De Californische speeltuin

De grootste en belangrijkste wijnregio van Amerika is natuurlijk California. Volgens het California Wine Institute is de staat verantwoordelijk voor 81% van de Amerikaanse wijnen. En is daarmee de 4^e grootste wijn producerende regio achter Frankrijk, Italië en Spanje. Er staat 187.000ha onder wijnstokken, een lichte daling die reeds in 2015 is ingezet. Met een duizelingwekkende jaarproductie van 2.3 miljard liter wijn in 2022! De wijnstijlen variëren van koel tot zondoorstoofd en er is een breed scala van druivensoorten. Amerika is ook een beetje de speeltuin voor Californische wijnmakers; er wordt volop geëxperimenteerd.

Desondanks zijn de grootste troeven en winstpakkers Cabernet Sauvignon en Chardonnay. Maar andere druivenrassen winnen langzaam terrein. Zoals Zinfandel die lang in het verdomhoekje heeft gezeten omdat de wijnen zwaar en hoog alcoholisch waren. Weet dat Zinfandel, samen met Petite Sirah, Alicante en Carignan aan de basis stonden van de Californische wijnindustrie. Maar in handen van creatieve wijnmakers begint de “bedreigde” Zinfandel aan een opmars dankzij de Californische speeltuin. Vooral als basiswijn van oude wijnstokken (lees zo’n 60 jaar) in een “fieldblend” met Petite Sirah en Carignan die net dat beetje extra’s toevoegen. De oude wijngaarden hebben minder stokken per hectare zodat er voldoende water beschikbaar is, maar ook genoeg waterstress om de kwaliteit te verhogen. Daardoor kan de Zinfandel haar zuren behouden in het warme klimaat.

Bijzonder is dat ongeveer 80% van de wijn afkomstig is uit biologisch gecertificeerde wijnmakerijen. En meer dan de helft van de wijngaarden zijn gecertificeerd voor een duurzaamheidsprogramma.

Wat er aan vooraf ging

De Californische wijnproductie kent een rijke geschiedenis dat terug gaat naar 1860. De Spaanse Jezuïten-missionnarissen wijnstokken uit het Middellands Zeegebied in California aanplantten voor de miswijn. De Californische Goudkoorts in het midden van de 19^e eeuw gaf een nieuw impuls aan de wijnindustrie. Dit kwam doordat zowel de bevolking als de vraag toenamen. Met name de provincies Sonoma en Napa profiteerden hiervan.

De eerste commerciële wijnmakerij, Buena Vista Winery opende in 1857 haar deuren. Aan het eind van de 19^e eeuw brak ook in California de phylloxera-plaag uit. Hoewel zwaar getroffen, herstelde California zich snel dankzij het enten op Amerikaanse onderstokken. Tegen deze tijd waren er ruim 800 wijnmakerijen actief die 300 verschillende druivensoorten te verwerken kregen. Reeds in 1919 leek California wereldwijde erkenning te gaan krijgen, totdat de Drooglegging werd afgekondigd. Wijngaarden moesten worden ontworteld en kelders werden vernietigd. Sommige wijngaarden en wijnmakerijen konden overleven door over te schakelen op de productie van tafeldruiven of druivensap. Nog een aantal waren in staat om in bedrijf te blijven om kerken sacramentele wijn te blijven verstrekken. Productie van miswijn was een toegestane uitzondering op de verbodswetten. De meesten gingen echter failliet. Tegen het einde van de Drooglegging waren er nog slechts 140 wijnmakerijen die gestaag begonnen te groeien.

Tweede helft 20e eeuw

In de jaren 1960 was California vooral bekend om haar zoete portwijnen gemaakt van Carignan en Thompson pitloze druiven en om de goedkope tafelwijnen genaamd “jugwines”. Echter nieuwe wijnboeren stonden op die zich meer gingen toeleggen op kwaliteit. Naarmate deze verbeterde, begon de regio internationale aandacht te krijgen. Tot 1976 waar tijdens een internationale proeverij in Parijs de Californische wijnen (van Chardonnay en Cabernet Sauvignon) in een blindproeftest hoger gewaardeerd werden dan de Franse wijnen. Het resultaat was een schok in de wijnwereld, die altijd de Franse wijnen als superieur achtte. Dit is meer dan een groot compliment voor de Amerikaanse wijnmakers. Met als gevolg dat de prijs fors ging stijgen. De verkoop is altijd redelijk stabiel gebleven, maar export is zeer beperkt en vaak voor stevige prijzen.

Klimaat en geologie

California kent geologisch een zeer divers gebied dat sterk varieert aan klimaten en terroirs. De meeste wijnregio’s liggen tussen de Pacifische kust en Central Valley. Vanzelfsprekend is de watermassa van de Stille Oceaan en de baaien, zoals de Baai van San Francisco van grote invloed op de temperatuur. Dit levert een koele wind en mist om de intense zonneschijn en hitte te verminderen.

Hoewel droogte een gevaar kan zijn voor wijnbouw, valt er in principe voldoende regen en is irrigatie toegestaan. Een belangrijk risico is vorst, ondanks de milde winters. Het gebruik van windmachines, sproeiers (om de druiven te bevriezen) en smudge-potten beperken dit risico. Smudge-potten leveren vuur dat de wijngaard verwarmd en daardoor luchtcirculatie geeft in de wijngaard. Bergketens zorgen ervoor dat deze verkoelende invloeden geblokkeerd worden, waardoor gebieden als Sonoma en Napa warmer zijn. 

Tenslotte kent de staat een zeer gevarieerde geologie door het platentektoniek van de Noord-Amerikaanse en Pacifische platen. In sommige gebieden kunnen de bodems zo divers zijn dat wijngaardbeheerders besloten hebben om percelen aan te leggen om het unieke karakter van een variëteit te benadrukken. Terwijl dezelfde variëteit op het perceel ernaast met een andere bodemstuctuur andere karakters kan vertonen.

Wijnregio’s

Californische wijnmakers wijnen maken een wijnstijl dat meer affiniteit heeft met de “Oude Wereld”. Toch zijn de meeste Californische wijnen meer eenvoudig, fruitdominante wijnen, zoals je die uit de Nieuwe Wereld ziet. Het warme weer draagt bij om zeer rijp fruit te produceren. Hiermee verschilt de wijn van Europese stijlen doordat ze meer fruitig zijn in plaats van aardse of minerale wijnstijl. Tevens liggen de alcoholgehaltes hoger, vaak meer dan 13,5 procent voor rode wijn.

Californische Sauvignon blancs zijn niet zo kruidachtig als wijnen uit de Loire-vallei of Nieuw-Zeeland en zijn zuurder. Sommige Sauvignon blanc worden opgevoed op eikenhout, waardoor de stijl verandert. Dit wordt vaak Fume blanc genoemd.

In 1998 passeerde Zinfandel de Cabernet Sauvignon als de meest aangeplante rode wijndruif in Californië. Dit was mede te danken aan de grote populariteit van White Zinfandel. Mogelijk verwarrend, maar White Zinfandel wordt ook gemaakt van de rode druivenvariëteit. Zinfandel is een krachtige, fruitige wijn met een hoge zuurgraad en een jamachtige smaak. Witte Zinfandel is een dunne, lichtzoete blush-wijn. Hoewel de druif van Europese (Italiaanse) oorsprong is, wordt Zinfandel beschouwd als een unieke druif in Amerikaanse stijl.

Wijds North Coast met bekende AVA’s

Dit omvat het grootste deel van de noordkust van California en strekt met 1.2 miljoen hectare uit tot aan de Baai van San Francisco. Van noord naar zuid meet North Coast 120km en oost naar west 60km. Ondanks de grote van deze regio, verwacht niet dat hier alleen bulkwijn vandaan komt.

Hoewel de belangrijkste appellatie North Coast AVA is, waar met name blends van massaproductie afkomstig zijn, omvat ze maar liefst 57 kwaliteit appellaties. Waaronder een paar zeer bekende zoals Napa Valley AVA, Sonoma County AVA, Rutherford AVA en Russian River AVA. Het is gebruikelijk om de sub-appellaties in te delen naar administratieve grenzen (county grenzen). Maar dat is hier niet het geval. Er wordt echt gekeken naar terroir wat van invloed is op de wijnkwaliteit. De regio kenmerkt zich als een bergachtig gebied nabij de kust. Hierdoor is de temperatuur aanmerkelijk lager in de zomer en milder in de winter dan verder landinwaarts. Verkoelende kustbriesjes, verfrissende mist en frisse berglucht zijn allemaal belangrijke ingrediënten van het terroir aan de noordkust. Deze factoren brengen een evenwicht tegen de warme, heldere Californische zonneschijn.

De gebruikelijke Californische druivenrassen die staan aangeplant in North Coast zijn Cabernet Sauvignon en Chardonnay. Deze nemen ongeveer de helft van de hele aanplant voor hun rekening. Andere belangrijke druivenrassen zijn Zinfandel (in de warmere regio’s), Pinot Noir (juist in de koelere regio’s), Merlot en Sauvignon Blanc.

Cult wijn uit Central Coast AVA

Direct aan de zuidelijke zijde van de Baai van San Francisco begint de regio Central Coast en strekt langs de kust tot aan Santa Barbara County. De eerste gecultiveerde wijngaarden waren begin 18^e eeuw aangeplant. Ook hier geldt dat Central Coast AVA de belangrijkste wijnbouwgebied is, met enkele kleine maar ook grote gerespecteerde producenten. Central Coast AVA kent 56 subregio’s waarvan San Antonia Valley AVA en het eerste wijnbouwgebied San Luis Obispo Coast AVA de meest bekende zijn.

Het klimaat en de topografie variëren enorm in deze immense regio. Hierdoor is het moeilijk om te generaliseren over de wijnbouwomstandigheden. De ruige, bergachtige topografie van het gebied is tot stand gekomen door jaren van tektonische verschuivingen. De beroemde San Andreas-breuk deelt de regio van de rest van de Verenigde Staten. Deze breuklijn is tevens de oorzaak aan een brede reeks bodemsoorten.  Aan de westzijde van de breuk is er overwegend veel kalksteenrijke bodem aanwezig omdat het ooit deel maakte van een oude zeebodem. Ook zijn er gebieden met leisteen en leem in de Salinas-vallei in Monterey, en zanderige, grindachtige bodems rond de Baai van San Francisco. Over het algemeen kan je stellen dat de bergachtige streken meer kwaliteitswijnen voortbrengen. Terwijl de alluviale vlaktes meer gericht zijn op hoge opbrengsten en dus bulkwijn.

Druivenrassen

Het koele klimaat in een groot deel van de Central Coast AVA is uitstekend geschikt voor de Bourgondische variëteiten Pinot Noir en Chardonnay. Ondanks het feit dat het noordelijkste deel van de regio maar liefst 10 graden dichter bij de evenaar ligt dan Bourgondië. De hetere, meer landinwaartse gebieden van de Central Coast zijn ook goed voor Zinfandel, die is geplant in San Benito County en Paso Robles. Cabernet Sauvignon doet het goed in de hoger gelegen delen van de AVA, met name in het Santa Cruz-gebergte ten noorden van Monterey Bay.

Befaamde cultwijn

Veel van de cult-wijn Sine Qua Non zijn geëtiketteerd onder Central Coast AVA. Elaine en Manfred Krankl brachten in 1994 voor het eerst hun wijn op de markt. Elk jaar gebruikt Manfred Krankl zijn eigen kunstwerken om etiketten te maken voor de verschillende wijnen. Daarmaast brengen ze elk jaar wijnen uit onder een nieuwe naam. De filosofie van Sine Qua Non is om perfect rijpe, volle en smaakvolle wijnen te maken, die het unieke karakter van elk oogstjaar uitdrukken. Witte wijn rijpt 40 tot 60% op nieuwe eiken vaten. En rode wijnen 60 tot 100%. Verder filtert men de wijnen niet of nauwelijks.

Soms brengt Sine Qua Non ook een rosé uit, gemaakt van Grenache-druiven. De gemiddelde jaarlijkse productie van alle wijnen is ongeveer 3.500 kisten. Maar aangezien er een wachtlijst is voor nieuwe consumenten, kan het tot 10 jaar duren voordat men enkele flessen in handen krijgt. Meerdere wijnen kregen de volle 100 punten van Robert Parker.

Heet South Coast AVA

Wanneer we verder naar het zuiden afzakken, begint de Zuidkust bij Los Angeles tot aan de grens met Mexico. De regio wordt doorkruist door bergketens en biedt een hete, droge omgeving voor de wijnbouw. Hier ligt de oorsprong van de Californische wijnbouw. De Franciscaner monnik pater Junipero Serra richtte in 1769 de eerste missie op in Californië in San Diego County en plantte wijngaarden om sacramentele wijn te maken van de druivensoort Mission. In de periode voor de Drooglegging had (het huidige) South Coast AVA veruit de grootste wijnindustrie, die nog vele malen groter was dan de provincies Napa en Sanoma overtrof.  De verstedelijking heeft diepe sporen achtergelaten in de wijnindustrie. Doordat in de jaren 90 de bacteriële ziekte Pierce in de wijngaarden woedde, waardoor wijnmakers nu meer nadenken over terroir en de meest geschikte druivenrassen.

De meeste van de 12 wijnbouwgebieden liggen ten westen van het Sierra Pelona-gebergte en de Peninsula Ranges, waardoor ze kunnen profiteren van verkoelende invloed van de Stille Oceaan. Enkele gebieden uitgezonderd die meer op hoogte liggen om de hete temperaturen te verminderen. Ook de bodem is hier divers, in het noorden hebben de bergen een meer rotsachtige schaliebodem, terwijl in het zuiden dichter bij Mexico meer graniet aanwezig is. In de lager gelegen gebieden overheerst zand.

Tegenwoordig worden in de regio veel hoogwaardige wijnen gemaakt van Cabernet Sauvignon, Syrah en Chardonnay geproduceerd. Het is echter Zinfandel die hier gedijt en dichte, braamachtige rode wijnen produceert van enkele zeer oude wijnstokken.

Vruchtbaar Central Valley AVA

Ten oosten van de North Coast AVA en Central Coast AVA liggen de Coastal Mountain Ranges, een heuvelachtig gebied dat de verkoelende wind van de Stille Oceaan tegenhoudt. Central Valley, wat ten oosten van deze bergketen ligt, is de broedkamer van de landbouw van de staat. Technisch gezien bestaat Central Valley uit twee valleien, de Sacramento Valley in het noorden en de San Joaquin Valley in het zuiden. Ze komen samen in de Sacramento-San Joaquin River Delta. De aanwezigheid van zo een grote watermassa is van belang voor verkoeling maar ook de nodige irrigatie voor de 20 gevestigde subregio’s

De Central Valley produceert meer dan de helft van de druiven van de staat. De hete, droge omstandigheden die hier heersen, zijn bevorderlijk voor hoge opbrengsten, waarbij het grootste deel van de oogst naar de bulkwijnmarkt gaat. In geselecteerde subregio’s worden ook steeds meer wijnen van hoge kwaliteit geproduceerd. Druiven met een hogere natuurlijke zuurgraad, zoals Chenin Blanc, Colombard, Barbera en Chardonnay, presteren het best.

Sierra Foothills

De Sierra Foothills beslaat ruim 1 miljoen hectare van Yuba Country in thet noorden tot Mariposa County in het zuiden. De regio ligt langs de noordwestelijke uitlopers van het Sierra Nevada-gebergte dat Californië scheidt van de staat Nevada in het oosten. De wijngaarden liggen meestal op een hoogte tussen 300 en 900 meter. De uitgestrekte, agrarische Central Valley ligt ten westen van de uitlopers. Toen vignerons in 1970 het wijnbouwpotentieel van de Sierra Foothills kwamen verkennen, stuitten ze op veel oude Zinfandel-wijnstokken met extreme lage opbrengsten maar van zeer hoge kwaliteit. De 140-jaar oude Grandpere-wijngaard in Shenandoah-vallei zou de oudste nog producerende wijngaard zijn.

Het warme, hooggelegen terroir is hier zeer geschikt voor de productie van grote, rijpe, rode wijnen gemaakt van Zinfandel, Syrah en Italiaanse variëteiten zoals Barbera. De rotsachtige bodems kenmerken zich door hun een lage vruchtbaarheid. De wijnstokken graven hun wortels diep in de grond om water en voedingsstoffen te vinden met als eindresultaat een kleine opbrengst van druiven met intense, geconcentreerde smaken. De warme, zonnige dagen in het binnenland worden gevolgd door veel koelere nachten als gevolg van de neerdalende koele bergwind van de Sierra Nevada. Deze dagelijkse temperatuurvariatie zorgt ervoor dat druiven langzamer rijpen, wat leidt tot de ontwikkeling van rijke, complexe smaken en aroma’s die niet ten koste gaan van de zuurgraad. En deze combinaties leiden dus tot hoogwaardige kwaliteitswijnen.

Oogst 2023

Voor Californische wijnboeren is jaargang 2023 uitzonderlijk. De winter was ongewoon koud en nat, maar dit droeg bij aan het herstel van de vochtbalans in de bodem en stimuleerden een gezonde bladgroei, terwijl koelere temperaturen in heel Californië in het voorjaar en de zomer ervoor zorgden dat druiven zich geleidelijk ontwikkelden. Hierdoor konden de druiven genieten van een langere rijpingstijd. Veel wijnboeren voorspellen dat de jaargang 2023 een van de beste in jaren zal zijn, met wijnen met prachtige smaken, levendige zuren en een opmerkelijke balans. De oogst begon laat in heel Californië en liep twee weken tot een volledige maand achter. Veel rassen bereikten tegelijkertijd de volwassenheid, wat leidde tot een gecompliceerde oogst.

De Sauvignon Blanc van dit jaar toont een helder en schoon karakter terwijl Merlot een vroege smaakontwikkeling, uitgebalanceerde suikers en heldere zuren vertonen. Hartige tannine en complexe smaken zijn kenmerken van de Cabernet Sauvignon van dit jaar. Dit duidt allemaal op koeler dan gebruikelijk klimaat. De wijnen zijn elegant en puur, met uitgebalanceerde alcohol en uitgesproken aroma’s. En terroir zal hier een grotere rol in spelen, appellatie en bodemtype zal meer tot hun recht komen.