat vrij vertaald “donker hout” betekent en een verwijzing is naar het donkerkleurige hout. Een andere theorie is de verwijzing naar “verrieseln”, wat refereert naar het vroegtijdig vallen van de bloemen en druiven door slechte bevruchting of koele natte weersomstandigheden.
Kenmerken Riesling
De eerste keer dat er over Riesling is geschreven was 13 maart 1435 in Rheingau. Maar waarschijnlijk bestaat ze al veel langer. Typische kenmerken van Riesling is dat het hout hard van structuur is en goed tegen vorst bestand is. Ze kan makkelijk -15C aan. De druif ontluikt laat om zich zo te beschermen tegen vorst. De druiven rijpen langzaam, maar de druiven kunnen lang blijven hangen. Van bloei tot pluk gaan er wel 120 dagen overheen, wat bijzonder lang is. Maar de druif heeft dit nodig om het sensationeel en delicate aroma van deze Mosel druif te ontwikkelen.
Natuurlijk is Riesling vatbaar voor noble rot ofwel Botrytis, om weelderige zoete wijnen te maken. Doordat de druif een heel hoge zuurgraad heeft en hoog suikergehalte, kan de wijn prima weggelegd worden. Wanneer je Riesling echt lang weg legt – denk aan 100 jaar – dan heb je natuurlijk geen frisse fruitige aroma’s meer, maar denk aan gember en karamel.
Riesling is een druif die zeer gevarieerde wijnstijlen kan voortbrengen, van mousserend tot weelderig zoet. Kabinett en Spätlese wijnen zijn vaak heel licht in alcohol, denk aan 7.5 tot 8.5%. Kabinett zijn zeer lichte toegankelijke wijnen. Terwijl Spätlese iets meer diepgang hebben en beter zijn om te serveren naast gerechten. Aan het andere eind van het spectrum vinden we Trockenbeerenauslese. Deze is gemaakt van druiven die volledig zijn aangetast door Botrytis en zijn daardoor helemaal ingedroogd. Van 1ha wijngaard (en dus ongeveer 10.000 stokken) komt ongeveer 100 liter sap, wat meer te vergelijken is met siroop. Door het hoge suikergehalte is het ook erg lastig om fermentatie op gang te krijgen. Dit zijn zeldzame, bijzondere wijnen die zelden buiten Duitsland te vinden zijn.
Mousserende Riesling
Hoewel mousserende Riesling gemaakt is volgens de traditionele methode met 2e vergisting op fles, net als champagne, kan je de wijnen toch niet vergelijken. Simpel omdat Riesling veel fruitiger en overheersender is dan de Pinot familie die de basis vormen voor champagne.
Snelgroeiend Pinot Noir
De eerste documentatie van Pinot Noir was in 884 na Christus nabij de Bodensee. Pas in de 19e eeuw arriveerde de Pinot Noir, of Blauburgunder, in de Mosel. Echter deze druif werd vervolgens door het Nazi-regime verboden in 1933, omdat de Nazi-leider voor het Moselgebied een liefhebber van witte wijn was. Dit verbod duurde tot maar liefst 1986, doordat men deze wet was vergeten. Maar inmiddels is het enorm in opmars en vinden we hoge kwaliteit Pinot Noir wijnen in de Mosel. Er staat ongeveer 430ha (2022) aangeplant en er wordt gezegd dat er inmiddels zelfs ruim 800ha beschikbaar is!
Tips!
Het is bekend dat Mosel wijnen zeer duur kunnen zijn. Daarom hebben wij een aantal tips voor u gezocht voor meer betaalbare wijnen in de categorie tot zo’n €30.
Schloss Lieser
Probeer eens de wijn van Schloss Lieser. Deze, voor top Mosel begrippen, heeft een zeer schappelijke prijs van onder €20. De Riesling Trocken is een evenwichtige wijn met een elegante karakter. Mineraaltonen met nuances van o.a. perzik, peer, watermeloen en kumquat. In de afdronk een accent op grapefruit en nuances van kruisbes. Een pure elegante smaak. Heerlijk voor nu maar zoals met alle kwaliteits-riesling zijn de zuren zo mooi dat deze ook gerust aantal jaren kan kelderen maar waarom zou u dat doen want dit is een zeer uitnodigende wijn.
Markus Molitor
Een andere aanrader is Makus Molitor, die sensationeel mooie wijn maakt in de Mosel. Naast Kabinett (dus droge wijnen) maken ze ook geweldige spätlese. Wijn gemaakt van laat geplukte druiven dus. Deze hebben een hogere suikergehalte en zijn dus zoeter. Prijzen variëren van €15 voor Kabinett wijnen tot €30 voor spätlese.
Clemens Busch
Weingut Clemens Busch is een pionier in de Mosel als het gaat om biodymische wijnbouw. Dit is bijzonder uitdagend in een koel klimaatgebied. Het Weingut heeft 18ha onder beheer met name in Mariënburg. In 1976 stopte Clement met het gebruik van pesticiden en in 1984 is het Weingut helemaal overgeschakeld naar biologisch wijngaard management. In 2005 zijn ze overgegaan naar biodynamisch met Europese certificering.
De meeste wijnen worden droog gevinifieerd en zijn rijk, complex en vaak krachtig. Ze verouderen heel mooi en winnen aan complexiteit en textuur. Maar ook de zoete en edele zoete wijnen van het landgoed zijn indrukwekkend en behoren tot de beste wijnen die overal aan de Moezel worden gemaakt.
Leuk detail, de kleur van de capsule op de flessen geeft het type leisteen aan (blauw, grijs of rood) van de wijngaard waaruit elke wijn komt.
Nadat we Brazilië hebben geïntroduceerd en gekeken hebben naar één van de wijnregio’s die het dichtst bij de evenaar liggen, gaan we nu onze blik op het zuiden richten. In het uiterste zuiden nabij de Uruguayaanse grens vinden we de overige Braziliaanse wijnregio’s, waar onder andere de trots van Brazilië vandaan komt de Espumante.
Hooggelegen Planalto Catarinense
De bijnaam “de hooglanden” is zeer toepasselijk voor dit jonge wijngebied in Santa Catarina, aangezien het ligt op een plateau op 900 tot 1.400m hoogte. Bij deze hoogte op deze breedtegraad, betekent het ook dat de temperaturen koeler zijn dan men zou verwachten. Hierdoor heerst er een gematigd microklimaat van koude winters en warme zomers. Het is dan ook het hoogste en koelste wijngebied van Brazilië. De bodem kent een vulkanisch basalt structuur met hoog calcium, ijzer- en magnesiumgehalte. Hierdoor zijn wijnstokken sterker tegen ziektes en krijg je meer gedurfde en complexe wijnen. De primaire druivenrassen hier zijn Cabernet Sauvignon, Merlot, Malbec, Pinot Noir, Chardonnay en Sauvignon Blanc.
Het Serra Geral-gebergte loopt van noord naar zuid door de staat en verdeelt het in twee geologisch verschillende gebieden: een smalle kustvlakte in het oosten en een groter plateaugebied in het westen. De klimaten in deze twee gebieden zijn duidelijk verschillend. Het continentale westen is merkbaar koeler en droger.
Binnen de provinciegrenzen van Santa Catarina ligt ook de subregio IP Vales da Uva Goethe. Deze is in 2012 tot IP status verheven. Het productiegebied ligt tussen de hellingen van de Serra Geral en de zuidkust van Santa Catarina, in de bekkens van de rivier de Urussanga en de rivier de Tubarão. De wijnen zijn gemaakt met druiven van het ras Goethe. Dit is een kruising tussen het Amerikaanse ras Carter en Hamburg Moscato.
Bescheiden Campos de Cima da Serra
Een ander bescheiden maar nieuw wijngebied is Campos de Cima da Serra. Het is een subtropisch hoogland op 1.100m hoogte. Hierdoor is het klimaat gematigd en heeft zacht glooiende hellingen. De bodem is een mix van watervasthoudend graniet en voedselrijke kleigronden, met een beetje zand en leisteen. De regio staat bekend om het creëren van uitzonderlijke melanges. Ongewone lokale druiven produceren aromatische witte wijnen en elegante rode wijnen. Blauwe druiven in deze regio zijn onder andere Alvarelhão, Amaral, Borraçal, Espadeiro, Padeiro, Pedral, Rabo de Anho en Vinhão. Witte wijnen zijn Alvarinho, Arinto Avesso, Azal, Loureiro en Trajadura. Het is zeker een regio die het waard is om te volgen.
Klein Italië in Serra Gaucha
Ten noorden van Campanha en Serra do Sudeste ligt het wijngebied Serra Gaúcha. Dit staat ook bekend als Klein Italië en is een verrassende oase in het centrum van een industriegebied. Omdat 80% van de wijnbereiding van het hele land uit deze regio afkomstig is, beschouwd men deze regio vaak als de wijnhoofdstad van Brazilië. Serra Gaúcha is ook de thuisbasis van de eerste officiële wijnbenaming van Brazilië, Vale dos Vinhedos, die in 2002 werd opgericht. Het is een koele, heuvelachtige streek en vertoont veel gelijkenis met de thuisbasis van de Noord-Italianen die in de jaren 1880 naar het gebied emigreerden. Het is niet verwonderlijk dat je de Italiaanse hand hier terug vindt van architectuur tot de keuken. Coöperaties domineren hier. De bodem varieert van graniet tot klei en kalkhoudend maar is voornamelijk vulkanisch basalt met veel voedingsstoffen. Het klimaat varieert van gematigd tot subtropisch op een hoogte van 760m.
Hoewel in de 19e eeuw Barbera en Trebbiano domineerden, hebben Chardonnay, Pinot Noir, Merlot en Cabernet Sauvignon deze plaats ingenomen. Vooral mousserende wijnen in Spumante-stijl, de espumante, is de trots van Brazilië in deze streek.
Serra Gaúcha kent slechts twee oorsprongsbenamingen en vier geografische indicaties. De DO Vale do Vinhedos ligt rond de stad Bento Goncalves. De IP Altos Montes is hoger gelegen. Terwijl UP Farroupilla gezien wordt als de Moscatel hoofdstad en Pinta Bandeira zowel een DO als IP kent waar ook schitterende mousserende wijnen vandaan komen.
Mousserende wijn uit DO Vale dos Vinhedos
Nabij de stad Bento Goncalves ligt de subregio Vale dos Vinhedos, vrij vertaald als Vallei van de Wijngaarden. Deze regio wordt vaak vergeleken met het Italiaanse Piedmonte en dat is niet vreemd wanneer je het klimaat en bodemopbouw vergelijkt. Het heeft een gematigd klimaat en heeft een bodem van zanderig klei afkomstig van basalt formaties. Deze bodems resulteren in wijnen die elegant zijn met finesse en elegantie. Vooral de mousserende wijn die volgens de traditionele methode gemaakt heeft een unieke complexiteit. Hiervoor gebruikt men vooral Chardonnay en Pinot Noir. Maar ook rode, witte en rosé wijnen zijn voor handen. Pas in 2012 heeft Vale dos Vinhedos als eerste regio de DO classificatie ontvangen. Daarnaast bestaat er ook de IP Vale dos Vinhedos. Het verschil tussen de twee classificaties zit in de regels met betrekking tot de druivensoort en bereiding. Vanzelfsprekend zijn de regels voor een DO strenger.
Zo moet men voor de DO voor single vineyard-wijnen 85% Merlot (voor rode wijn) of Chardonnay (voor witte wijn) gebruiken. Voor blends ligt dit op 60% Merlot en aangevuld met Cabernet Sauvignon, Cabernet Franc en/of Tannat. Voor witte wijn is dit 60% Chardonnay aangevuld met Riesling Italico. En tenslotte voor mousserende wijnen dient dit 60% Chardonnay en/of Pinot Noir als basiswijn, aangevuld met Riesling Italico, waarbij de wijn gemaakt dient te worden volgens de traditionele methode. Indien de wijn niet aan deze criteria voldoet, valt het automatisch in de IP classificatie. Zo zal alle rosé wijnen dus IP label hebben.
IP Altos Montes
Dankzij Italiaanse kolonisten werden wijnstokken in 1875 aangeplant in deze subregio, wat de hoogste wijngaarden van de Serra Gaucha beslaat. De eerste wijnhuizen volgden in 1920, beiden gedomineerd door familiebedrijven. De hoogste wijngaarden profiteren van milde temperaturen gedurende het druiventeeltseizoen. Wat leidt tot een langere rijpingsperiode. En vervolgens resulteert dit in druiven met een uitstekende zuurgraad, een hoog niveau van pigmentatie in de schillen (voor de kleurextractie) en gemiddelde hoeveelheden suiker.
De lagere wijngaarden liggen op 550m en hebben grote dagelijkse temperatuurverschillen. Het terroir bestaat voornamelijk uit Cambisol. De bodems zijn over het algemeen diep, hoog in zuurgraad en goed gedraineerd. In het gematigde klimaat zorgt dit voor een zeer vruchtbare bodem.
De belangrijkste wijnsoorten zijn rosé, rood en witte wijn. De fijne mousserende wijnen (Vinho espumante fino – branco ou rosado) mogen wit of rosékleurig zijn. Hiervoor gebruikt men Chardonnay, Pinot Noir, Riesling Italico en/of Trebbiano. De mousserende Moscatel (Vinho Moscatel espumante branco ou rosado) maken gebruik van verschillende Moscatel variëteiten en Malvasia. Deze wijnen zijn over het algemeen fris met een lichte zuurgraad en een uitgebalanceerd alcoholgehalte. Daar waar voor de stille rode en witte wijnen een breder scala van druivenrassen zijn toegestaan, is dit beperkt voor rosé wijnen tot Pinot Noir en Merlot.
Moscatel uit IP Farroupilla
Over het algemeen worden de wijngaarden van Faroupilla als de mooiste wijngaarden van Brazilië beschouwd. Daarnaast is het de Moscatel-hoofdstad van het land, maar is het ook de grootste producent van Muscat-druiven in Midden- en Zuid Amerika. Meerdere muscat variëteiten staan aangeplant zoals Moscato Bianco, Malvasia, Moscato Giallo en Moscato d’Alexandrie en brengen stille witte wijn, mousserende wijn, maar ook likeur voort. Het ligt binnen de grenzen van de Serra Gaucha en het is niet verwonderlijk dat ook hier een grote Italiaanse invloed is. De bodem is een mix van klei en basalt. Het gebied heeft een subtropisch klimaat met warme, vochtige zomers en winters variërend van koud tot mild. De hoogte die varieert tussen 600 en 800m dragen bij aan het verkoelen van de wijngaarden.
Dit is de enige regio in Brazilië waar uitsluitend en alleen Moscatel-druiven gebruikt mogen worden.
IP Monte Belo
Ten westen van Serra Gaucha ligt IP Monte Belo, rondom de stad Monte Belo do Sul. Zo ver het oog reikt zijn de glooiende hellingen van Monte Belo bezaait met wijngaarden, slechts onderbroken door Rio das Antas rivier en haar zijrivieren. Het produceert de grootste volumes in Brazilië, waarbij de nadruk ligt op witte druiven variëteiten. De regio staat bekend om de trots van Brazilië door haar Espumante-wijnen, een mousserende wijn die vergelijkbaar is met de Asti Spumante uit Piemonte, Italië, maar qua bereiding meer op champagne lijkt.
De witte en roze mousserende wijnen hebben een samenstelling die uniek is voor de regio: minimaal 40% Riesling Italic en 30% Pinot Noir (maximaal 30% Chardonnay en 10% Prosecco (Glera). De mousserende wijnen die volgens de traditionele methode worden gemaakt, blijven minstens negen maanden in contact met de gisten. Maar vaker zien we 2, 3 of zelfs 5 jaar rijping op gist. De mousserende muscatel, wit of roze, wordt gemaakt met minstens 70% Moscato druiven. De rode wijnen zijn afkomstig van Pinot Noir, Merlot, Cabernet Sauvignon maar ook Tannat en Alicante Bouschet. De witte wijnen van Riesling en Chardonnay. Wat bijzonder is, is dat de gistsoort voorgeschreven is. Dit moet Saccharomyces cerevisiae 24MB-CM06, afkomstig uit de regio zelf, zijn en dit geeft de wijn haar zintuigelijk identiteit.
De bodem in Monte Belo is arm met een mix van klei en vulkanische grond. Dit dwingt de wijnstokken om hard te werken, waardoor complexere smaken ontstaan. De hoogte van deze regio is iets meer dan 700 m.
De Espumantes die hier worden geproduceerd, hebben aroma’s van tropisch fruit, met een uitstekende body en een hoog niveau van “knapperigheid” van de levendige zuurgraad.
IP Pinta Bandeira
Pinta Bandeira is een bosrijk gebied met veel schitterende watervallen. De bodem heeft een hoge zuurgraad en in combinatie met het milde klimaat en constante regenval, maakt het ideaal voor mousserende wijnen. De mousserende wijnen worden gemaakt volgens de traditionele methode, waarbij de uiteindelijke gisting plaatsvindt op fles. De meest populaire druiven voor dit proces zijn Chardonnay, Pinot Noir, Riesling en Viognier variëteiten. Maar daarnaast zijn er ook stille wijnen en deze vallen binnen de IP Pinta Bandeira.
De mousserende Muscat wijnen hebben een groenachtige kleur met tonen van perziken, honing, citrusvruchten, ananas en kruiden. De witte wijnen hebben de neiging om een strokleur te hebben met een uitstekende balans tussen zuur en alcohol. De rode wijnen, dankzij de zuurgraad van de grond, zijn robijnkleurig en gevuld met de aroma’s van donkerrood fruit.
Opgericht in 2022 is DO Altos de Pinta Bandeira de eerste exclusieve mousserende wijn DO in de nieuwe wereld. Alleen Chardonnay, Pinot Noir en Riesling Italico druiven mogen hiervoor gebruikt worden, waarbij deze volgens het espaldeira systeem opgebonden dienen te zijn. De wijnen dienen minstens 12 maanden te rijpen
Zuidelijk IP Gaucho Campanha
Aan de zuidelijke rand, grenzend aan de Uruguayaanse Rivera, ligt Campanha. Deze regio staat ook bekend onder de naam Fronteira. Sinds 2020 is de regio tot de IP-classificatie verheven. Het landschap is heuvelachtig, met een gematigd klimaat van lange zonnige dagen, minimale regen en koele avonden. Het is dan ook de heetste en droogste regio’s van het zuiden van Brazilië. De wijnstokken moeten gesnoeid worden met behulp van espaldeiras, een rek dat aan een muur bevestigd is. De zanderige bodem met graniet en kalksteen heeft een hoge zuurgraad, waardoor de wijnstokken moeten vechten voor de voedingsstoffen die ze nodig hebben. Dit zorgt voor een complexer smaakprofiel.
Vanwege de breedtegraad en het klimaat staat deze regio bekend om het produceren van diepe, zachte, fruitige rode wijnen. Cabernet Sauvignon, Tempranillo, Touriga Nacional en Tannat zijn de belangrijkste rode wijnen die in de regio worden geteeld. Witte wijnen zijn Sauvignon Blanc, Chardonnay, Pinot Gris en Gewurztraminer.
Omdat het klimaat veel minder vochtig is dan het tropische noorden, kunnen wijnmakers hier veel diepere rode wijnen produceren dan in enig ander deel van het land. Doordat er minder vocht in de grond en lucht is om druivensmaken en huidskleur te verdunnen, ontstaan zachte, fruitige rode wijnen, naast enkele pittigere Cabernet Sauvignons. Terwijl witte wijnen vaak van Chardonnay, de neiging hebben om vol te zijn.
Serras do Sudeste
Serras do Sudeste is een van de kleinste wijngebieden van Brazilië. Investeerders uit het nabijgelegen Serra Gaúcha hebben het gebied onlangs een financiële impuls gegeven, waardoor de wijnbouw hier echt van de grond kan komen. Blauwe druiven zijn dominant en leveren kwalitatief goede wijnen. Dit zijn meestal gemaakt van Cabernet Franc en Merlot, terwijl Sauvignon Blanc en Malvasia witte wijnen voortbrengen. Voorlopig liggen de wijngaarden in Serra do Sudeste, maar worden getransporteerd naar Serra Gaucha om daar in de wijnhuizen verwerkt te worden tot wijn.
De regio kent warme zomers en koele winters, vaak met perioden van mist en vorst in de koelere maanden. Het bergachtige terrein ligt tussen de 400 en 500m hoogte waarbij de wijngaarden profiteren van de hellingen. De kalk in de bodem levert calcium en magnesium voor sterke, gezonde wijnstokken en verbetert ook het vermogen van de plant om voedingsstoffen op te nemen. Basalt kan ook in de grond worden gevonden, wat geweldig is voor wortelgroei en het resistenter maken van wijnstokken tegen ziekten.
Als er één streek in de wereld bijzonder is, is dat wel Champagne. Deze streek die in het noorden van Frankrijk ligt is veel omvattend en is blootgesteld aan veel veranderingen. Denk alleen maar aan de opwarming van de aarde. Gelegen tussen 49 en 49.5 graden noorderbreedte kent Champagne een koel klimaat. Het ligt eigenlijk op de grens waar wijnbouw mogelijk wordt geacht (dit is tussen 30 en 50 graden noorderbreedte). Dit koele klimaat levert druiven met een subtiel balans tussen zuren en suikers, dankzij de juiste hoeveelheid zonneschijn en regenval. Echter in de afgelopen 50 jaar is de temperatuur met meer dan 1C gestegen. Tot op heden nog geen dramatische impact, maar wel iets om rekening mee te houden. Daarom verdient het dat de Champagne nader wordt verklaard.
Wie Champagne zegt, denkt meteen aan het bekendste merk-wijn ter wereld. En dat zo een merk-wijn zo lang de top aanvoert, geeft wel aan dat de wijn ieder jaar opnieuw uitmuntend moet zijn. Maar natuurlijk is niet alle Champagne fantastisch.
Wat Champagne een bijzondere streek maakt
Het begint natuurlijk al bij de ligging van de streek. Het noorden van Frankrijk, voor lange tijd een gebied waar druiven niet tot volledige rijping kunnen komen. Toch zijn er gebieden waar dat anders is. En daarnaast, heb je voor elke wijn wel volledig rijpe druiven nodig? Hier is het antwoord “nee” op. En dan zijn we terug in de mousserende wijnen uit de Champagne. Dit nodigt mogelijk uit om nader verklaard te worden. Doordat de druiven niet een volledige rijpheid behalen, leveren de druiven een hogere zuurgraad en lagere suikers. Hierdoor zijn de (basis)wijnen lichter en dunner ofwel meer waterig. De lagere suikers zijn nodig om te voorkomen dat de wijn te hoog in de alcohol schiet. Terwijl die zuren zo belangrijk zijn voor de levendigheid en de mogelijkheid om de wijn te laten rijpen.
Appellatie
Een andere bijzondere kenmerk is dat de Champagne streek geen classificatie kent op basis van een wijngaard (zoals in Bourgogne) of wijnhuis (zoals in Bordeaux). Hier is gericht op de dorpen. Van de 319 gemeenten in de Champagne die cru genoemd worden, hebben 44 de premier cru status en slechts 17 grand cru. Dit is een hiërarchie van kwaliteit die van oudsher bestaat en zegt dus eigenlijk niets over de kwaliteit van het heersende terroir. Eenmaal een wijngaard op een zuidelijke of noordelijke helling kan toch een heel ander micro klimaat hebben, terwijl het binnen dezelfde dorpsgrenzen ligt.
La Tradition Champenoise
Een ander karakteristiek is dat binnen “la tradition champenoise” het gebruikelijk is om te blenden van de wijn. Blenden zegt u? Dat zien we toch overal! Dat klopt, het blenden van verschillende druivensoorten wel ja. Maar in de Champagne blenden ze wijn van verschillende jaargangen. Zo heeft Krug Grande Cuvée maar liefst 120 wijnen uit 12 verschillende jaargangen.
Een andere manier om jaargangen te blenden is het toepassen van het solera-systeem zoals dat bij Sherry wordt toegepast. Dan ontstaat er feitelijk een blend van oudere jaargangen met de wijn van de meest recente jaargang. De wijn uit een ouder jaargang wordt reservewijn genoemd. Hoe meer reservewijn gebruikt wordt, hoe minder het vintage-karakter, ofwel de specifieke aroma’s die typerend zijn voor de huidige jaargang. Echter dit blenden gebeurd om andere redenen. Op deze wijze behoudt de wijn haar huissignatuur. Maar ook dat verschillende druiven, herkomst en jaren elkaar aanvullen en meer complexiteit kunnen geven.
Daarnaast is het gebruikelijk om druiven in te kopen om de wijn te maken, in tegenstelling tot de meeste wijnstreken in de (oude) wereld van grote reputatie, waar de druiven van wijngaarden uit eigen beheer komen.
Eén voor allen, allen voor één
Tenslotte is het de enige appellatie waar de classificatie gelijk is aan de merknaam van de wijn!
Hiërarchie binnen de appellatie
In veel gebieden zien we binnen de appellatie een hiërarchie ontstaan. Zo staan Chateau Petrus uit Pomerol, Chateau Lafitte of Chateau Margaux uit Bordeaux en Chateau Clôs Vougeot of Chateau de Pommard uit de Bourgogne in hun regio’s zeer hoog aangeschreven. Echter in de Champagne is een dergelijke hiërarchie niet toegestaan. De druiven worden tegen een vaste kiloprijs ingekocht en deze hangt weer samen met de kwaliteitsindeling ofwel of de druiven uit een Cru, Premier Cru of Grand Cru wijngaard afkomstig zijn.
Echter het is een de wijnmaker hoe hier mee om te gaan. Een rijke, ronde vettige champagne is te verkrijgen wanneer de druiven afkomstig zijn van heel zonnige dorpen/percelen met zanderige kleibodem. Voor frisse wijnen zijn dorpen in de vlakte met een sterk krijthoudende bodem gewenst (bedenk dat de bodem in de Champagne afkomstig is uit het Bekken van Parijs. Zo kan de wijnmaker dus spelen of sturen met de wijn.
Op persoonlijk niveau kan men wel verschillen tussen Grand Cru wijngaarden maken, maar dit is meer gerelateerd aan de ouderdom van de wijnstokken. Oude stokken produceren minder, maar meer geconcentreerde bessen. Ook kijkt men verschillend naar gehuurde percelen dan naar percelen die in eigendom zijn. En tenslotte ziet men de hoger gelegen dorpswijngaarden als beter dan de lager gelegen percelen. Hoger gelegen hebben meer kans op zon en dus betere fenolische rijping van de druiven. Hierdoor ontstaan rijpere smaken wat de wijn dus ten goede komt.
Blenden
Zoals ook in een eerder artikel aangegeven, is het zeer gebruikelijk om druivensap te blenden om tot Champagne te komen. De toegestane druivenrassen zijn Chardonnay, Pinot Noir, Pinot Meunier, maar ook de minder bekende Arbane, Petit Meslier en Pinot Blanc. Doordat de meeste Champagnes zijn gemaakt van ingekochte druiven, kunnen de druiven afkomstig zijn van verschillende wijngaarden uit de regio komen. Zo kan de wijnmaker dus spelen om tot de gewenste smaak te komen. Denk aan bodemopbouw (de hierboven beschreven klei versus kalkbodems), volrijpe druiven versus minder rijpe druiven om zuren en groene tonen in de aroma te verkrijgen, noem maar op.
Gewilde Cru’s
Natuurlijk zijn ook in de Champagne de meest gewilde en beroemdste wijnen Cru’s. Dat is natuurlijk niet zo heel vreemd wanneer hele dorpen Premier of Grand Cru-status hebben. En dan te bedenken dat er “slechts” 319 dorpen in de Champagne streek liggen, waarvan, zoals eerder vermeld, 61 een Cru-status hebben (ofwel 20%). Hoewel er dus 17 gemeenten de hoogste Grand Cru-status hebben en deze eigenlijk gelijkwaardig zouden zijn, is er toch een onderscheid. Over het algemeen vindt men champagnes uit Avize (Côte des Blancs), Aÿ en Cramant (Vallée de la Marne), Bouzy en Verzenay (Montagne Reims) beter dan de andere Grand Cru-dorpen.
Wanneer we kijken naar het hele assortiment, valt op dat veel champagnes millésimés (ofwel vintage) zijn. Dit houdt in dat de wijn afkomstig is van de druivenoogst van één jaar. Daarnaast zien we ook een groei in de single vineyard wijnen (ofwel champagnes parcellaires).
Blends blijven onmisbaar
De ontwikkeling van hoogwaardige champagne van zowel champagnes parcellaires als millésimés is logisch. Steeds meer mensen interesseren zich in herkomst en originaliteit van de drank. Het biedt een uitgelezen mogelijkheid om individuele wijngaarden beter te leren kennen als het gaat om terroir en dus herkomst. Echter de complexiteit en compleetheid van blends zijn en blijven een belangrijke factor. Indien wijn van één wijngaard en van één jaar afkomstig is, staat de wijn meer blootgesteld aan externe invloeden als regenval en warmte die van jaar tot jaar kunnen fluctueren. Een stabiele wijn die jaar na jaar eenzelfde smaakprofiel geeft, geeft meer stabiliteit voor de consument en verhoogt dus de interesse.
Tasmania is een eiland dat net onder Victoria ligt in het zuidoosten van Australië. Hoewel Tasmania maar een relatief klein eiland is (net iets groter dan Nederland), is het groot in faam als het gaat om wijn. Het eiland kent slechts één geografische indicatie, GI Tasmania. Desondanks zijn er verschillen op het eiland. De wijn potentie is groot en groeiende in Tasmania. Net als de overbuur Mornington Peninsula en Yara Valley zijn de toonaangevende druivenrassen de koele klimaat minnende Pinot Noir en Chardonnay.
Maar eigenlijk is Tasmania het beste te vergelijken met de wijnen afkomstig van Nieuw Zeeland. Zowel qua het koele klimaat – Tasmania ligt op dezelfde hoogte als het noordelijke deel van het Nieuw Zeelandse Zuidereiland – als qua keuze van de druivenrassen. We zien dan ook een gestage toename van Sauvignon Blanc, Riesling en Pinot Gris. Terwijl Cabernet Sauvignon, Cabernet Franc en Merlot achterblijven. Shiraz staat hier nauwelijks aangeplant wat een duidelijke afzetting is tegen het de rest van Australië.
Omdat de goudkoorts toesloeg in 1860, kwam de wijnproductie tot een halt. Ook werd in dezelfde tijd een wet aangenomen die de productie van alcohol verbood. Dit duurde tot 1950, waarna de wijnproductie langzaam opschroefde. Echter het zal nooit een kwantiteitsgebied zijn, de focus ligt meer op kwaliteit en dat is te merken! In 1990 werden nieuwe wijngaarden aangelegd en kende het eiland zo’n 90 producenten waar uiteindelijk slechts 20 echt wijn produceerden met beperkte oplage. In 2003 was er nog 800ha waar dit nu is gegroeid naar 2.100ha. Vandaag de dag zijn er ongeveer 250 producenten maar slechts 10% hebben meer dan 10ha grond. De wijn is zeer beperkt verkrijgbaar buiten het eiland.
Klimaat en bodem
Het klimaat wordt in grote mate beïnvloed de westenwinden die vanaf de zuidelijke oceanen veel regen met zich meebrengen. Eigenlijk past een tropisch regenwoud veel beter bij dit natte klimaat dan wijnteelt. Echter de westkust krijgt vele malen meer regenval dan het noorden of het oosten. Sterker nog, het oosten rond de hoofdstad Hobart, is één van de droogste regio’s in Australië. Het is daarom dat de wijnregio’s zich voornamelijk in het oosten en noorden hebben gevestigd waar een gematigder zeeklimaat heerst. Eigenlijk kan je het klimaat vergelijken met Champagne of Chablis in Frankrijk. Er valt voldoende regen gedurende het groeiseizoen en door de zuidelijke ligging profiteren de wijngaarden van veel zonuren.
De bodem is zeer gevarieerd tussen de verschillende regio’s. In Derwent Valley is het overwegend zanderig. Coal River Valley kent een veenachtig alluviale en zanderige humusgrond. Daar waar Pipers River een vrij diepe drainerende brokkelige bodem kent terwijl Tamar Valley een grindachtige basalt op klei- en kalksteenbasis heeft.
Wijnregio’s
We vinden hier maar liefst 8 verschillende regio’s. Echter Tasmania kent niet dezelfde classificatie als Australië; er is slechts één regio. Tasmania is niet te vergelijken met enig andere regio in Australia. In nagenoeg alle regio’s worden zowel witte als rode wijn geproduceerd. Rode wijn voert wel de boventoon. Ook mousserende wijn is geen onbekende en met Louis Roederer’s interesse zal de wijn potentie zeker groot gaan groeien in Tasmania.
Hoewel Pinot Noir de grootste aanplant in 2022 geniet, ongeveer 47%, is de productie vooral wit. Dit ligt in het feit dat de druiven gebruikt worden voor de productie van mousserende wijn. Mousserende Tasmaanse wijn is 37.5% van de productie. Terwijl witte tafelwijn 32% omvat. De productie van 2022 was 13% lager dan 2021 dankzij klimatologische uitdagingen. Ook was er overlast van bosbranden. Echter de prijzen zijn premium, wat veel goed heeft gemaakt voor de producenten.
Noord Tasmania
Tamar Valley is met ruim 30% de grootste bijdrager, de wijngaarden liggen aan weerszijde van de rivier de Tamar. Maar vooral de wijngaarden op de oostelijke oever liggen op vlakker land en heeft feller zonlicht. Wat de druiven niet goed doet. Er zijn 32 wijngaarden die zich vooral op Pinot Noir en Chardonnay richten. Het heeft een lange wijn geschiedenis die teruggaat naar het midden van de 19e eeuw.
Het klimaat vertoont overeenkomsten met de Côte d’Or. De maritieme invloeden zijn afkomstig van de noordelijk gelegen Bass Stait, wat Tasmanië scheidt van het “mainland” Australië. De wind koelt over deze straat en geeft de wijngaarden een ideale warmte. Met 14% van de productie komt Pipers River Valley op een 3e plaats. Het is hier nog iets koeler dan in Tamar Valley en is meer vergelijkbaar met Champagne streek. Deze twee streken zijn wel de belangrijkste wijnstreken van Tasmania en het grootste verschil tussen de twee is dat Tamar vooral stille wijn voortbrengt, terwijl Pipers River vooral mousserende wijnen produceert. Terwijl North West slechts 2% van de productie voor haar rekening neemt verspreid over zo’n 15 wijngaarden en North East is verwaarloosbaar.
Zuid Tasmania
In het oosten en zuiden van het eiland vinden we East Coast, Coal River Valley, Huon Valley en Derwent Valley. De drie zuidelijk gelegen regio’s kenmerken zich door meer familie wijngaarden ten opzichte van de noordelijke regio’s. Coal River Valley neemt een belangrijke plaats in met 21% van de productievolume, terwijl East Coast ongeveer 13% inneemt.
Coal River Valley is een weelderig, vruchtbaar gebied van rivieren en landbouwgrond. Wijnbouw en toerisme worden steeds belangrijker voor de lokale economie. De natuurlijke schoonheid van het gebied en de nabijheid van de staatshoofdstad Hobart, heeft het een voor de hand liggende keuze gemaakt voor wijntoeristen. Derwent Valley, aan de westkant van de heuvels met een 9% productie, biedt een vergelijkbare functie. Echter Derwent kouder, natter en meer vatbaar voor vorst dan het oostelijk gelegen Coal River Valley. Huon River tenslotte staat meer bekend om haar appelgaarden dan om haar wijngaarden. Het is dus niet verwonderlijk dat minder dan 1% van de wijnproductie hier vandaan komen. Het langgerekte East Coast staat bekend om haar elegante en crisp wijnen van Pinot Noir, Riesling en Chardonnay. Natuurlijk produceert men hier ook mousserende wijnen.
Wijnvergelijk
Laten we eens gaan kijken naar twee Pinot Noirs, één uit Pipers River Valley in het noorden en de ander uit Coal River Valley in het zuiden van het eiland. Pipers River Valley is over het algemeen iets koeler dan het zuidelijker gelegen Coal River Valley. Omdat deze laatste meer beschermd ligt tussen heuvels en dus het maritieme klimaat minder vat heeft. In Pipers River Valley bereikt de temperatuur ongeveer 28C terwijl in Coal River Valley, hoewel zuidelijker en dus kouder op het zuidelijk halfrond, deze 33C kunnen bereiken. Desondanks is de gemiddelde temperatuur in januari slechts 17.2C.
Dalrymple Pinot Noir
Het domein van Dalrymple is in 1987 opgericht en ligt op de heuvels van Pipers River Valley die uitkijken over de Bass Strait. De wijngaard beslaat slechts 12ha en staat met Pinot Noir aangeplant. Men volgt het fabricageproces van Bourgogne; druiven worden met de hand gesorteerd, gevolgd door koude persing op basis van complete trossen. De vergisting vindt plaats door wilde gisten. Hierdoor behoudt de wijn haar fruitigheid en vergroot de wilde gisten de complexiteit (van zowel het wijn maken als het eindproduct…) Na de fermentatie vindt de schil weking plaats voor het onttrekken van de kleur en tannine. Aan het eind van de fermentatie worden de druiven geperst en vindt de rijping op frans eiken barriques plaats, waar de malolactische omzetting plaats vindt. Waarna de wijn gefilterd en gebotteld wordt. De wijn is veganistisch geproduceerd.
Dit resulteert in een prachtige wijn met een mooie paarse kleur en gemiddelde kleurintensiteit. Het is een bijzonder glas waar je verliefd op wordt.
Het begint allemaal met de geur. Dit is niet zomaar een wijn, dit is fantastisch. Vele geuren komen je neus tegemoet. Je ruikt bosbessen, cranberries en cassis. Maar het vriendelijke, kruidige karakter, waar de Pinot Noir om bekend staat, komt ook duidelijk naar boven in deze wijn. De geur ontwikkelt en er komen complexe geuren ten tonele. Denk aan drop en iets van zwarte olijven.
Ook in de mond komen dezelfde zwarte fruitsmaken naar boven, maar ook aangename zwarte pruimen en olijven. De fruitsmaken worden bijgestaan door een zuivere natuurlijke zuurgraad en verfijnde tannine. Het is een echte delicate en elegante wijn met aan prettige lange afdronk.
Geniet van deze wijn bij eend in madeira-saus en romige champignons. De wijn is o.a. verkrijgbaar bij Slijterij het Genoeghen voor Є 31.95.
Tolpuddle Pinot Noir
Ongeveer 20 minuten vanaf Hobart liggen de wijngaarden van Tolpuddle in Coal River Valley. De regio ligt beschut door de westelijke bergketen waardoor regenval minimaal is – slechts 500mm per jaar. De Tolpuddle wijngaard is aangeplant in 1988 op 20ha grond. De stokken zijn dus inmiddels al 35 jaar oud. Door het koelere en droge klimaat rijpen de druiven langzaam zonder risico op schimmeldruk. En dat is terug te vinden in de rijke wijn.
In het glas toont de wijn zich helder met een lichte robijnrode kleur met ook nog wat paarse reflexen, duidelijk een jonge wijn.
In de neus heerlijk aromatisch geurend naar zoete kersen, aardbeien, iets vanille gebalanceerd met hartige specerijen als nootmuskaat van de houtrijping. Een geweldige zuiverheid en expressie van Pinot Noir met frisse zuren en stevige tannine. Mooi geparfumeerd met een gemiddelde body en verschrikkelijk toegankelijk en onweerstaanbaar met eindeloze verfijnde lengte!
Het is niet voor niets dat wijnkenner James Suckling de 2021 wijn waardeerde met maar liefst 98 (van de 100) punten. Helaas heeft dat ook effect op het prijskaartje. Het is zeker geen goedkope wijn met haar € 65, verkrijgbaar bij Edwin Raben.
Deze wijnen laten echt zien wat het potentie is voor wijn in Tasmania. Maar ja, voor grote wijnen, betaal je vaak ook grote prijzen. En gelet op de kleinschaligheid van de zone en versplintering van de domeinen zullen de prijzen ook niet snel gaan dalen.
Deze week komen we met een aantal interessante wijnweetjes waaronder productie gegevens over 2022 en meer feitjes. Sommige zijn om zo te vergeten, andere zullen ongetwijfeld blijven plakken.
Wijnproductie en consumptie
Wijn is nog steeds een zeer populair product in de wereld. Het jaar 2022 heeft zich gekenmerkt door veel uitdagingen. De oogst in Europa is groter geweest dan verwacht, ondanks de droogte en hittegolven in de lente en zomer. Terwijl het zuidelijke halfrond en de US een gemiddelde opbrengst neerzette. In het algemeen was 2022 droog en heet, wat heeft geleid tot vroege oogst met gemiddelde volumes, mede om suiker niet te hoog te laten oplopen. De totale oogst zal rond 260 miljoen hl (mhl) uitkomen.
De grootste producenten zijn nog steeds in Europa te vinden; Italië met 50.3mhl, Frankrijk heeft zich hersteld na de dip van 2021 en kwam in 2022 met 44.2mhl, vooral dankzij Bourgogne en Zuid-Frankrijk. En Spanje staat derde met 33mhl.
De consumptie in 2021 groeide gestaag met 0.7% tot 236 miljoen hl, echter er zijn grote regionale verschillen. De groei is deels te verklaren door de heropening van restaurants na Covid-sluitingen over de gehele wereld en dat sociale bijeenkomsten weer werden toegestaan. De grootste consumptie vinden we in de US met 33.1mhl en opvallend genoeg zien we in Frankrijk ook behoorlijke stijging (8.6% tot 25mhl). Italië en Duitsland blijven redelijk gelijk met respectievelijk 24.2mhl en 19.8mhl. Echter wanneer we per hoofd van de bevolking kijken, valt het op dat het de Portugezen zijn die veel drinken, 51.9lt per persoon, terwijl Frankrijk op 46.9lt zit. Ook Nederland doet goed mee met 26.1lt en staat daarmee op de 9e plek. Echter toch is de trend, vooral in de traditionele markten, dat er steeds minder wijn wordt gedronken, zoals onderstaande grafiek aangeeft.
In ons artikel van 14 maart bespraken we de CO2 impact van de wijnindustrie. We zien dat dit onderwerp een steeds grotere rol begint in te nemen. Ander interessante wijnweetjes houden verband met de productie van jaargang 2022 en duurzaamheid. Waar jarenlang de consument zich niet bezighielden met monocépage en het gebruik van chemicaliën geen rol speelden, zien we dat consumenten meer bewust worden van duurzaamheid. Vooral bij generatie Z zal biologische en biodynamische wijn een meer centrale plek innemen. Echter voor wijn die langer rijpen is dit natuurlijk niet altijd weggelegd.
Klimaat impact
Een ander aspect wordt deels ingegeven door moeder Natuur. Bourgogne, Bordeaux, Nappa, het zijn slechts een handvol voorbeelden van regio’s die zwaar te lijden hebben gehad onder de hand van moeder Natuur. Vuur, droogte, vorst of juist overvloedige neerslag (op de verkeerde momenten) stuwen prijzen op en limiteren opbrengsten. Vooral jongere wijnmakers zoeken naar alternatieven en buitenkansjes. Ook klimaatverandering speelt een rol. Regio’s als Bourgogne (vooral Chablis) maar ook Champagne dreigen andere smaakprofielen te krijgen doordat het simpelweg warmer is. Daarom is het niet verrassend dat landen als België, Nederland, Verenigd Koninkrijk of Finger Lake district (US) in opkomst zijn. Dit is natuurlijk direct een bruggetje naar het gebruik van de moderne (hybride) druivensoorten.
Absurde Bourgondische prijzen
Om nog even terug te grijpen naar Bourgogne. Exclusieve wijn is altijd al hot geweest en sommigen denken dat het ook een goede investering is. Echter de prijzen in Bourgogne gaan sky-high op het moment dat het gewoon niet meer leuk is. De gemiddelde prijs is in 2022 met 30% gestegen, vooral doordat volumes omlaag waren gegaan (schaarste is prijsverhogend), de cult-status die vaak aan bourgondische wijnen gegeven wordt, trekt investeerders aan wat ook prijsopdrijvend werkt.
NOLO-wijnen
Wat ook nauw gevolgd te volgen is, is het gebruik van NOLO-wijnen (NO or Low alcohol-wijnen). Door de groeiende aandacht aan gezond leefpatroon kan je het verlagen van alcohol niet los zien, ook niet (of zelfs niet) in de wijn industrie. Vanzelfsprekend voor alle nieuwe initiatieven geldt dat het tijd nodig heeft om aan kwaliteit te werken. Velen zullen het zich herinneren hoe Buckler alcoholvrij bier snel mond dood werd gemaakt. Echter kijk nu eens om je heen. Dezelfde trend zien we nu ook in de wijn industrie. Zoals de Grote Hamersma opmerkt, waar bij alcoholische wijnen de grens op 50% van de geproefde wijnen minimaal een 7 scoren, ligt dat bij alcoholvrije wijn slechts op 10%.Kijken we een aantal jaren verder, dan zal het speelveld er ongetwijfeld anders uitzien. Bedenk alcohol ontstaat als gevolg van de vergisting van de (druiven)suikers.
Interessant weetje is dat alleen wijndruiven dusdanig veel suiker bevatten dat je meer dan 12% alcohol kan bereiken in het eindproduct. Wanneer wijn meer dan 12% alcohol heeft, ontstaat er een chemisch proces waarbij geur- en smaakaroma’s kunnen wijzigen. Wijn wint aan body (rondheid en volheid ofwel viscositeit) en complexiteit. Maar ook zorgt alcohol dat de houdbaarheid verlengt kan worden. Kortom kan je aannemen dat vooral voor jonge wijnen een alcoholvrije wijn interessante alternatieven kan zijn, maar wanneer het gaat om wijnen weg te leggen, zal dit aan alcoholvrij toch nog even voorbij gaan.
Too much of anything is bad, but too much of Champagne is just right
Dit is een mooie spreuk die zich zeker doet gelden. Of de mousserende wijn nu uit de Champagne komt of elders, het is bubbels waar de consument zeer geïnteresseerd in is. Misschien wel na 2 jaar Covid denkt de consument dat het elke dag een feestje is! En bij een feestje horen bubbels natuurlijk.
Uitdaging in Australië
Australië heeft na de Covid lockdown in China een redelijke uitdaging. Doordat de verkopen ingezakt zijn in China, kampen de Australische wijnboeren met enorme voorraden van maar liefst 2.3 miljard liter. Dit is goed voor 2 jaar aan wijnverkopen. De gemiddelde prijs is gedaald met maar liefst 40%. Het is bijzonder spijtig dat de meeste wijnen afkomstig zijn uit 2019 en 2020, toen de druivenprijs enorm hoog lag. Bedenk dat in Australië veel druiven worden ingekocht om vervolgens wijn te maken. Saillant detail is dat Europa de Australische wijnen ook niet direct omarmt, aangezien het nog maar een paar jaar geleden was dat Australië vond dat Europa de hoge “Chinese prijzen” moest betalen.
Bron: Wijnpers 1/2023
Duitse ijswijn komt eraan
IJswijn in Duitsland wordt steeds zeldzamer. Door de opwarming van de aarde wordt het simpelweg niet koud genoeg. Temperatuur moet ver onder de -7C liggen om voldoende suiker te behouden in de druif. Op 20 november was het koud genoeg in Saksen en Saale-Unstrut. Terwijl het tot in december duurde dat ook de Ahr, Pfalz, Franken, Hessische Bergstrasse, Wurttemberg en Burgenland in Oostenrijk koud genoeg was. Waar bijvoorbeeld in de Ahr het de eerste keer in 20 jaar was dat er weer ijswijn gemaakt kan worden, was het voor Württemberg het derde jaar op rij.
Het is voor een wijngaard een risico om ijswijn te willen produceren. Want wanneer het niet koud genoeg wordt, en dat is reëel met de milder winters tegenwoordig, betekent het dat de wijnmaker letterlijk druiven weggooid doordat ze te lang aan de stokken blijven hangen en rotten. Vandaar dat je bijvoorbeeld de Kamer van Landbouw in Rijnland-Pfalz minder registraties voor ijswijn ziet. In 2022 waren er 35 producenten met 24 hectare geregistreerd, terwijl in 2021 nog 152 boerderijen druiven hadden laten hangen op meer dan 100 hectare.
To use irrigation or not to use irrigation that’s the question
In Europa is het wijngaard beheer strak geregeld binnen de AOC regels. Je ziet dan ook vaak dat irrigatie niet is toegestaan. Zeker in de zuidelijke landen kan dit tot forse problemen leiden vooral nu droogte een terugkerend fenomeen is. We zagen in 2022 dat in Pomerol (Bordeaux) bij wijze van hoge uitzondering wijngaarden geïrrigeerd mochten worden. Terwijl in Pessac Léognan het reeds het derde jaar op rij was dat werd geïrrigeerd. Wetenschappers voorspellen dat door klimaatverandering de uitzondering een noodzaak zal zijn.
Wat is dan de correlatie tussen klimaat en terroir? In een onderzoek uit 2004 naar het terroir van Bordeaux-wijngaarden, schreven professor Cornelis van Leeuwen van de universiteit van Bordeaux en collega’s: ‘De impact van klimaat en bodem was groter dan die van de cultivar. Veel van de variabelen correleerden met de intensiteit van de waterstress van de wijnstok. Het is waarschijnlijk dat de effecten van klimaat en bodem op de vruchtkwaliteit worden gemedieerd door hun invloed op de waterstatus van de wijnstok.’ Daarom is de waterbeschikbaarheid van de bodem voor de plant tijdens de verschillende stadia van het groeiseizoen een van de belangrijkste aspecten van terroir. Dus we kunnen op de langere termijn geen water bij de wijn doen als het om irrigatie gaat.
In veel van de (inmiddels niet zo) “nieuwe” wijnwereld kent met de restrictie van irrigatie niet. En kan dus in tijden van droogte volop water sproeien wat een groot voordeel op kan leveren. Vanzelfsprekend zal het water wel voorradig moeten zijn…
Vorige week zijn we de westelijke regio’s van West Kaap gaan verkennen. Hier vonden we de zeer bekende districten als Stellenbosch en Franschhoek. We gaan nu de andere regio’s onderzoeken, waar de West Kaap de wijnstijlen van Bourgogne ontmoet die geweldig kunnen zijn. In het oosten vinden we de regio’s Cape South Coast, Klein Karoo en Breede River Valley. Hier nemen de districten Elgin en Walker Bay, uit de Cape South Coast regio, een bijzondere plaats in.
Breede River Valley
Breede River Valley ligt ingeklemd tussen de drie andere regio’s; Coastal in het westen, Cape South Coast in het zuiden en Klein Karoo in het oosten. Het staat bekend om haar fruit- en wijnproductie maar het is ook een toonaangevend gebied voor het fokken van raspaarden. Het is relatief vlak en is omringd door het Cape Fold gebergte en dankt zijn naam aan de Breede Rivier die door de kloof stroomt. Het heeft een mediterraan klimaat met de meeste neerslag in de winter (mei tot september). In het noordwesten van de regio is het beduidend natter. Gedurende de winter, wanneer de druivenstokken in rust zijn, kan de rank de nodige middelen opslaan voor het groeiseizoen. De zomers zijn heet en droog en is irrigatie vaak noodzakelijk.
Breede River Valley is verantwoordelijk voor een groot deel van de totale wijnproductie van de West Kaap. We vinden veel verschillende druivensoorten zoals, Chardonnay, Chenin Blanc, Cabernet Sauvignon, Pinotage en Shiraz. Druiven vanaf de vlakte worden veelal gebruikt voor bulkwijn en deels voor destillaat. Terwijl de premium druiven afkomstig zijn van de uitlopers van het Cape Fold gebergte, waar hoogte en het aspect van de helling microklimaten creëren. Langs de rivier is de bodem vooral alluviaal met zandleem. Hoger in de bergen is het vanzelfsprekend rotsachtig.
Breede River Valley is opgedeeld in drie districten, Breedekloof in het oosten, Worcester in het midden en Robertson in het zuidoosten.
Breedekloof
De bergen hebben een gematigde invloed op de wijngaarden in Breedekloof. De schaduw van het Slanghoekgebergte die de westelijke grens vormen, verkorten de warme dagen en brengen aanzienlijk koudere nachten. Dit verschil tussen dag en nacht temperatuur draagt bij aan de zuurgraad van de wijn. De witte variëteiten gedijen goed op de zandleem-vlaktes, terwijl de rode druivensoorten het goed doen op de noordelijke hellingen waar ze meer profiteren van zonlicht. Hier moeten de wortelstokken diep graven voor water en voedingsstoffen. En dit resulteert in lagere opbrengsten van druiven met meer geconcentreerde smaken.
Je vindt hier zowel kleinere boetiekwijngaarden als grotere coöperaties. Het omvat tevens de wards Goudini en Slanghoek. Het voornaamste product is brandewijn maar kwaliteitswijnen zijn in opkomst dankzij modernere apparatuur, nieuwe technieken en meer kennis.
Een trend die in de gaten gehouden moet worden is de productie van dessertwijn. De versterkte en dessertwijn van Muscat d’Alexandrie (lokaal Hanepoot genaamd) profileert zich steeds gunstiger.
Badsberg Hanepoot Jerepigo
Deze verfijnde dessertwijn van het wijnhuis Badsberg is gemaakt van Muscat d’Alexandrie. De druiven worden later geoogst om een hoger suikerniveau in de druiven te behalen.
De wijn is zacht met typische muscat geuren van tropisch fruit, rozijnen, honing en verse bloemen. De aanzet is zoete tropisch fruit, waarna perzik, rijp ananas en vanille over elkaar rollen.
Geniet van deze wijn bij een ijsgerecht of naast een oud kaasplankje.
Worcester
In het centrum van dit district ligt de historische stad Worcester. De wijnbouw concentreert zich vooral op grootschalige tafelwijn en produceert ongeveer 25% van het land. Dit is mede doordat hier vooral grote coöperaties de wijnbouw in handen hebben. Ook hier is een breed aanbod van druivensoorten zoals Chenin Blanc, Colombard, Sauvignon Blanc maar ook Shiraz, Pinotage en Cabernet Sauvignon. De omringende bergketens beschermen het gebied tegen extreme weersomstandigheden. Het gebied is warm met temperaturen ver boven de 30C. Irrigatie is hier nodig omdat de regenval beperkt is.
De wijnstijlen variëren sterk vanwege de klimatologische en topografische verschillen (zoals schalie en zandsteen). De meeste wijngaarden liggen op de zacht glooiende valleibodem. Maar net als in Breedekloof vinden we de premium wijngaarden op de berghellingen. Wijncultuur is hier nog niet zo heel oud, het waren de Duitse kolonisten die in het midden van de 19e eeuw de wijngaarden begonnen aan te planten.
We vinden hier de wards Nuy, Scherpenheuval, Stettyn en Hex River Valley. Wijnen uit dit district zijn zelden buiten Zuid Afrika te vinden.
Robertson vallei van wijn en rozen
Gelegen in het zuidoosten van Breede River Valley ligt het district WO Robertson, bekend als “de vallei van wijn en rozen”. De wijnen zijn rijk en fruit gedreven van Shiraz of Chardonnay druiven. Maar ook produceert men mousserende wijnen van Chardonnay en Pinot Noir volgens de methode Cap Classique.
Het district wordt doorsneden door de Breede Rivier en de wijngaarden liggen dan ook aan veel van de zijrivieren en aan de voet van de bergen. Het hete droge klimaat is ideaal voor goede kwaliteitsdruiven. Daarom is irrigatie van belang voor de wijnbouw. De rijke alluviale bodems in de vallei zijn perfect voor rode wijn productie, terwijl de grindachtige rode bodem ideaal zijn voor witte wijn. Het hoge kalkniveau geven een krijtachtige mineraalstructuur dat doet dingen vaan de Franse Chablis. De internationale bekendheid is pas rond 1990 gekomen. Daar waar vroeger vooral versterkte dessertwijn geproduceerd werd, zetten kwaliteitswijnmakers meer in op droge en mousserende wijnen.
Hoewel nog niet heel bekend, valt het op dat er hier maar liefst 14 wards zijn die dus hun eigen classificatie hebben gekregen.
Portugese trend in Klein Karoo
Meer landinwaarts vind je Klein Karoo, een uitgestrekt gebied, gelegen van oost naar west. Er heerst een droog klimaat, wat voor de wijnbouw een uitdaging is. Irrigatie is dan ook een must. Je kan stellen dat het klimaat grote gelijkenissen vertoont met de Dourovallei in Portugal.
De regio Klein Karoo is duidelijk afgebakend. In het noorden scheidt de Swartberg het van de Great Karoo, een semi-woestijn die aan de westkant van Zuid-Afrika ligt. En in het zuiden beschermen de Langebergbergen het gebied grotendeels tegen de invloed van de Atlantische en Indische Oceaan. Wijngaarden zijn te vinden aan de voet van deze twee bergketens, en langs de oevers van de rivieren die door de vallei lopen. De hoger gelegen wijngaarden hebben profiteren van een diepe vruchtbare bodem en een gematigder klimaat. Terwijl de wijngaarden aan de rivieroevers worstelen meer met het hete klimaat. De rode alluviale bodem zorgen voor een goede drainage en laten de wijnstokken harder werken wat dan de kwaliteit van de druiven tegoed komt.
Om deze reden houden de druiven meer suiker vast met een hogere concentratie van smaak, waardoor deze druiven ideaal zijn voor de productie van versterkte wijnen. Ook vinden we hier veel Muscat Blanc à Petit Grains, maar langzaam vindt er een verschuiving plaats naar droge wijnen van Chenin Blanc, Chardonny, Shiraz en Cabernet Sauvignon. Maar ook Portugese variëteiten als Tinta Barroca.
De regio is onderverdeeld in twee districten, Calizdorp en Langeberg-Garcia en 8 verschillende wards. Hiervan ligt Groenfontein in het district Calizdorp.
Cape South Coast
En daarmee komen we in de laatste regio uit, Cape South Coast. Zoals de naam doet vermoeden ligt het dus aan de zuidkust van Zuid Afrika. Vanwege de nabijheid van de oceaan, kent het een koel klimaat, waardoor druivenrassen als Pinot Noir, Chardonnay en Sauvignon Blanc hier veel succesvoller zijn dan in andere regio’s. Tevens begint de productie van mousserende wijn aan een opmars.
Elgin
Net buiten Kaapstad ligt WO Elgin. Het district stond vroeger bekend van zijn appels, mede dankzij haar koel mediterraan klimaat. De sauvignon blanc die hier gemaakt wordt is delicaat en uniek. Het zet dit gebied op de kaart zoals Nieuw Zeeland dit deed met zijn beroemde sauvignon blanc. Daarnaast wordt hier in de West Kaap ook geweldig mooie pinot noir en chardonnay gemaakt die vergelijkbaar zijn met die uit de Bourgogne.
Elgin ligt in een bassin temidden van het Hottentot-Holland gebergte, dit scheidt het district dan ook met Stellenbosch. Het koele klimaat wordt beïnloed door de zuidelijke wind maar ook de hoogte in het gebergte (ongeveer 250-400m).
Neem bijvoorbeeld de Sauvignon Blanc. Het is een heldere wijn met een frisse neus van expressief tropisch fruit. In de mond vermengen deze smaken met grapefruit en kruisbessen zodat heerlijk fris blijft en lang blijft hangen. Mede door de 8% Semillion geeft de wijn een vol mondgevoel. Dit maakt ook dat de wijn rijker doet overkomen dan die uit de Loire.
Ideaal bij vegetarische gerechten als gegrilde groenten, quiche of geitenkaas gerechten. Maar ook zeker om van te genieten in het zonnetje op het terras.
Het district Overberg ontleent haar naam aan haar ligging, over het Hottentot-Holland gebergte nabij Kaapstad. Overberg is een relatief nieuw gebied waar wijnbouw pas in 1980 werd geïntroduceerd. Historisch was het district gericht op appelteelt en druivensap productie. Veel wijnproducenten uit Paarl en Franschhoek zijn ook hier neergestreken omdat het district veel potentieel biedt.
Witte wijndruivenrassen zoals Chardonnay, Sauvignon Blanc en Chenin Blanc floreren hier in het relatief koele klimaat, maar rode wijndruiven zoals Cabernet Sauvignon, Petit Verdot en Shiraz presteren ook bewonderenswaardig.
Het district kent vier wards, Klein River en Theewater zijn waarschijnlijk de meest bekendste. Daarnaast vinden we ook de wards Greyton en Elandskloof/Kaaimansgat.
Bourgogne in Walker Bay
WO Walker Bay is één van de koelste klimaten van Zuid Afrika. Het district in West Kaap staat geweldig aangeschreven voor haar Pinot Noir en Chardonnay wijnen die sterk overeenkomen met die uit de Bourgogne, maar ook heel goede Sauvignon Blanc.
De nabijgelegen oceaan draagt bij aan de verkoeling van de lange zonnige zomers. Deze verkoeling draagt bij aan het vertragen van het rijpingsproces waardoor de druiven geconcentreerde smaken ontwikkelen en de zuurgraad behouden. De bodem bestaat uit schalie en zandsteen wat goede drainage biedt. Daardoor moet de wortelstok dieper graven waardoor opbrengst lager is maar de kwaliteit aanzienlijk beter wordt. De betere wijnen kunnen wedijveren met premium wijnen van Stellenbosch.
De beste wijngaarden vinden we in de Hemel-en-Aarde vallei, met de wards Hemel-en-Aarde Ridge, Hemel-en-Aarde Valley en Upper Hemel-en-Aarde Valley. Deze West Kaap wijnen kunnen zich heel geweldig goed meten met de Côte d’Or uit Bourgogne. Daarnaast zijn er nog vier andere wards; Bot River, Sunday’s Glen, Springfontein Rim en Stanford Foothills.
Zuidelijk Cape Agulhas
Op het zuidelijkste puntje van Zuid Afrika vinden we de WO Cape Agulhas. Hier ontmoeten de Atlantische en Indische Oceaan elkaar. Het maritieme klimaat heeft duidelijk haar uitwerking op de wijnen. Je vindt hier dan ook pittige Sauvignon Blancs en elegante Shiraz wijnen. Dankzij de lage temperaturen, in de zomer gemiddeld 20C, verlengen het rijpingsseizoen waardoor de druiven geconcentreerde smaken kunnen ontwikkelen terwijl de zuurgraad overeind blijft. Er heerst altijd wind wat positief als negatief kan uitpakken. Dankzij de wind produceert de wijnstok kleinere bessen met dikke schil terwijl het bladerdek minder aanwezig is. De smaakconcentratie en tannine in deze kleinere druiven is hoger wat resulteert in complexere wijnen. Ook is de wind gunstig in de strijd tegen meeldauw. De keerzijde van de wind is dat jonge stokken moeilijker willen schieten en kwetsbaarder zijn. Ook kan dit het zoutgehalte in de wijngaard verhogen, waardoor het overtollige zout weggespoeld moet worden, met risico dat bessen dan te waterig worden.
Het district verdient vooral de sporen met haar Sauvignon Blanc. De geconcentreerde, kruidachtige wijn is gunstig vergeleken met die gemaakt in regio’s zoals Marlborough in Australië en die uit de Loire-vallei.
Hier vinden we ook de ward Elim, oorspronkelijk opgericht voor de productie van communie-wijn, maar nu vooral bekend dankzij de droge rode en witte wijnen. Natuurlijk zijn het Sauvignon Blanc en Shiraz die hier een grote rol spelen, maar ook Pinot Noir, Semillon, en de blends Cabernet Sauvignon-Merlot en Sauvignon Blanc-Semillon gooien hoge ogen.
Swellendam
WO Swellendam is een kleine Wine of Origin ten noordoosten van Overberg en ten zuiden van Klein Karoo. In dit district liggen twee wards, Buffeljags en Stormsvlei. De belangrijkste druiven zijn Chardonnay en Sauvignon Blanc. Maar ook vinden we Chenin Blanc, Shiraz en Cabernet Sauvignon. Bijzonder is Sijnn Winery die zich toeleggen op Touriga Nacional, Tricadeira, Mourvèdre en Viognier. Blend van de rode variëteiten is de meest voorkomende wijnen van deze regio.
Klein Plettenberg Bay
Het kleinste district is WO Plettenberg Bay geheel in het zuidoosten van de West Kaap. Sinds 2001 vindt hier wijnbouw plaats en op het moment zijn er slechts 18 wineries op 58ha. Gelet op het koele klimaat, vinden we hier ook dezelfde soort druiven als Chardonnay, Sauvignon Blanc en Pinot Noir. Ook produceren ze hier acht verschillende mousserende wijnen volgens de Cap Classique methode. Er zijn drie wijndomeinen die zelf hun eigen wijn produceren en bottelen, dit zijn Bramon, Packwood en Plettenvale. De andere domeinen produceren zelf, maar laten het bottelen over aan Bramon Estate.
Deze site maakt gebruik van cookies, zodat wij je de best mogelijke gebruikerservaring kunnen bieden. Cookie-informatie wordt opgeslagen in je browser en voert functies uit zoals het herkennen wanneer je terugkeert naar onze site en helpt ons team om te begrijpen welke delen van de site je het meest interessant en nuttig vindt.
Strikt noodzakelijke cookies
Strikt noodzakelijke cookie moet te allen tijde worden ingeschakeld, zodat we je voorkeuren voor cookie instellingen kunnen opslaan.
Als je deze cookie uitschakelt, kunnen we je voorkeuren niet opslaan . Dit betekent dat elke keer dat je deze site bezoekt het nodig is om cookies weer in te schakelen of uit te schakelen.
