Petroleum in Riesling wijnen

Wie kent het niet Riesling wijnen, de druivensoort die tot veel in staat is, maar ook bekend staat om haar petroleum aroma. Waar komt dit eigenlijk vandaan? Daar gaan we deze week antwoord op zoeken.

Riesling druivenras

Maar laten we even een stapje terug doen. Bijna iedereen kent Riesling als de Duitse gortdroge wijn. Maar de druivensoort staat inmiddels overal aangeplant, van Willamete Valley aan de westkust van Amerika tot aan Nieuw Zeeland.

En verwar Riesling niet met gelijksoortige namen als  Riesling Italico, Laskirizling, Olaszrizling en Welschriesling. Dit zijn toch echt andere druivenrassen.

Duitsland wordt door velen beschouwd als de bakermat van Riesling. Hoewel historische verslagen geen duidelijkheid geven, kan je wel stellen dat Duitsland het hart is waar deze majestueuze druif al eeuwenlang groeit en bloeit. De vroegst geregistreerde melding van Riesling in Duitsland dateert van 13 maart 1435. En daarmee is 13 maart de onofficiële verjaardag van Riesling.

Riesling stamt af van de Gouais Blanc druif waar ook bijvoorbeeld Chardonnay en Pinot Noir van afstammen en Savagnin (ook bekend als Traminer maar verwar deze niet met Gewürztraminer).

Kameleon Riesling

Riesling kan ook worden beschouwd als een kameleon binnen de wijnwereld. Het neemt een unieke eigenschappen aan van het terroir waar de druif opgroeit. En creëert daarmee haar eigen stijl.  Maar alleen in Duitsland vind je Riesling die zo veelzijdig is, van trocken (ofwel kurkdroog) tot feinherb (nauwelijks zoet) tot trockenbeerenauslese (ofwel zeer zoet). Echter dit laatste is niet op alle plekken te bereiken. Daarnaast kan je van Riesling zowel stille als mousserende wijnen maken. Riesling is dus een echte kameleon!

Ook heeft Riesling niet altijd zo een faam gehad. Ten tijde van de goedkope Liebfraumilch was het meer een “beuker” dan kwaliteit. Ook in de tijd daarna werd de markt overspoeld door goedkope (inferieure) en mierzoete Riesling. Gelukkig is dat tij gekeerd en is er nu een heel spectrum aan Riesling verkrijgbaar.

Populariteit

Maar waarom kent Riesling een lage populariteit? Riesling is eenmaal geen Chardonnay en gaat niet zo goed op houtrijping. Terwijl Chardonnay mateloos populair is en er toch een grote voorliefde is voor houtgelagerde witte wijnen.

Riesling wijnen moet je leren drinken. De zuren, het ijskoude parfum en de citrus smaak zijn uitgesproken. Daardoor is Riesling niet voor iedereen weggelegd. Daarnaast blijft de petroleum aroma hangen boven de wijnen gemaakt van Riesling, terecht of onterecht.

Kenmerken

Riesling wijnen met petroleum ontwikkeling

Riesling heeft kleine bessen aan haar compacte trossen. Ze kleuren van groen tot goudgeel met bruine vlekjes, afhankelijk van de rijpheid.  Riesling kan zeer goed tegen extreem lage temperaturen dankzij het harde hout van de stam en groeit goed in een koeler of zelfs koud klimaat. Hier kan ze langzaam rijpen en waardoor ze haar aromatische karakter blijft behouden. Vandaar dat ze ook volop staat aangeplant in Finger Lakes District in Amerika en Ontario in Canada. Maar dan moet de druif wel op de goede locatie staan aangeplant om optimaal zon te krijgen. De druif heeft een voorkeur voor goed drainerende bodems, bij voorkeur bedenkt met leisteen.

Riesling is zeer terroir gevoelig en is dus in staat een goede reflectie te geven waar ze vandaan komt. De geprefereerde leistenen bodem zal een rokerig aroma afgeven, terwijl andere bodems meer mineraal of staal (in geval van kalk), teer, aards (in geval van klei) afgeven. Kenmerkende primaire aroma’s zijn perziken en appel, citrusfruit, citroen, limoen, pompelmoes, ananas en passievrucht, citronella, munt, muskaat, kamperfoelie, brem, linde, acacia. Waarbij aroma’s als citrusfruit duiden op minder rijpe druiven. Rijpere Riesling wijnen geuren naar overrijpe ananas en petroleum. Jongere Rieslings neigen eerder naar vers hooi, viooltjes, roos en wit steenfruit. Ook ontleent de druif zich voor nobele rotting. Deze geeft een typisch smaakje van gedroogde abrikozen en honing, amandelen en rozijntjes.

Zoals reeds aangegeven, houtrijping is niet weggelegd voor Riesling. Dus zal vergisting en rijping op RVS tanks plaatsvinden, waardoor de wijn haar frisse en fruitige karakter blijft behouden.

Daarentegen staat Riesling bekend om haar hoge zuurgraad en is daarom zeer goed in staat te ouderen, beter dan menig Bourgogne en Bordeaux wijn. En dat terwijl het alcohol kan variëren van 7% voor de lichte verfrissende wijnen tot 13% voor volle krachtige wijnen.

Riesling en klimaatzones

Wanneer Riesling in koelere zones staat is ze in staat om fenomenale wijnen te produceren, zeker wanneer er sprake is van veel direct en gereflecteerd zonlicht. De meeste Duitse regio’s zijn koelklimaat regio’s, behalve Pfalz waar het een paar graden warmer is. Ook Elzas, de meest Germaanse regio in Frankrijk, vind je tintelende, droge, staalachtige wijnen zoals die van Trimbach. De Wachau in Oostenrijk wedijvert met de Elzas en de Moezel vanwege de zuiverheid van zijn Rieslings. Behalve dat deze heerlijk karaktervolle, kurkdroge, gebeeldhouwde wijnen de neiging hebben om meer body en alcohol te hebben. En natuurlijk hebben we de goede ijswijnen uit Finger Lakes en Ontario, maar ook zeer goede Riesling wijnen uit Washington.

Terwijl ze in een warm klimaat, omdat ze vroeg rijpt, is het sap overrijp en mis je de spanning in de wijn. Het grote deel van zuid Europa is het simpelweg te warm voor Riesling. Daarom is het zo verrassend om kwaliteit Riesling te vinden in Australië. Zowel Clare Valley ten noorden van Adelaide als de Eden Valley in het oosten hebben een reputatie opgebouwd voor geweldige droge Riesling, het soort pittige, full-bodied wijn. Ook Zuid Afrika omvat Riesling maar daar moet de rijping goed gevolgd worden, net als in Nieuw Zeeland, waar de druif zowel op het warmere Noordereiland, als op het koelere Zuidereiland te vinden is.

Maar waarom petroleum in Riesling wijnen

Laten we eerst eens kijken waar deze petroleum aroma vandaan komt. Dit wordt veroorzaakt door TDN (een afkorting voor 1,1,6-trimethyl-1,2-dihydronaphthalene). Dit is een stofje dat niet in de druif aanwezig is, maar ontstaat wanneer de druif carotenoïden afbreekt tijdens de groei van de plant. Carotenoïden is een druifeigen stof (overigens niet uniek voor druiven) dat de plant beschermt tegen het felle zonlicht. Vervolgens vindt een proces van chemische verandering plaats waarbij de zuurgraad een belangrijke rol speelt. Dus hoe feller de zon is, hoe groter de kans is dat de petroleum aroma (ookwel Goût de Pétrol) ontwikkelt in Riesling wijnen. Maar dit kan zich pas in wijn ontwikkelen wanneer de wijn rijpt. Dus een jonge Riesling zal minder Goût de Pétrol hebben dan wijnen die rijpen.

De Goût de Pétrol is zowel geliefd als gehaat. Het is een echte  persoonlijke voorkeur. Zoek je naar deze aroma, dan heb je de grootste kans bij wijnen uit Australië, omdat de zon daar feller is.

Hoe ontstaat Goût de Pétrol

Er zijn een aantal factoren van invloed op de petroleum aroma. Één is dus de blootstelling aan zonlicht. Waarbij een studie heeft uitgewezen dat wanneer druiven na veraison meer dan 20% zonlicht ontvangt, het TDN gehalte toeneemt. Ook ontbladeren draagt (hetzij als wijngaardbeheer of doordat waterstress verminderde bladvorming geeft) bij aan verhoging van TDN, immers er ontstaat meer blootstelling aan zon.

Maar ook de lengte van flesrijping en keldertemperatuur hebben een belangrijke invloed.

Tenslotte een heel belangrijke factor. Een studie heeft aangetoond dat de sluiting van de fles een grote invloed heeft. Kurk afgesloten flessen hebben een lagere TDN waarde dan draaidoppen. Mogelijk omdat kurk TDN kan opnemen, maar ook omdat oxidatie (wat niet plaatsvindt bij een draaidop) het TDN gehalte kan verminderen.

Conclusie

Goût de Pétrol is een persoonlijke voorkeur. You love it or you hate it. Maar het is ook iets dat met klimaatverandering een potentieel risico vormt. Als wijnmaker heb je slechts beperkt invloed. In de wijngaard moet je het bladbeheer goed in de vingers hebben en tijdstip van de oogst kan een rol spelen. In de kelder is temperatuur relevant. Maar geheel voorkomen is onmogelijk.

Overigens TDN en de daaruit voortvloeiende petroleum aroma komt niet uitsluitend in Riesling voor. Zoals aangegeven, TDN komt voort uit cartenoïden dat in planten zit. Maar floreert in een hoge zuurgraad, zoals bij Riesling het geval is. Daarnaast heeft Riesling een aanzienlijk hogere cartenoïden gehalte dan andere druiven. Daarom zal je de Goût de Pétrol vooral in Riesling aantreffen.

Bijzonder Monastrell herontdekt

Jumilla DO is een subappellatie van Murcia DO in het zuidoosten van Spanje. Jumilla DO wordt gezien als het belangrijkste wijngebied in Murcia gezien de kwaliteit maar ook hoeveelheid dat men produceert. De appellatie omvat de zeven dorpen Jumilla, Hellin, Ontur, Tobarra, Albatana, Fuente-Alamo en Montealegre del Castillo. Het gebied ligt op het plateau van La Mancha op 400 tot 1.000m hoogte. Droogte en stijgende temperaturen zijn grote uitdagingen. Zomers kunnen in Jumilla bijzonder heet zijn, tot wel 42C terwijl regenval tot een miniem is met max 300mm. Het semi-aride continentale klimaat is dus zeer droog en warm, maar ook winderig. Wat waterstress alleen maar verder doet oplopen. Vandaar dat toegepaste druivenrassen zich hier ook aan aanpassen. Monastrell is een bijzonder goed voorbeeld van een hitte bestendig druivenras dat herontdekt is door de wijnbouwers.

Bijzonder Monastrell herontdekt

Wat ging er aan vooraf

De geschiedenis van Jumilla DO is bijzonder. In 1978 werden de oudste overblijfselen van vitis vinifera zaden van Europa ontdekt, wel 3.000 jaar oud. Er zijn ook archeologische overblijfselen gevonden die getuigen van de meer dan 2.500 jaar oude wijntraditie, waaronder oorbellen uit de 4e eeuw voor Christus.

Zo een 25 jaar geleden stonden hier vooral Merlot, Cabernet Sauvignon en Syrah aangeplant. In die tijd was irrigatie een noodzaak, zeker voor deze druivenrassen. Maar hoe anders is de situatie nu. Om te irrigeren is veel water nodig en daarvoor zijn de nodige watervergunningen benodigd. Dit werd een steeds groter probleem. In 1995 gebruikte men nog 100 miljard liter water voor de wijnbouw en in 2020 maar liefst 900 miljard liter. Mede onder invloed van waterschaarste en opwarmende temperaturen, is het bijzonder hoeveel wijnbouwers de inheemse Monastrell hebben herontdekt en zijn overgestapt naar dry farming.

Biologisch

De bodem is zeer kalkrijk en heel arm aan organische materialen vanwege de droogte. Doordat hier brede valleien zijn, is de bodem bezaait met gesteente dat door erosie uit de bergen naar beneden is gekomen. In sommige delen overheersen zanderige gravel bodems. Dit is een overblijfsel van een zee die miljoenen jaren geleden hier gelegen heeft. En er zijn zelfs enkele plekken met rotsachtige vulkanische bodems. De bodem is goed waterdoorlatend, wat van groot belang is in een droog winderig gebied. Ondergrondse harde krijtlagen voorkomen dat  vocht uit diepere delen naar de toplaag optrekken en verdampen. Deze factoren dragen bij aan een extreem schone bodem, vrij van vervuiling. Pesticiden worden nauwelijks gebruikt omdat door de droogte er geen ziektes voorkomen. Daardoor zijn veel wijngaarden biologisch gecertificeerd.

Waarom Monastrell

Reeds in de 14e eeuw is deze druivenras in de regio gesignaleerd. Het is gebleken dat Monastrell zich goed kan aanpassen in een hete droge omgeving. De druif heeft een dikke, donkere schil en is daardoor goed bestand tegen UV-straling en voorkomt zonnebrand. Ze vormt de knoppen laat om de strenge winterperiode door te komen en rijpt lang voor een goede smaakontwikkeling.

Bush vine of Gobelet bron www.jumilla.wine

Om de droogte en de wind te doorstaan, staan de stokken op wel 3m van elkaar in gobelet (bush vine). Dan hoeven de wortelstelsels niet met elkaar te concurreren voor dat kleine beetje water wat beschikbaar is. Tevens wortelen de druivenstokken diep om bij het water en de voedingsstoffen te komen.

Onderzoek heeft aangetoond dat Monastrell op een unieke wijze met water omgaat. Het gaat om het verband tussen beschikbare watervoorraad in de bodem, de bladeren en het gedrag van het druivenras. Bij warmte en waterschaarste sluiten de huidmondjes van de bladeren heel snel om verdamping te minimaliseren. Daardoor staat de ontwikkeling van de druif stil en kan leiden tot fenolische onrijpheid. Druivenrassen die dit nastreven noemt men een isohydrische ras). Andere rassen (anisohydrisch) sluiten de huidmondjes later wanneer al het beschikbare water is verbruikt, wat vervolgens stress geeft. Monastrell is bijzonder omdat onderzoek heeft uitgewezen dat dit ras de situatie aankijkt en dan pas beslist of ze zich isohydrisch danwel anisohydrisch zal gedragen. Daardoor ontwikkelt ze zich gelijkmatig en heeft Monastrell veel minder irrigatie nodig. Inmiddels is ongeveer 70% van de aanplant Monastrell.

Keerzijde

Natuurlijk is er een keerzijde. Doordat een grote groep wijnbouwers zijn overgestapt naar dry farming, moeten de wijnstokken harder werken om water te bereiken. Door deze krachtinspanning van de plant, levert ze minder bessen op. Waardoor natuurlijk de wijnproductie lager is. Als gevolg daarvan is de kwaliteit weliswaar hoger van de druiven en dus de wijn, maar ook de prijs.

Desondanks kennen de wijnen uit Jumilla een zeer goede prijs-kwaliteit verhouding van rond €15.

Kleinste wijngebied in Frankrijk de Jura

Op zo’n 7.5 uur rijden vanaf Utrecht vinden we het kleinste wijngebied in Frankrijk, de Jura. Een die ook vaak overgeslagen wordt, mede omdat het letterlijk in de schaduw van de Bourgogne ligt. Het gebergte de Jura ligt ingeklemd tussen de Bourgogne en de Zwitserse grens en is vernoemd naar de periode in het mesozoïcum. De wijnbouwzone ligt op de eerste heuvels van de Jura.

Niet verwonderlijk vertonen de wijnen enige gelijkenis met de Bourgogne maar ook met Zwitserse wijnen. Maar er zijn ook onderscheidende wijnen. Denk aan de vin jaune, vin de paille of Macvin de Jura.

Klimaat en geologie

Ook het klimaat vertoont veel gelijkenis met de Bourgogne, echter de winters zijn veel kouder. De rijpheid van de druiven is daardoor vaak een zorg. Oogst stelt men uit om deze reden, vaak tot eind oktober opdat men de hoogst mogelijke suikergehalte behaalt. Om het risico op vorstschade te verminderen, worden de druiven getraind volgens het Guyot-systeem.

De meeste wijngaarden liggen op een hoogte tussen 250 en 400m tussen de vlaktes van de Bresse en het Juragebergte.

Guyot snoei

De Guyot snoeimethode geeft een relatief lage opbrengst maar de kwaliteit van de druiven is geweldig. Hoewel het resultaat van deze snoei dus goed is, is de methode relatief makkelijk.

Guyot snoei methode

Vanuit de stam wordt één of twee (dikke, stevige) tak(ken) geselecteerd die men als gesteltak(ken) gebruikt. Deze takken leidt men horizontaal geleid langs de trellis. Wanneer slechts één tak geleid wordt, noemt men dit enkel Guyot. Bij twee takken is dit dubbel Guyot.

De uitlopers op de gesteltakken worden het hele jaar door recht naar boven uitgeleid om deze verticaal te laten leiden. Zo vormen de vruchttakken.

Druivenrassen

Historisch gezien zijn er ruim 40 druivenrassen geweest. Pas tegen het eind van de 20e eeuw namen Chardonnay (lokaal ook Melon d’Arbois of Gamay Blanc) en Savagnin (lokaal naturé genaamd) een toevlucht. Vandaag de dag staat Chardonnay ongeveer 45% aangeplant. Savagnin treft u vooral aan in de vin jaune die een nootachtig aroma aan de volle wijn toevoegd.

Pinot Noir is vooral voor cépage wijnen, maar ook als blend met de lichtere Poulsard. Poulsard, met haar kenmerkende oranje tint, wordt ook veel gebruikt voor rosé wijnen. En is daarnaast één van de belangrijkste druiven voor de vin de paille.

De Trousseau druif tenslotte presteert het beste in de grindachtige wijngaarden van Arbois AOC.

Wijnregio’s

Grofweg is de Jura, het kleinste wijngebied in Frankrijk, in te delen in één regio en drie sub-appellaties. Maar kent ook drie product-appellaties. Het heeft slechts 2.000ha wijnbouwgebied.

Kleinste wijngebied in Frankrijk de Jura

Côtes du Jura AOC

Dit is de regionale AOC dat in 1937 werd opgericht en omvat het hele gebied. Maar wua hoeveelheid noteert het plaats twee achter Arbois AOC. Het is een langgerecht gebied dat 80km uitstrekt, maar de belangrijkste productie ligt tussen Arbois en l’Étoille in. Het produceert rode en roséwijnen van Poulsard-, Trousseau- en Pinot Noir-druiven, en witte wijnen van Chardonnay- en Savagnin-druiven.

De bodem van de Côtes du Jura bestaat uit kalksteen, grind en kleimet verschillende mengverhoudingen, afhankelijk van de gebieden (kalkrijker in het zuidelijke deel). Het typische klimaat van de regio is continentaal en semi-continentaal met weinig zonneschijn en koude winters. De zomers zijn koud en de voorjaarsvorst komt vaak voor, daarom planten wijnbouwers wijnstokken op de zuidelijke hellingen om te garanderen dat de vruchten het meeste zonlicht krijgen.

Arbois AOC

Rondom de stad Arbois in het noorden van de Jura vinden we de gelijknamige sub-appellatie. Het is de oudste appellatie van Frankrijk die in 1936 haar gecontroleerde appellatie status ontving. Dit is weliswaar met vijf andere appellaties toegekend, te weten Chateauneuf-du-Pape, Tavel, Cassis en Monbazillac. Voor rode en roséwijnen maakt men gebruik van Poulsard , Trousseau en Pinot Noir-druiven, en witte wijnen van Chardonnay- en Savagnin-druiven. Maar Arbois is uiteindelijk het meest bekend om haar rode wijnen, met ongeveer 70% van alle rode wijn uit de Jura. Deze is vooral gemaakt van Poulsard en Trousseau.

Vooral Trousseau is te vinden op de grindrijke bodem, die daardoor beter opwarmen en rijpen met een diepgekleurde intense wijn als resultaat.

Vooral de wijnen uit het dorp Pupillin staan bekend om haar kwaliteit dankzij de zuidelijke, kalksteenrijke hellingen en mogen daarom verkocht worden als Arbois-Pipillin.

Château-Chalon AOC

Het dorp Château-Chalon beslaat deze gelijknamige sub-appellatie. Binnen de appellatie regels zijn alleen witte wijnen van de Savagnin-druif gemaakt in de vin jaune-stijl  toegestaan. De Château-Chalon-wijnen worden echter niet expliciet geëtiketteerd als vin jaune. Maar we vinden hier wel de beste vin jaune wijnen van de Jura. De witte wijnen zijn bijzonder elegant omdat ze op pure kalksteen staan. De wijn staat bekend om zijn lange levensduur en het vermogen om tientallen jaren te rijpen. Sommigen zeggen zelfs 100 jaar, maar dan moeten we wachten tot 2036.

Echter de grenzen van de appellatie zijn nogal verwarrend. Sommige wijngaarden die binnen de grenzen van Château-Chalon AOC vallen, zijn aangeduid als Côtes du Jura AOC. Dit houdt verband met de eis dat de bodem moet bestaan uit grijze mergelgrond.

L’Étoile AOC

Dit is een sub-appellatie  die wijnen produceert van Chardonnay-, Savagnin- en Poulsard-druiven. Het is een zeer kleine wijngebied binnen de Jura in Frankrijk van ongeveer 75ha groot en de wijnen zie je zelden buiten de appellatie. De eigen appellatie is te danken aan het bijzondere meso-klimaat waar Chardonnay van profiteert. Hierdoor is een link met Chablis snel te leggen. Rode wijn is niet toegestaan binnen de appellatie regels.

Crémant de Jura AOC

Daarnaast kent men binnen de Côtes du Jura ook een mousserende wijn, genaamd Crémant de Jura AOC. Voorheen noemde men deze wijn vin mousseux. Hoewel de appellatie pas in 1995 is toegekend, bestaat de mousserende wijn reeds in de 18e eeuw. Witte wijnen moeten voor ten minste 70% Chardonnay, Pinot Noir en Trousseau bestaan, terwijl de resterende 30% aan de producent wordt overgelaten. Roséwijnen moeten minimaal 50% Pinot Noir, Trousseau of Poulsard zijn. Volgens de regelgeving dienen druiven hand geplukt te zijn, vervoert in kratten met gaten die de druiven laat oxideren en dat volledige trossen persing te ondergaan. De wijn dient men volgens de méthode traditionelle, zoals in Champagne, te maken om vervolgens 12 maanden te rijpen.

Onlangs hebben producenten hoogwaardige brut nature- en brut zero-wijnen gemaakt met biologische en biodynamische filosofie.

Late harvest voor Macvin de Jura AOC

Macvin de Jura AOC is een appellatie voor versterkte late oogst wijn. Voor het versterken gebruikt men het eau de vie Marc de Jura. Macvin wordt reeds sinds de 14e eeuw geproduceerd en kreeg haar appellatie in 1991 en kan rood of rosé zijn van Poulsard, Troussard en Pinot Noir of Chardonnay en Savagnin voor witte wijn. Door de toevoeging van “eau de vie” ofwel destillaat, stopt de vergisting en blijft er restsuiker achter. Macvin is een prima aperitief maar misstaat ook niet als dessertwijn.

Marc du Jura AOC

In 2013 ontving de Jura haar laatste appellatie, een product appellatie dat zich toelegt op de productie van de eau de vie Marc du Jura, wat gebruikt wordt voor de Macvin de Jura.

Lokaal vaak gerefereerd als “hartverwarmer” is dit een krachtige geparfumeerde wijn dat perfect past bij desserts.

Voor marc de vie perst men eerst de druiven. Om vervolgens van alles wat overblijft na filtering van het sap: stukjes schil, pitten en geriste trossen te gebruiken. Na gisting ondergaat de marc een dubbele destillatie in een alambiek, een destileerketel. Daarna rijpt de wijn minstens twee jaar in hout. Een langere rijping geeft meer rondheid en complexiteit.

Vin jaune in sherry-stijl

De meest onderscheidende wijn uit de Jura is de vin jaune. Deze wijn vertoont veel gelijkenissen met fino sherry, maar is niet versterkt. De enige toegestane druivensoort is Savagnin.

Na de gisting rijpt de wijn 6 jaar of langer in Bourgondische vaten. De vaten zijn tot aan de rand gevuld, maar door verdamping vermindert het vloeistofvolume in het vat waardoor een luchtlaag ontstaat. Door het plotse contact met zuurstof oxideert de wijn en groeit er een gist-laag die vergelijkbaar is met flor van de Jerez-regio. Dit heet sous voile in het frans.

De wijn wordt vervolgens gebotteld in een kenmerkende clavelin-wijnfles met een inhoud van 62 cL. Ook aan deze inhoud zit een reden. Gemiddeld verdampt 38% van 1 lt wijn en houd je dus 62cl over.

De vin jaune is een zeer droge, maar intens gearomatiseerde wijn met tonen van gedroogd fruit, walnoten, specerijen, toast, champignon en pekel. Decanteren is aanbevolen voordat je de wijn inschenkt.

Zoet vin de paille-stijl

Vin de Paille, ookwel “Stro-wijn” genaamd, gebruikt men druiven die 6 weken op stromatten drogen. Dit heeft overeenkomsten met de appassimento-methode in noord-Italië. Direct na de kersttijd perst men de bessen voorzichtig, het sap fermenteert en de wijn rijpt enkele jaren. Uitsluitend Chardonnay, Savagnin en Poulsard gebruikt men voor Vin de Paille. Deze wijnen hebben een diepe kleur en een luxueus, rijk aroma met dominante tonen van rozijnen en walnoten.

Zonder Texas geen wijn

Als laatste staat van de MidWest komen we bij Texas aan, die een speciale plaats inneemt. Internationaal zal het mogelijk verbazen, maar Texas staat op de 5e plaats als het gaat om Amerikaanse wijnproductie. Ondanks het hete droge klimaat zijn er mesoklimaten door de aanwezigheid van woestijnen, bergen, meren en vlaktes. Maar een andere veel belangrijkere gebeurtenis waarbij Texas zich op de internationale kaart zette is de proef die Thomas Volney Munson eind 19e eeuw toepaste. Voor zijn eigen studie entte hij Europese Vitis Vinifera wijnstokken op inheemse Amerikaanse onderstammen. Dit was de eerste en enige oplossing voor de phylloxera-crisis die in Europa heerste en alle wijnstokken vernietigde. Zonder dit initiatief uit Texas hadden we simpelweg geen wijn meer gehad om van te genieten! Ondanks de belangrijkheid van de Amerikaanse onderstokken, is de wijnbouw zelf volledig gericht op de Vitis Vinifera druivenstokken.

Zonder Texas wijnregio's geen wijn

Er zijn maar liefst acht verschillende subappellaties te vinden.  Waarbij de mooiste wijngaarden in het noorden en centrale deel van Texas liggen. De belangrijkste druivensoorten zijn Cabernet Sauvignon, Chardonnay en Chenin Blanc. Maar ook vinden we hier Viognier, Syrah, Tempranillo en Sangiovese.

Heet en droog Texas High Plains

In het noordwesten van Texas vinden we de Texas High Plains. Deze ligt aan de rand van de Llano Estacado woestijn en is de tweede grootste appellatie in Texas. De meeste wijngaarden liggen op een vlakte op een hoogte van 900 tot 1.200m.

Vanwege de extreme droogte is irrigatie vanuit de Ogallala Acquifer een noodzaak. Dit is  een watervoerende laag met een ondiepe grondwaterspiegel omgeven door zand, slib, klei en grind onder de Great Plains in de Verenigde Staten. En is één van ‘s werelds grootste watervoerende lagen. Helaas is de watervoerende laag uitgeput tot alarmerende niveaus, waardoor veel wijnbouwers op zoek zijn naar duurzamere praktijken.

Hoewel de productie laag ligt, staan de wijnen van Texas High Plains bekend als de meest betrouwbare wijnen uit Texas. En zijn ze populair op nationale maar ook inmiddels op de internationale markt. Echter ze zijn nog steeds zeer beperkt verkrijgbaar.

Cabernet Sauvignon en Zinfandel zijn de belangrijkste druivensoorten in deze appellatie, naast Tempranillo en Grenache die het oko goed doen in warme, droge klimaten. Er worden ook witte druiven verbouwd, maar in veel mindere mate, meestal van Viognier en Chenin Blanc.

Een paar interessante namen zijn Llano Estacado Vineyards, William Chris Vineyards en Lost Draw Cellars.

Druivenparadijs Texoma

Texoma AVA is vernoemd naar het nabijgelegen Lake Texoma dat samen met de Red River de grens met Oklahoma vormt.

De bodem bestaat voornamelijk ziltige leem en klei, zoals verwacht in een alluviale vlakte langs een groot stroomgebied. De hoogte varieert van ongeveer 130m aan de rand van het meer zuidwaarts tot ongeveer 400m aan de rand van de rivierkloof. Dit hoogtebereik zorgt voor enige variatie in bodemtype en temperatuur in de AVA. Het klimaat is geclassificeerd als vochtig, subtropisch met redelijk gematigde winters, warme tot hete zomers en over het algemeen gelijkmatige regenval door de seizoenen heen.

Doordat voorjaarsvorst niet ongewoon is, staan er vooral laatrijpende druiven zoals Cabernet Sauvignon en Mourvèdre aangeplant. Maar het staat ook bekend om de vele inheemse soorten, waardoor het gebied de bijnaam “druivenparadijs” heeft gekregen.

Texas Hill Country

Ten noorden van San Antonio ligt Texas Hill Country AVA, de grootste appellatie van Texas en 3 na grootste van de Verenigde Staten. De wijncultuur heeft grote culturele invloeden van Duitse kolonisten, maar vanwege het klimaat staan er vooral Franse, Italiaanse en Spaanse rassen aangeplant.

Texas Hill Country is een zeer toepasselijke naam gelet op de vele heuvels en diepe kloven die het gebied doorsnijden.De bodem bestaat voornamelijk uit kalksteen, zandige leem en graniet. Er zijn weinig wijndomeinen maar meer boetiek wineries. Dit is veroorzaakt doordat er veel kleine wijngaarden zijn die verspreid liggen binnen de appellatie.

Dankzij het hete klimaat staat er vooral Cabernet Sauvignon en Zinfandel aangeplant om volle droge rode wijnen te maken, vaak met een hoger alcohol percentage. Maar ook versterkte wijnen in port-stijl.

Binnen deze grote appellatie liggen twee subappellaties; Bell Mountain en Fredericksburg in the Texas Hill Country.

Klein Bell Mountain

Bell Mountain is een kleine appellatie met vooral Cabernet Sauvignon, Merlot, Malbec en Syrah. Het is de eerste appellatie van Texas met de benoeming in 1986. Er is hier slechts een handvol wijnmakerijen.

Fredericksburg

Met 28.500ha is Fredericksburg een grote subappellatie. Het ligt op het Edwards plateau, een kalksteenrijke savanne. De bodem bestaat voornamelijk uit leem op basis van klei, met hier en daar kalksteen en graniet. De goed doorlatende eigenschappen van de betere bodems zijn het meest gunstig tijdens de late zomermaanden, wanneer de hoogste regenval in de regio wordt geregistreerd.

Fredericksburg staat vooral bekend om haar Chardonnay en Chenin Blanc, maar ook Pinot Noir en Merlot. Echter het is de zuidelijke Rhône GSM blend die de aandacht trekt.

Grensoverschrijdend Mesilla Valley

In Texas ligt maar een klein plukje van Mesilla Valley AVA, dat strekt vanaf de grens met New Mexico tot Ciudad Juarez.

De wijnbouw begon al in 1650 in het nabijgelegen El Paso om de katholieke missies te voorzien van sacramentele wijnen. Druiven werden echter pas in het begin van de 20e eeuw in de Mesilla-vallei geplant in de buurt van de stad Doña Ana, New Mexico. Het klimaat in de Mesilla-vallei is droog en heet en druiven die daar worden geplant, zijn over het algemeen droogtebestendig en kunnen hete zomertemperaturen overleven. Cabernet Sauvignon, Zinfandel en Syrah zijn de meest voorkomende druivensoorten die hier worden aangeplant. Sommige telers beginnen te experimenteren met meer exotische druivensoorten zoals Gewurztraminer en Tempranillo op grotere hoogten.

De AVA van de Mesilla-vallei reikt tot 1.310m dankzij de Organ Mountains in het westen en de Rio Grande-rivier in het oosten. De Rio Grande zorgt voor de nodige verkoeling, zodat druiven hun natuurlijke zuurgraad beter kunnen behouden tijdens het rijpingsproces.

De Mesilla-vallei is erg droog en het grootste deel van de regen valt in het oostelijke deel van de vallei op de hellingen van de Franklin Mountains. Het landschap in de Mesilla-vallei is uitgesleten door overstromingen in de Rio Grande, en de bodems in het gebied zijn typerend voor hun alluviale oorsprong: zand, leem en klei, samen met sedimentaire afzettingen van de nabijgelegen bergketens. Over het algemeen hebben de bodems een matige diepte en draineren ze redelijk goed.

Onbekend Texas Davis Mountains

In 1999 werd Davis Mountains als laatste AVA in de 20e eeuw erkend. Het is een bergeiland waar het klimaat koeler, iets natter en biologisch diverser is dan de omliggende Chihuahuan-woestijn. Wijnstokken profiteren van koelere temperaturen op hoogten die variëren tussen 1.370m en 2.530m. Vanwege de beperkte regenval is irrigatie noodzakelijk, met als gevolg druiven van geweldige kwaliteit.

De poreuze bodems bieden een uitstekende drainage en zijn samengesteld uit graniet-,  vulkanische en kalksteenmaterialen.

Een mooi wijnbedrijf is Blue Mountain Vineyard dat in 2020 de eerste percelen Cabernet Sauvignon aanplantte in 2020.

Verborgen Escondido Valley

Escondido betekent “verborgen” en is uniek vanwege de ligging op 820m hoogte nabij kalksteenrijke plateaus. Het is een ondiep riviervallei met een alluviale bodem dat bedekt is met calciumrijke bovengrond en grind. De woestijnachtige regio koelt af door de hoogte en de grote dagelijkse temperatuurverschillen. Hoewel er geen wijnmakerij binnen de grenzen ligt, is er wel een grote faculteit van de University of Texas die een samenwerking is aangegaan met een Franse partner uit Bordeaux, de Ste Genevieve Winery.

Conclusie

De wijnen van Texas mogen internationaal niet zo bekend staan. Maar zonder de tussenkomst uit Texas hadden we mogelijk geen wijn meer gekend en waren de druivenstokken volledig uitgestorven geweest. En toch in dit hete klimaat beginnen er een aantal interessante wijnen op te staan zoals in Texas Hill Country. Maar de wijnen zijn nog niet wijd verkrijgbaar, dus ben je in de buurt, is het zeker de moeite waard om de wijnen uit te proberen.

Andere staten, andere wijnen

We hebben de belangrijkste wijnregio’s van Noord Amerika reeds besproken; van New York, Oregon, Washington tot aan California. Maar in bijna alle staten van de VS maakt men wijn. Laten we de andere staten met hun wijnen de revue passeren.

Grensoverschrijdend Idaho

Andere wijnen uit Idaho

Zoals we reeds hebben aangestipt in de grensoverschrijdende wijnen van Oregon, heeft Idaho geen AVA die volledig binnen haar eigen grenzen ligt. Snake River Valley ligt deels in Oregon, maar ook de andere appellatie Lewis Clark Valley AVA voor wijnen wat deels in één van de andere staten, Washington, ligt. Dit is de derde appellatie in Idaho, na Snake River Valley en Eagle Foothills en kreeg haar erkenning in 2016. Ze strekt zich uit langs de lopen van de Clearwater en Snake rivieren. Van de 124.000ha dat is toegewezen als appellatie is slechts 40ha aangeplant. Door de lagere heuvels van het rivierengebied is het hier warmer is in de zomer. In de winter kan het hier tot -20C gaan, waardoor vorstschade een reëel risico vormt.

We vinden hier aanplant van een 14tal rode en 9tal witte druiven. Natuurlijk de “bekende”rassen die we ook in Columbia Valley tegenkomen, zoals Cabernet Sauvignon en Chardonnay. Maar wat meer bijzonder is zijn Baufränkisch die we vooral in Oostenrijk tegenkomen, Carmenère vooral bekend uit Chili en Gewurztraminer (uit de Elzas) en de onbekende Georgische druif Rkatsitelli.

Wanneer je in de buurt bent, probeer eens een Colter’s Creek GSM of Rivaura Estate Cabernet Sauvignon! Helaas zijn de wijnen zelden buiten de regio te verkrijgen.

Bergachtig Montana

Montana, gelegen ten oosten van Idaho, kent slechts 8 wijnmakers. Maar opvallend is dat men hier wijn maakt van diverse fruitsoorten en nagenoeg geen druiven. Dientengevolge is er ook geen officiële appellatie, ofwel AVA.

Mormoonse invloeden in Utah en continentaal Wyoming

Gelet op de geheelonthouding van de Mormonen, zien we in Utah nauwelijks destilleerderijen of wijnmakers. Inmiddels zijn er een aantal whiskey-stokerijen in zowel Utah als Wyoming.

Nevada, whiskey en wijn

De staat kan in tweeën worden opgedeeld. Het noordelijke deel bereikt grotere hoogten en staat bekend om Riesling, Chardonnay en Pinot Gris. Terwijl in het woestijnachtige zuidelijke deel juist druiven als Barbera, Syrah en Zinfandel het beter doen.

Wijnmakers zijn overtuigd dat het terroir hier net zo goed geschikt is voor wijnbouw als in Columbia Valley, Washington. De weinige wijnmakerijen van Nevada zijn te vinden op relatief grote hoogte langs de westelijke grens van de staat, grenzend aan de Sierra Nevada. Aan de andere kant van deze bergketen vinden we de Sierra Foothills AVA van California.

Hooggelegen wijngaarden in Colorado

De wijngaarden van Colorado behoren tot de hoogste ter wereld en met een hoogte van  tot 2.135m in de Rocky Mountains. Hierdoor doen ze niet onder voor de beroemde verheven Andes-wijngaarden van Argentinië. De wijnindustrie van Colorado is te vinden in het westen, in de Rocky Mountains. Hier helpt de hoogte om het klimaat te matigen en de rotsachtige, zanderige bodems zijn zeer geschikt voor wijnbouw. De beperkte regenval stelt telers in staat om de groeikracht en opbrengsten zorgvuldig te controleren door spaarzaam gebruik te maken van irrigatie. De druivenrassen zijn zorgvuldig geselecteerd omdat ze de strenge winters moeten doorstaan. Denk daarbij aan Cabernet Sauvignon, Merlot en Riesling.

Andere wijnen uit Colorado

De meeste wijngaarden zijn te vinden binnen de grenzen van Grand Valley AVA rondom de stad Palisade. Terwijl de hoogst gelegen wijngaard van het noordelijk halfrond, Terror Creek op 1.950m, in West Elks AVA ligt. Maar verspreidt over de hele staat vind je wijngaarden.

Onverwacht Arizona

In het zuidwesten, ten oosten van de zuidelijke punt van California, ligt Arizona. Wijn wordt hier reeds 400 jaar verbouwt, dankzij de Spaanse missionarissen. Desondanks heeft Arizona zich niet ontwikkeld, zoals California bijvoorbeeld. Simpelweg omdat het klimaat te heet en droog is, waardoor het groeiseizoen te kort is. Druiven behalen hun fenolische rijpheid niet. Hierdoor is de tannine droger en bitter en hebben de druiven te veel suiker en een te laag zuurgraad.

Echter de hoger gelegen gebieden profiteren van een fellere zon welke getemperd wordt door koele nachten. Er zijn drie appellaties. Sonoita AVA waar kwaliteitswijnen gemaakt worden in de stijl van de zuidelijke Rhone. Willcox AVA in het zuidoosten  en Verde Valley is de derde AVA welke meer in het midden van Arizona ligt. Maar er zijn nog zeven andere regio’s. De belangrijkste druivenrassen zijn Cabernet Sauvignon, Merlot, Syrah, Chardonnay, Riesling en Viognier.

Met meer dan 150 wijnmakers en zelfs 10 urban wineries in Denver, is er altid iets te proeven!

Andere wijnen uit de staten Arizona en New Mexico

New Mexico

De laatste staat voor deze week is New Mexico met Arizona in het westen en Texas in het oosten. De wijncultuur gaat terug naar 1629 toen Spaanse missionarissen wijngaarden aanlegden voor de miswijn. Hoewel dat vooral Mission (ook bekend als País) was, staat er nu vooral Syrah, Viognier, Cabernet Sauvignon, Riesling en Zinfandel.

Vanwege het woestijnklimaat, hebben de druiven het lastig om hun fenolische rijpheid te behalen. Daarom vinden we de betere wijnen op een hoogte van 1.800m waar de nachten de belangrijke verkoeling met zich meebrengen.

Vanaf de woestijnstad Albuquerque langs de Rio Grande naar het zuiden ligt Middle Rio Grande Valley AVA. Wijngaarden liggen hier variërend van 1.500m tot 2.000m hoogte.  Vanwege het woestijnklimaat, is irrigatie van de nabijgelegen Rio Grande van grot belang.

Verder naar het zuiden vanaf Radium Springs aan dezelfde Rio Grande tot aan Ciudad Juarez  in Texas strekt Mesilla Valley AVA zich uit. In deze droge hete regio staan slechts 20ha aangeplant met Cabernet Sauvignon, Zinfandel en Syrah.

Tenslotte ligt de grootste appellatie Mimbres Valley AVA in het zuidwesten. Hier domineren Cabernet SAuvignon en Syrah, maar ook Tempranillo, Sangiovese en Dolcetto. Het zijn vooral lokale wijnen die niet buiten New Mexico komen. Mimbres Valley wijnen hebben veel overeenkomsten met Mendoza in Chili, dus mogelijk zien we de wijnen internationaal verschijnen.

De South Coast van California ontdekken

We sluiten de wijnbouwgebieden van California af met het ontdekken van de South Coast AVA. De South Coast AVA strekt zich uit van net ten noordoosten van Los Angeles tot aan de Mexicaanse grens. De grote appellatie omvat vijf counties en kent meerdere sub-appellaties. De belangrijkste druivensoorten zijn Syrah, Pinot Noir, Chardonnay, Grenache en natuurlijk Californische favoriet Zinfandel.

Gelet op de zuidelijkere ligging, geniet de South Coast van aanzienlijk meer zonuren en warmere temperaturen. Daar waar dit laatste getemperd wordt door de invloed van de Stille Oceaan. Ook doorkruist een bergketen de regio, maar daar straks meer over.

Wat er aan vooraf ging

De South Coast AVA is de zetel van de Californische wijnindustrie. De Franciscaner monnik pater Junipero Serra richtte in 1769 de eerste missiepost op in San Diego county en plantte de van oorsprong Spaanse druivensoort Mission aan. Deze druivensoort staat in Argentinië bekend als Criolla of País en werd gebruikt voor sacramentele wijnen.

Eigenlijk is het verrassend dat de noordelijke buren Napa en Sonoma er van door zijn gegaan als meest bekende wijnregio’s van de VS. Dat heeft alles te maken dat in de afgelopen 50 jaar de verstedelijking grote invloed heet gehad op de wijnbouw activiteiten van South Coast.  Steden als Los Angeles en San Diego zijn natuurlijk enorm gegroeid. De nekslag kwam met de Ziekte van Pierce (ook bekend als Anaheim).

Waar South Coast AVA lang bekend stond voor haar bulkwijnen, is daar na de jaren 90 van de vorige eeuw een omslag in gekomen. Naar aanleiding van de uitbraak van de Ziekte van Pierce, is men gaan nadenken over het herplanten van rassen die beter geschikt zijn voor het klimaat.

Sub-appellaties

De South Coast van California ontdekken

Je kan in California de regio South Coast ontdekken op een aantal plaatsen. Tussen LA en San Diego ligt de grote regio, maar er zijn een aantal sub-appellaties die verspreid in de andere counties liggen. Vergeet hierbij niet dat elke county haar eigen appellatie mag voeren.

Een stukje ten zuiden van San Joaquin Valley en ten noordoosten van LA liggen de sub-appellaties Leona Valley AVA en Sierra Pelona Valley AVA. Terwijl we rond Malibu de Malibu-Newton Canyon AVA en Saddle Rock Malibu AVA vinden. Tenslotte ten oosten van het grotere aaneengesloten South Coast AVA ligt Cucamonga Valley AVA.

Woestijnklimaat

In het noordelijke deel van South Coast AVA vinden we Antelope Valley of the Californian High Desert AVA. Ze heeft haar appellatie pas in mei 2011 gekregen. Deze subregio ligt in de Mojave woestijn en de Tehachapi-gebergte markeert de noordelijke  westelijke deel van deze appellatie. In het zuiden ligt onder andere het Sierra Pelona gebergte. Deze laatste voorkomt maritieme invloeden waardoor de vallei een continentaal klimaat heeft. Wijnbouw is natuurlijk niet mogelijk in een woestijn gebied. Maar hoogte speelt hier een belangrijke rol. Zonder de koelere temperaturen die op grotere hoogte worden aangetroffen, zou het klimaat waarschijnlijk nooit de AVA-status hebben gekregen. Er zijn een handvol wijnmakerijen, zoals  Golden Star Vineyards, een zelfbenoemde ‘microwijngaard op grote hoogte’ op bijna 915m en Triassic Legacy Vineyards op1.230m.

Recent Tehachapi-Cummings Valley

Het hete, droge Tehachapi-Cummings Valley is pas in 2020 erkend als eigen appellatie. Het klimaat is zeer geschikt voor rijke rijpe Zinfandel-wijnen. De vallei ligt dichter bij de Mojave woestijn dan bij de Stille Oceaan. Maar het Tehachapi gebergte in het oosten beschermt de appellatie tegen de hete woestijnwind. Het heeft een continentaal klimaat met grote temperatuurschommelingen.

Er zijn niet veel wijnen met de Tehachapi AVA, omdat de appellatie zo recent is en ook slechts kleine hoeveelheden wijn wordt geproduceerd.

Houdt Leona Valley in de gaten

Gescheiden van de Mojave woestijn door het San Gabriel Mountains, ligt Leona Valley AVA te zuiden van Antelope Valley. Ook hier heerst een warm droog klimaat, waardoor rode wijnen domineren. De alluviale bodems van de vallei zijn afgezet door de nabijgelegen meren en hebben een aanzienlijk kleigehalte. Deze bodems zijn matig goed doorlatend en zitten vol voedingsstoffen, ideaal voor de kwaliteitsteelt van druiven. Houdt deze appellatie in de gaten. Het zal niet lang duren voordat wijnen op de markt komen onder Leona Valley AVA.

Sierra Pelona Valley

In het hart van het Sierra Pelona gebergte ligt de Sierra Pelona Valley AVA. Leona Valley ligt in het westen en Antelope Valley in het noorden. Ook hier vormt het hoge gebergte een belangrijke barrière voor de koele oceaanlucht en de hete droge hoogte van de California High Desert. De Santa-Clara rivier doorkruist deze regio is levert het broodnodige water. De wijngaarrden staan aangeplant met een hele reeks druivensoorten, zoals Syrah, Zinfandel, Malbec maar ook Viognier en Muscat. De wijnmakers zijn verenigt in de Sierra Pelona Valley Vintners Association.

Ooit één van de grootste wijnbouwgebieden

Ten oosten van Los Angelos, nabij de stad San Bernardino ligt de Cucamonga Valley AVA. Dit was ooit één van de grootste wijnbouwgebieden van California en beslaat officieel bijna 45.000ha. Echter door de nabijheid van LA, liggen de kleine wijngaarden met in totaal 400ha nu verspreid tussen de verder oprukkende huizen, fabrieken en luchthavens.

Slechts een paar wijnmkers zien er nog brood in en produceren een rijke wijn die goed kan ouderen van Zinfandel, Mourvèdre en Syrah, naast een versterkte wijn in Sherry-stijl.

De bodem in de hete, woestijnachtige vallei is rotsachtig en zanderig met een uitstekende waterafvoer. Het gebrek aan water in combinatie met de hitte zorgen ervoor dat de druiven kleiner zijn dan normaal, met een dikkere schil (als bescherming tegen de hitte) en meer geconcentreerde smaken. Dit leidt tot een typische Cucamonga Valley-wijnstijl die groot en gedurfd is met stevige, rijpe tannines.

Stads wijngaarden

Ondanks de verstedelijking van Los Angeles, zijn er toch nog plukjes wijngaarde overgebleven. Zo is Malibu Coast AVA de overkoepelende appellatie in de Santa Monica Mountains. Hierbinnen liggen Saddle Rock en Newton Canyon.

Saddle Rock Malibu AVA, gelegen aan de westelijke rand van LA in de Santa Monica Mountains, in 2006 verheven tot appellatie. Saddle Rock Malibu staat bekend om haar schoonheid en filmscene’s. Maar ook rijke aardse wijnen van Cabernet Sauvignon, Syrah en Merlot. De ligging van wijngaarden op zuidelijke hellingen is van belang gelet op de significante koelere nachten.

Malibu Newton Canyon AVA ligt iets verder landinwaarts en ontving in 1996 haar AVA-status. Dit dankzij de lobby van de enige wijngaard Rosenthal Estate. Wijngaarden liggen op een hoogte tussen 430 en 850m, waardoor ze ruim boven de mist liggen die het lager gelegen land bedekt. De bergkammen die de kloof omringen zijn hoog genoeg om de wijngaarden te beschermen tegen de meest extreme maritieme invloeden. Maar laag genoeg om nevel en wind in de vallei toe te laten. Dit is van groot belang voor de dagelijkse temperatuurverschillen en dus de zuurgraad en frisheid van de wijn.

Het aaneengesloten South Coast

Het grootste deel van South Coast AVA ligt in een gordel langs de Stille Oceaan, ten zuiden van Los Angeles. En strekt tot voorbij San Diego. Binnen deze grote appellatie liggen drie sub-appellaties.

Temecula Valley

De naamsverwijzing van deze appellatie wijst naar een lokale Indiaanse term voor “het land van zonneschijn en mist”. En dat is precies wat het klimaat van Temecula Valley AVA beschrijft. Wanneer de vallei in de ochtend opwarmt, stijgt de warme lucht. De koele lucht van de Stille Oceaan glijdt naar binnen wat vervolgens condenseert. Hierdoor koelen de wijngaarden. Hoogte speelt hier ook een rol voor verkoeling van de wijngaarden.

Tempranillo-wijnen vallen op door hun complexe aroma’s van pruimen en bessen. Terwijl Sangiovese-wijnen vette, rijpe tannine hebben en smaken die beslist rijper zijn dan hun Italiaanse tegenhangers.

San Pasqual Valley

Ten noorden van San Diego geniet San Pasqual Valley AVA van een warm en droog klimaat geschikt voor typisch Rhone-druiven. Het is één van de eerste Californische gebieden die een AVA-status kreeg in 1981. Het ligt in een smalle vallei op 33 graden noorderbreedte. Dit is dichterbij Marokko dan enig Europees wijngebied.  Het klimaat is droog met een lange, hete zomer, gevolgd door een milde winter. De Stille Oceaan draagt bij aan verkoeling van de hete dag temperaturen.

De druiven zijn over het algemeen kleine geconcentreerde bessen met een dikke schil ter bescherming tegen de felle zon. Dit resulteert in wijnen met stevige tannine structuur.

Boetiek wijngaarden in Ramona Valley

In Ramona Valley AVA zijn er met name kleine boetiekwijngaarden die of verenigt of onafhankelijk zijn. Het klimaat in Ramona Valley is heet en droog, en de gelijke afstand tot de Stille Oceaan in het westen en de Colorado-woestijn in het oosten betekent dat het klimatologische effecten van beide voelt. Wijnen worden geproduceerd in een reeks verschillende stijlen van zoal Cabernet Sauvignon, Petite Sirah, Tempranillo, maar ook Viognier, Marsanne en Rousanne.

Conclusie

Hoewel een stuk zuidelijker, zien we veel overeenkomsten met de Rhône in Frankrijk.  Dankzij het warmere klimaat, zijn de wijnen ook voller, robuuster en vaak met stevige tannine. Dit is iets waar men van moet houden, en lijkt tegendraads met de huidige trend van juist lichtere wijnen met minder alcohol.

Daarentegen bij een goed vleesgerecht misstaat de wijnen uit South Coast van California zeker niet en zijn ze het ontdekken waard.

Bijzonder Zuid-Afrikaanse Syrah

 In Zuid Afrika werd in 1982 een ouderwetse gilde opgericht om de kwaliteitswijnen te bevorderen. Door de internationale competitie te onderzoeken en kennis te delen over het hele wijnmaakproces van wijngaard tot fles, wilden de Zuid-Afrikaanse wijnmakers hun wijnen bijzonder en onderscheidend te maken, waaronder Pinotage, Syrah, Chardonnay en vele anderen.

Het Cape Winemakers Guild is opgericht door een achttal toentertijd zeer beroemde en vooruitstrevende wijnmakers. Oprichters van de eerst dag zijn Achim von Arnim (Haute Cabrière), Billy Hofmeyr (voormalig Welgemeend), Braam van Velden (Overgaauw), Etienne le Riche (Le Riche), Jan “Boland” Coetzee (Kanonkop), Kevin Arnold (Waterford Estate), Peter Finlayson (Bouchard Finlayson) en Walter Finlayson (Glen Carlou). Inmiddels is het gilde uitgegroeid tot meer dan 40 leden met zeer befaamde namen als Mullineux, Jordan, Spier, Badenhurst en Paul Cluver.

In oktober vindt een veiling plaats en hier bieden de leden hun de top cuvées aan in beperkte oplage. Dit is een exclusieve veiling, en je kan slechts deelnemen wanneer je voorgedragen bent. Anders kan je niet eens mee bieden! Tevens zijn er slechts enkele flessen geproduceerd en dat maakt deze wijnen een collector item. Deze exclusiviteit en in het achterhoofd meegenomen dat de opbrengst naar een goede doel gaat, drijft de prijs natuurlijk aardig op.

Boekenhoutskloof winery

De Cape Winemaker’s Guild (CWG) Boekenhoutskloof is afkomstig van Marc Kent van Boekenhoutskloof winery. Deze wijnmakerij was in 1776 opgericht in de verste uithoek van Franschhoek. Het refereert aan een inheems Kaapse beukenboom die men veelvuldig gebruikt voor het maken van meubelen, zoals een boekenkast. De Syrah afkomstig van deze Zuid-Afrikaanse wijngaard is zeer bijzonder en prijswinnend. De CWG 2017 ontving 94 uit 100 punten van WineENthusiast. Maar ook de Chocolate Block afkomstig van dezelfde wijnmaker doet het erg goed.

CWG Boekenhoutskloof 2017

Ter ere voor de CWG, zijn slechts 2 vaten gereserveerd. In één vat rijpte de wijn van een klein uniek perceel van de Porseleinberg wijngaard waar de bodem vooral afgebroken leisteengrond. Het andere vat bevat de wijn van één van de beste oude wijngaarden in Stellenbosch. De wijn is spontaan vergist (dus met wilde gisten en geen gecultiveerde gisten) in betonnen Nico Velo vaten. Waarna ze 18 maanden hebben gerijpt op frans barrique vaten. En het resultaat mag er zijn!

Bijzonder Zuid-Afrikaanse Syrah Boekenhoutskloof CWG

Deze mooie rode wijn is diep van kleur en mooi donker paars. In de intense neus bespeur je typische Syrah aroma’s zoals peper, kruidigheid en gestoofde zwarte bessen.

In de wijn bespeur je een zachte tannine gecombineerd met een hoge zuurgraad. Al alcohol is goed geïntegreerd en is niet overdreven aanwezig. Het is genieten van aroma’s als pruimen, zwarte bessen, vanille en zachte chocolade. De wijn heeft een lange afdronk waarbij je overspoeld wordt door de verschillende aroma’s.

Kortom de wijn heeft een fantastische balans met een lengte die lang gedragen wordt door fruit en vanille. De tannine komt meer naar voren komt in de afdronk en heeft een aanhoudende heerlijke intensiteit van zowel neus en mond.

Een heerlijke wijn die geschonken werd bij een bijzonder diner met beenham waarbij de Zuid-Afrikaanse kruidige Syrah enorm goed tot haar recht kwam.

Groeiende populariteit in Sierra Foothills

Aan de voet van de Sierra Nevada in California, tegen Central Valley AVA aan, vinden we een wijnregio die in 1987 tot stand is gekomen, de Sierra Foothills AVA. De regio omvat acht counties en kent ongeveer 1 miljoen ha aan wijnbouwgebied. Daarmee is het tevens één van de grootste wijnbouwgebieden in California. En dankzij de groeiende populariteit van de Sierra Foothills, is de mogelijkheid van uitbreiding een goed verhaal.

Geschiedenis

Wijnbouw is geïntroduceerd in de 19e eeuw met de opkomst van de Californische Goudkoorts. Eenmaal de gouddelvers zochten ook vertier en drank. En wijn en bier waren van betere kwaliteit dan water in die tijd. Kolonisten waren vooral Zuid Europeanen, en met name Italianen. Wat tevens een verklaring is voor de druivenrassen die we hier tegenkomen. Tijdens de jaren 1860 bloeide de wijnbouw industrie als nooit te voren. Dit stuwde de groeiende populariteit van de wijnen uit Sierra Foothills. Echter lag de focus op kwantiteit en niet kwaliteit. Wat leidde tot meer wijngaarden en wijnmakerijen dan Napa en Sonoma samen!

Met de Drooglegging werden veel wijngaarden vervangen door fruitgaarden. Vandaar dat de regio bekend werd onder de naam “Fruitmand van de Natie”.  Tot de jaren 1960 bleef deze status onveranderd.

Druivenrassen

Ondanks de grote oppervlakte van Sierra Foothills AVA, staat er slechts 2.300ha aangeplant met vooral Zinfandel (900ha) en Cabernet Sauvignon (200ha). Chardonnay is de meest gewilde witte druivensoort met (slechts) 100ha. De meeste wijngaarden zijn te vinden tussen 450 en 900m hoogte op de bergrug van de Sierra Nevada. Hierdoor kan de regio genieten van een mediterraan klimaat. De ondiepe, bergachtige zanderig leem en gebroken graniet bodems zorgen voor matige stress op de wijnstokken, wat lage tot matige opbrengsten en een hoge kwaliteit oplevert.

Zinfandel staat bekend om zijn jammy, frisse en soms rijke en hartige karakter. Barbera, dat ooit bekend stond als een eenvoudige tafelwijn, maakt nu indruk op de wijnwereld met zijn vermogen om complexiteit, peper en scherp kersenfruit te bereiken. Sangiovese, ook een geliefde Italiaanse druif, is in staat om structuur en diepte van smaak te ontwikkelen in de uitlopers. Ben je liefhebber van stevige wijnen, dan kom je zeker aan je trekken in de Sierra Foothills wat meteen de groeiende populariteit verklaard.

Ontdek Sierra Foothills

De regio kenmerkt zich door haar overwegend kleine familie wijnhuizen. Dat maakt een bezoek aan deze regio ook zo interessant, doordat het kleinschaliger en intiemer is en de wijngaarden minder commercieel opgezet zijn in vergelijking met een Lodi AVA of Napa AVA.

Zoals aangegeven kent de regio een mediterraan klimaat, maar daarbinnen zijn veel verschillende micro-klimaten en bodemtypes. Sierra Foothills onderschrijft haar groeiende populariteit dankzij het onderscheidende vermogen wat vooral te vinden is in de betrokkenheid en de focus op duurzaamheid. Duurzaamheid of meer regenerative wijnbouw is hier gebruikelijk. Naast het niet irrigeren, is ook biologische wijnbouw een standaard. Maar uiteindelijk energie en maatschappelijke betrokkenheid staan hoog in het vaandel. Wijngaarden in de hele regio zijn beplant met glooiende heuvels, steile hellingen en rivierdalen, die allemaal een ander karakter in de wijn beïnvloeden.

De zonnige dagen dragen bij aan de aroma ontwikkeling. Terwijl de koele berglucht die ’s avonds naar beneden komt, de verkoeling levert die bijdraagt aan het behoud van de zuurgraad. De regenval is hier overvloediger, waardoor we de impact op het milieu minimaliseert omdat irrigatie niet nodig is. Maar het beschermt de wijnstokken ook tegen brand en droogte. Tenslotte zorgen de goed doorlatende bodems ervoor dat de wijnstokken diep in de aarde kunnen wortelen, waardoor deze gezonder zijn. Hierdoor ontstaan wijnen met een dieper karakter.

En toch, door de groeiende populariteit voor de wijnen uit Sierra Foothills AVA, zie je ook dat de interesse van commerciële bedrijven uit een Napa of Sonoma toenemen. Mogelijk mede omdat Sierra Foothills beter bestand is tegen droogte en brandschade wat schering en inslag is in de meer westelijke gebieden. En dat tast het authentieke karakter van de wijnen daar aan.

 Sub regio’s van Siera Foothills AVA

Net als in de rest van Amerika geldt dat een county een eigen AVA bezit. Zo valt binnen de Sierra Foothills een aantal counties.

Noordelijk Yuba County

In het noorden van Sierra Foothills vinden we Yuba County met de appellatie North Yuba AVA die in 1985 haar eigen status heeft gekregen. Met wijngaarden op 600m hoogte staat de appellatie vooral bekend om haar zeer geconcentreerde, aromarijke Cabernet Sauvignon.

Nevada en Placer AVA

In de noordelijke uitlopers van Sierra Foothills AVA ligt het warme, bergachtige Nevada County AVA. Dit is de thuisbasis van vele boetiekwijnmakerijen die elegante, geconcentreerde rode wijnen produceren op basis van Syrah, Zinfandel en Cabernet Sauvignon. Maar ze zijn ook niet bang om te experimenteren. In de hele regio zijn verschillende Italiaanse variëteiten te vinden, waaronder Aglianico, Barbera en Pinot Grigio.

Ingeklemd tussen Nevada County en El Dorado County ligt Placer County waar een handvol boetiekwijnmakerijen te vinden zijn.

Nevada is de Spaanse woord voor ‘met sneeuw bedekt’. Dit is een toepasselijke naam gezien de nabijheid van de bergen van de Sierra Nevada.

Het onderscheidende van Pacer County is de hoogte. Wijngaarden liggen op een hoogte tussen 250 en 600m waar ze genieten van verschillende meso-klimaten dankzij verscbil in helling en aspect. Vooral Zinfandel, Syrah en Barbera staan aangeplant.

Hoog gelegen El Dorado County

Zelden zien we de El Dorado County AVA op een etiket. Eerder zien we El Dorado AVA die nagenoeg dezelfde grenzen kent. Maar vooral maakt men gebruik van de Sierra Foothills AVA.

Vanzelfsprekend is de signatuur-wijn van Zinfandel. Maar ook zien we Cabernet Sauvignon, Merlot, Syrah en Barbera hier. Wijngaarden liggen hier tussen de 400 en 1.100m waardoor dit één van de hoogst gelegen wijngaarden van California zijn.

In 2001 heeft Fair Play AVA haar eigen status ontvangen. Het heeft de hoogst gemiddelde ligging van bijna elk wijnbouwgebied in California met 600 tot 900m. De Fair Play Zinfandel toont frisse smaken van rode bessen met hints van kruiden en indrukwekkende diepte.

Rijke historie van Amador County

In Amador County kan je enkele van de oudste wijngaarden van Amerika. Niet alle wijnen komen op de markt onder Amador County AVA. Velen kiezen voor de meer bekende Sierra Foothills AVA or voor de niche-classificaties als California Shenandoah Valley AVA of Fiddletown AVA, indien de wijngaard en makerij binnen deze AVA-grenzen valt.

We vinden hier veel oude Zinfandel-stokken die rijpe, robuuste, aardse en kruidige wijnen voortbrengen met een vleugje chocolade en zwarte bessen. Daarnaast vinden we in beperkte mate ook Sangiovese, Barbera, Syrah en Viognier. Barbera-wijnen uit Amador County zijn meestal vol en rond, met tonen van zwarte kersen, pruimen en bosbessen, zijdezachte tannines en geroosterde, nootachtige karakters. Syrah heeft de neiging rijp en jamachtig te zijn, en lijkt meer op Australische Shiraz dan op klassieke Rhône Syrah.

De wijngaarden van California Shenandoah Valley AVA verschillen zich van Amardor County AVA door hun lagere ligging. De bergen van de Sierra Nevada beïnvloeden het klimaat minder waardoor het er significant warmer is. Hierdoor zijn de wijnen rijker en complexer dan hun hoger gelegen buren. Hier vinden we ook de oudste wijngaard van Amerika, de Original Grandpère Vineyard met wijnstokken die er sinds 1869 staan! Deze wijngaard is in eigendom van vier families; Andis Wines, Scott Harvey Wines, Vino Noceto en Machecca (vanuit Lodi).

Ten oosten van Shenandoah Valley ligt Fiddletown AVA. Door de hogere ligging zijn de wijnen helderder en eleganter van stijl. Door de granieten en vulkanische bodems zijn de bodems arm en moeten wijnstokken harder werken. Hierdoor is de opbrengst lager maar zijn de bessen van hogere kwaliteit. De zuurgraad is hoger dan gemiddeld in Amador County. Naast Zinfandel vinden we hier vooral Syrah, Grenache, Viognier en Alicante Bouschet.

Zuidelijk Sierra Foothills

Het zuidelijke deel van de Sierra Foothills worden gevormd door Calaveras County AVA, Tuolumne County AVA en Mariposa County AVA. Waarbij Mariposa County als enige een koel klimaat kent.

Hoe lekker is alcoholvrij

We hebben het onlangs over trends gehad en vanzelfsprekend hoort (een overdaad aan) alcohol niet bij een gezonde levensstijl die we tegenwoordig graag nastreven. Dus rijst de vraag hoe lekker is alcoholvrij? Een vaak gehoorde mening is dat wijn geen body hebben. Maar in welke mate is dit waar? Dat gaan we uitzoeken door een gevarieerde proeverij van een aantal gerenommeerde merken.

Om te beginnen is alcoholvrije wijn niet altijd geheel zonder alcohol. Een wijnmaker mag alcoholvrij op het etiket zetten wanneer de wijn minder dan 0.5% alcohol bevat. Dus goed om te weten wanneer je zwanger of geheelonthouder bent. Alcoholvrije wijn is wijn wat volgens het normale proces gemaakt wordt, maar waarbij de ethanol, verantwoordelijk voor alcohol, via een industrieel proces zoals omgekeerde osmose uit de wijn wordt gedestilleerd. Het kan hierdoor anders ruiken en smaken. Veel gehoord verschil is het gebrek of vermindering van body, het mondgevoel van wijn. Bij omgekeerde osmose drukt de wijn op volle kracht tegen een membraan waardoor de alcohol en water zich scheiden van de rest van de wijn. Door middel van destillatie (verwarming) haalt men de alcohol uit het water waarna het gedealcoholiseerde water met de rest van de wijn weer wordt samengevoegd.

Overigens om wijn te maken heb je grofweg 16 gram suiker per liter most nodig om de alcohol met 1% te laten stijgen.

Dr Loosen

Een andere grote naam in de wijnwereld is de Duitse Weingut Dr Loosen. Dit ruim 200 jaar oude wijndomein staat bekend om haar wijnen die een perfecte uitdrukking zijn van bodem, klimaat en druivensoort. In de midden-Mosel, rondom Bernkastel, maakt Ernst Loosen complexe wijnen van wereldklasse en staat bekend om de herontdekking van de Duitse Riesling.

Dr Loosen the Teetotaler Riesling

Een geweldig gekozen naam voor een verrassend goede alcoholvrije wijn. Teetotaler betekend geheelonthouder en welke andere naam zou beter zijn voor deze wijn.

De wijn heeft flinke zuren, maar ook behoorlijk wat suikers (44,5 gram per liter), waardoor hij perfect in balans is en je de alcohol niet mist. Dit suikergehalte staat gelijk aan een wijn met als smaaktypering “Liebliche”, was net onder “Suss” ligt waarvoor de grens op 45 gram suiker per liter is. Je proeft fruitige tonen van citrus, appel en tropisch fruit. Dankzij het rijke suikergehalte geeft de wijn een body gevoel. En daarnaast zit er een zeer verfijnd bubbeltje in (petillant), wat het mooi afmaakt.

Schenk hem als aperitief of in combinatie met pittige gerechten uit de Aziatische keuken. Ook lekker bij salades, gerechten met vis of bij schaal- en schelpdieren.

Familia Torres

De Torres familie is al vijf generaties bekend met hoog kwaliteit wijnen. De geschiedenis gaat terug naar 1870 toen de familie het wijnhuis oprichtte in Penedès. Echter de eerste verwijzingen naar de familie als wijnbouwers gaan terug naar 1559.

Torres staat bekend als pionier, zo getuige de introductie van Franse druivensoorten in Spanje. Maar ook is de huidige bestuurder, Miguel A Torres, voorvechter van sustainanility en oprichter van de stichting International Wineries for Climate Action (IWCA). Deze stichting stelt tot doel òm de CO2 uitstoot binnen wijnbouw terug te dringen.

Zo ook nu Natureo 0.0 serie. Deze bestaat uit witte, rode en mousserende wijn afkomstig van wijngaarden uit Catalunya in Spanje.

Natureo White

De Natureo White is gebaseerd op de Muscat druif. Het is een zeer uitgebalanceerde wijn waarbij de restsuiker en goede zuurgraad het gebrek aan alcohol verbergt. Ondanks het gebrek aan alcohol behoudt het zijn fruitige en verleidelijke essentie en boeit het de zintuigen vanaf de eerste slok.

In de neus biedt het de kenmerkende en betoverende aroma’s van een authentieke Muscat vol met bloemen en rijp fruit. De Natureo White is een lichte, frisse goudkleurige wijn met een rijke, uitbundige geur van groene appels en bloemen. De body is slank tot waterig met impressies van perzik, citrusvruchten en peer. De afdronk is matig en overheerst door de expressieve aroma’s.

Natureo red

De Torres Natureo is in 2008 geïntroduceerd als de serie van alcoholvrije wijnen. De Natureo Red is een blend van Garnacha (ofwel Grenache) en Syrah.

De wijn is gemaakt van de beste druiven, met duidelijke aroma´s van granaatappel en rode bessen. Ze heeft een prachtige kersenkleur en aangename neus van rood fruit. De zuurgraad is subtiel en tannine goed geïntegreerd. Helaas ook hier mis je in de mond de body en de wijn voelt meer waterig aan. De kruidige aroma’s die zo kenmerkend zijn bij een Grenache of ,Syrah zijn niet te bespeuren.

Deze alcoholvrije wijn kan goed gaan bij pastagerechten die geen roomsaus hebben, maar mogelijk beter als aperitief op een warme zomerdag mits gekoeld.

Weingut Leitz

Weingut Leitz is een eeuwenoud familiebedrijf uit de Rheingau. Er is documentatie dat uitwijst dat de Leitz familie reeds in 1744 wijn maakten! In de Tweede Wereldoorlog werd het bedrijf geraakt door een bombardement en moest het van de grond toe opnieuw opgebouwd worden. Sinds 1985 draait alles om kwaliteit en raakte Weingut Leitz in zwang. De omvang van het wijnbedrijf is inmiddels gegroeid van 2,9 in de jaren 80 naar 140 hectare. En Johannes wordt inmiddels geroemd als ‘Spitzenwinzer’, een sterren wijnmaker. Niet in de laatste plaats vanwege zijn bekroonde alcoholvrije wijnen.

Deze zijn in 2007 geïntroduceerd onder het label Eins-Zwei-Dry en inmiddels is Motiv erbij gekomen. Maar, deze wijnen bevatten wel een miniem alcohol van max 0.5%. Een tijdje geleden door De Grote Hamersma omschreven als ‘De eerste alcoholvrije wijn ooit die ik lekker vind!’

Leitz Motiv Pinot Noir

De Motiv geeft een beetje het karakter van de druif prijs. In de neus rood fruit. Terwijl de wijn aroma’s geeft van zachte, rijpe kersen, wat gewelde pruim, iets aards en milde zuren. Tannine is nauwelijks te bespeuren en de structuur is licht. De afdronk is gemiddeld maar heeft een weeïg en wrange nasmaak wat de wijn onaangenaam maakt.

Conclusie

Het proefpanel is geheel unaniem. We zien een verbetering van de kwaliteit van alcoholvrije wijn, maar we missen toch nog steeds de structuur. Alcoholvrij is lekker, zeker als je je waant op een zomers terras. Maar we missen structuur, het mondgevoel en zeker ook aroma’s. Misschien is het verkeerd om alcoholvrije wijn met wijn te vergelijken. Het is eenmaal een ander soort product. Maar ook in de categorie “druivensap” past het niet vanwege de droge structuur. Wanneer je druivensap drinkt van wijndruiven (en dus niet de doorsnee druivensap uit de supermarkt), maar vaak is suikergehalte hier hoger omdat het alcoholproces niet bestaat. Dat geeft een andere structuur aan de wijn.

De alcoholvrije wijn komt soms waterig over. Wat opvalt is wanneer het suikergehalte hoger is, krijg je het mondgevoel, beperkt, terug. Maar dat schiet natuurlijk het doel voorbij om “gezond” te zijn. Je mag dan geen alcohol hebben, maar de suiker compensatie maakt de drank niet gezonder. En de prijs is er ook naar. Persoonlijk kiezen we dan toch voor de ongezonde optie, de wijn met alcohol.

Sensationeel Mosel

Enige tijd geleden hebben we de Moezel of Mosel al geïntroduceerd in onze blog. Maar naar aanleiding van een webinar bij Wine Scholar Guild wil ik de Mosel toch nogmaals onder de aandacht brengen vanwege de zeer steile hellingen die sensationeel en adembenemende uitzichten geven. Om te beginnen de rivier de Mosel (of Moselle zoals men de rivier in Frankrijk en Luxemburg noemt) ontspringt bij de Col de Bussang in de Vogezen. Ze slingert door Frankrijk en Luxemburg voor ze in Duitsland arriveert en uiteindelijk bij Koblenz in de Rijn stroomt. De Mosel rivier is 531km lang waarvan 231km in Duitsland kronkelt. De wijngaarden liggen aan weeszijden van de rivier, voor optimale exposie juist omdat de rivier zo kronkelt. De regio het tegenwoordig Mosel, uit commerciéle overwegingen, maar tot 2013 was dit Mosel, Saar, Ruwer vernoemd naar de drie rivieren die door het wijnbouwgebied kruisen.

Wijnbouw gaat hier ver terug. De Weingut der Vereinigten Hospitien in Trier dateert uit de 7e eeuw, maar de wijncultuur gaat terug naar de Kelten maar vooral de Romeinen hebben deze cultivering verbeterd.

Geologie van de Mosel

Het wijnbouwgebied ligt tussen twee middelgebergten: Hunsrück en Eifel in het Rheinisches Schiefergebirge. Het klimaat in deze vallei is warmer met een optimale regenval. We vinden hier vooral  leisteen, schelpkalksteen, mergel en kalksteen terwijl de valleibodem vooral puin, grind en zandafzettingen kent. Hoewel de bodemopbouw enorm uiteenlopend is, overheerst vooral leisteen.

In de Mosel liggen 14% van de wijngaarden op steile (30%) tot zeer steile (50%) heuvelruggen, waardoor hier uitsluitend handmatig gewerkt kan worden (en zelfs dat is niet altijd even veilig). Gelet op het koele klimaat, spelen deze steile hellingen een belangrijke rol. Vooral in het voorjaar kan het erg koud zijn, met vorst risico. De kou zoekt altijd zijn weg naar het laagst gelegen punt, dus de koude lucht gaat door de wijngaard naar beneden, waardoor de warme lucht omhoog geduwd wordt (thermische beweging).

Daarnaast heeft deze beweging als gevolg dat er minder bewolking ontstaat en dus meer direct zonlicht voor de druiven. Voor optimale zoninval worden wijnstokken verticaal opgebonden waardoor de plantdichtheid hoger is. De warme stijgende lucht kan daardoor beter door de wijngaard gaan, meer zonlicht in de wijngaard, maar ook vermindert deze opbinding de risico op ziektes en schimmels. Erosie is een belangrijk risico voor de wijngaarden. De neerkomende regen wordt snel opgenomen door de bodem, doordat de leisteen open is en regen er makkelijk doorheen in de onderliggende bodem doordringt. Het bladbeheer heeft ook een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Bladbeheer richt zich nu op meer lucht door de wijngaard maar tevens bescherming tegen de zon die steeds intenser wordt.

Steile wijngaarden

We vinden hier de steilste wijngaarden van Europa en mogelijk zelfs van de wereld, iets wat de Mosel zo sensationeel maakt. Mosel is hoewel niet de grootste in Duitsland met 9.000ha, is het wel de meest bekende wijnregio. De grootste is Rheinhessen met een kleine 28.000ha.  Wat erg opvalt in Duitsland is dat de wijnregio’s allemaal liggen aan de oevers van rivieren. Dit is geboren uit noodzaak omdat in het koele klimaat zoals Duitsland dat kent, de reflectie van het water de wijngaarden opwarmt. De meest bekende wijngaard is Bernkasteler Doctor, in het dorpje Bernkastel. De steilste wijngaard is Bremmer Calmont wat de steilste wijngaard van Europa is. Het omvat ongeveer 54ha aan wijngaarden en kent meerdere eigenaren. Kilian Franzen, eigenaar van Weingut Franzen heeft 1.5ha in beheer op de Bremmer Calmont. De wijngaard heeft een hellingshoek van maar liefst 65 graden en staat aangeplant met 85+ jaar oude stokken.

Bremmer Calmont in sensationeel Moser

Levert wijngaarden van steile hellingen betere wijn dan van een vlakke wijngaard? Dat is een interessante vraag en moet ook in het kader van locatie gezien worden. Steile wijngaarden in koele klimaten leveren zeker bij aan de kwaliteit van de wijn. Terwijl op de vlakte de wijnen minder uitgesproken zijn. Dit heeft te maken met betere zonexposie. Echter met de klimaatopwarming zien we ook dat de steile wijngaarden.

Riesling

Riesling is de meest aangeplante druivensoort met 63% aanplant in 2022. Mosel is een echte witte druivenstreek, waar blauwe druiven slechts voor 10% te vinden zijn (en dan met name Pinot Noir ofwel Blauburgunder). Riesling is een “edel” druivenras in Duitsland. Dat wilt zeggen dat het wordt gerekend tot de allerbeste druivenrassen met een constante hoge druivenkwaliteit. Het vindt haar oorsprong in een kruising tussen Gouais Blanc en een wilde druiven variëteit (Vitis Sylvestris). Waar de naam vandaan komt is onbekend. Mogelijk van het Duitse woord “Rus” wat  vrij vertaald “donker hout” betekent en een verwijzing is naar het donkerkleurige hout. Een andere theorie is de verwijzing naar “verrieseln”, wat refereert naar het vroegtijdig vallen van de bloemen en druiven door slechte bevruchting of koele natte weersomstandigheden.

Kenmerken Riesling

De eerste keer dat er over Riesling is geschreven was 13 maart 1435 in Rheingau. Maar waarschijnlijk bestaat ze al veel langer. Typische kenmerken van Riesling is dat het hout hard van structuur is en goed tegen vorst bestand is. Ze kan makkelijk -15C aan. De druif ontluikt laat om zich zo te beschermen tegen vorst. De druiven rijpen langzaam, maar de druiven kunnen lang blijven hangen. Van bloei tot pluk gaan er wel 120 dagen overheen, wat bijzonder lang is. Maar de druif heeft dit nodig om het sensationeel en delicate aroma van deze Mosel druif te ontwikkelen.

Natuurlijk is Riesling vatbaar voor noble rot ofwel Botrytis, om weelderige zoete wijnen te maken. Doordat de druif een heel hoge zuurgraad heeft en hoog suikergehalte, kan de wijn prima weggelegd worden. Wanneer je Riesling echt lang weg legt – denk aan 100 jaar – dan heb je natuurlijk geen frisse fruitige aroma’s meer, maar denk aan gember en karamel.

Riesling is een druif die zeer gevarieerde wijnstijlen kan voortbrengen, van mousserend tot weelderig zoet. Kabinett en Spätlese wijnen zijn vaak heel licht in alcohol, denk aan 7.5 tot 8.5%. Kabinett zijn zeer lichte toegankelijke wijnen. Terwijl Spätlese iets meer diepgang hebben en beter zijn om te serveren naast gerechten. Aan het andere eind van het spectrum vinden we Trockenbeerenauslese. Deze is gemaakt van druiven die volledig zijn aangetast door Botrytis en zijn daardoor helemaal ingedroogd. Van 1ha wijngaard (en dus ongeveer 10.000 stokken) komt ongeveer 100 liter sap, wat meer te vergelijken is met siroop. Door het hoge suikergehalte is het ook erg lastig om fermentatie op gang te krijgen. Dit zijn zeldzame, bijzondere wijnen die zelden buiten Duitsland te vinden zijn.

Mousserende Riesling

Hoewel mousserende Riesling gemaakt is volgens de traditionele methode met 2e vergisting op fles, net als champagne, kan je de wijnen toch niet vergelijken. Simpel omdat Riesling veel fruitiger en overheersender is dan de Pinot familie die de basis vormen voor champagne.

Snelgroeiend Pinot Noir

De eerste documentatie van Pinot Noir was in 884 na Christus nabij de Bodensee. Pas in de 19e eeuw arriveerde de Pinot Noir, of Blauburgunder, in de Mosel. Echter deze druif werd vervolgens door het Nazi-regime verboden in 1933, omdat de Nazi-leider voor het Moselgebied een liefhebber van witte wijn was. Dit verbod duurde tot maar liefst 1986, doordat men deze wet was vergeten. Maar inmiddels is het enorm in opmars en vinden we hoge kwaliteit Pinot Noir wijnen in de Mosel. Er staat ongeveer 430ha (2022) aangeplant en er wordt gezegd dat er inmiddels zelfs ruim 800ha beschikbaar is!

Tips!

Het is bekend dat Mosel wijnen zeer duur kunnen zijn. Daarom hebben wij een aantal tips voor u gezocht voor meer betaalbare wijnen in de categorie tot zo’n €30.

Schloss Lieser

Probeer eens de wijn van Schloss Lieser. Deze, voor top Mosel begrippen, heeft een zeer schappelijke prijs van onder €20. De Riesling Trocken is een evenwichtige wijn met een elegante karakter. Mineraaltonen met nuances van o.a. perzik, peer, watermeloen en kumquat. In de afdronk een accent op grapefruit en nuances van kruisbes. Een pure elegante smaak. Heerlijk voor nu maar zoals met alle kwaliteits-riesling zijn de zuren zo mooi dat deze ook gerust aantal jaren kan kelderen maar waarom zou u dat doen want dit is een zeer uitnodigende wijn.

Markus Molitor

Een andere aanrader is Makus Molitor, die sensationeel mooie wijn maakt in de Mosel. Naast Kabinett (dus droge wijnen) maken ze ook geweldige spätlese. Wijn gemaakt van laat geplukte druiven dus. Deze hebben een hogere suikergehalte en zijn dus zoeter. Prijzen variëren van €15 voor Kabinett wijnen tot €30 voor spätlese.

Clemens Busch

Weingut Clemens Busch is een pionier in de Mosel als het gaat om biodymische wijnbouw. Dit is bijzonder uitdagend in een koel klimaatgebied. Het Weingut heeft 18ha onder beheer met name in Mariënburg. In 1976 stopte Clement met het gebruik van pesticiden en in 1984 is het Weingut helemaal overgeschakeld naar biologisch wijngaard management. In 2005 zijn ze overgegaan naar biodynamisch met Europese certificering.

De meeste wijnen worden droog gevinifieerd en zijn rijk, complex en vaak krachtig. Ze verouderen heel mooi en winnen aan complexiteit en textuur. Maar ook de zoete en edele zoete wijnen van het landgoed zijn indrukwekkend en behoren tot de beste wijnen die overal aan de Moezel worden gemaakt.

Leuk detail, de kleur van de capsule op de flessen geeft het type leisteen aan (blauw, grijs of rood) van de wijngaard waaruit elke wijn komt.